Ekonomikanı modernizaciyalaw sharayatında hár bir iskerlikti joybarlawdan baslanadı. Rejaning tuwrı dúzilisi onı nátiyjeli dúziliwi menen anıqlama bernedi

Kirisw
Ekonomikanı modernizaciyalaw sharayatında hár bir iskerlikti joybarlawdan baslanadı. Rejaning tuwrı dúzilisi onı nátiyjeli dúziliwi menen anıqlama bernedi. Sol sıyaqlı, auditorlik tekseriwlerin joybarlaw procesi de “Auditni joybarlaw” dep atalǵan 3-sanlı auditorlik iskerliginiń milliy standartı tiykarında tártiplestiriledi. Sońǵı jıllarda, ekonomikanı modernizaciyalaw nátiyjesinde biznesti muvafaqqiyatli rawajlandırıwǵa járdem beretuǵın, xojalıq jurgiziwshi subyektlar finanslıq esabatlarınıń isenimligi tuwrısında juwmaq beretuǵın hám de esabattı jaqsılaw maqsetinde olarǵa máslahát, jol-joba hám basqa túrdegi ámeliy járdem kórsetetuǵın professional xızmettiń jańa forması - auditorlik iskerligine mútajlik kusheytip atır. Sebebi, buǵan bir neshe sebepler bar. Birinshiden, olar xojalıq jurgiziwshi subyektlar iskerligine qalıs baha beredi. Ekinshiden, olar finanslıq esabatınıń ashıqlıǵın bahalaydı, júrgizilgen iskerliginiń ámeldegi nızamshılıqqa muwapıqlıǵı tuwrısında juwmaq beredi. Sonday eken, joqarıdagilardan kelip shıqqan halda audit tekserisleri kem waqıt talap etiwi hám ekonomikalıq puxta bolıwında rejaning optimal dúzilisi talap etiledi. Onıń ushın bolsa, auditni joybarlawdıń maqseti, onıń basqıshların tolıq úyreniw, odaǵı máselelerge qalıs ataq beriw, olardı saplastırıw tiykarında joybarlaw procesin jetilistiriw zárúr. Buǵan baylanıslı onıń huqıqıy tiykarın bekkemlew talap etiledi. Buǵan baylanıslı, ekonomikanıń barlıq tarawdıń hám sistemaları daǵı xojalıq jurgiziwshi subyektlar iskerligin auditorlik tekseriwlerinen ótkeriwshi auditorlik takshilotlarida ekonomikalıqtı modernizaciyalaw sharayatında tiykarǵı baǵdarların belgilew kerekligi takitlab ótken. Bárshemizge ekenin aytıw kerek, Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tárepinen Joqarı Jıynalıs Palatalariga usınıs etken shaqırıǵında tómendegilerdi aytıp ótti: “… Jáhán tájiriybesi sonı kórsetedi, qaysı mámleket aktiv investitsiya siyasatın júrgizgen bolsa, óz ekonomikasınıń turaqlı ósiwine erisken. Usınıń sebepinen de investitsiya - bul ekonomika drayveri, ózbekshe aytqanda, ekonomikanıń júregi, desek, asıra aytqan bolmaymız. Investitsiya menen birge túrli tarawdıń hám tarmaqlarǵa, aymaqlarǵa jańa texnologiyalar, aldıńǵı tájiriybeler, joqarı maman qánigeler kirip keledi, isbilermenlik jedel rawajlanadı. …”.
Prezidentimizning bul sóylewlerinen isbilermenlikti keń rawajlandırıw ushın investitsiyalardı qosıw qanshelli zárúrligini kóriw múmkin. Bunday sharayatta investorning isenimin erisiw ushın xalıq aralıq talaplarǵa juwap beretuǵın auditorlik juwmaǵı zárúrli áhmiyetke iye boladı. Xojalıq jurgiziwshi subyektlar iyeleri, investorlar hám basqalar zárúrli qararlar qabıllawı ushın xojalıq subyektining finanslıq esabatların úyrenedi. Olar ónim islep shıǵarıw kólemin asırıw yamasa kemeytiw, tiykarǵı qurallardı kireyge beriw yamasa kireyge alıw, xızmetkerlerdi bosatıw yamasa maman xızmetkerlerdi jumısqa qabıllaw, ónim yamasa xızmetlerdi qımbatlatıw yamasa túsiriw, tiykarǵı qurallardı remontlaw, xızmetkerlerge xoshametlew belgilew hám olar kompaniyaǵa investitsiya kirgiziw kerekligini anıqlaw ushın esabatlardan paydalanadılar. Usınıń nátiyjesinde, finanslıq esabatda aktivlerdiń, minnetlemelerdiń, dáramatlardıń hám ǵárejetlerdiń anıq kórsetilgenligi júdá zárúrli bolıp tabıladı. Xojalıq jurgiziwshi subektlarda audit ótkeriw processinde finanslıq esabatlardı quraytuǵın hár bir bólimin úyrenip shıǵıw, sonday-aq, kárxanalarda dáwir ǵárejetleri esabın tuwrı alıp barǵanlıǵın hám finanslıq nátiyjelerdi qáliplestiriw rejimine ámel etiliwine itıbar qaratıw kerek. Joqarıdagilarni esapqa alsaq, sol tarawda ilimiy izertlewler alıp barılıwı kerekligini talap etedi. Bul bolsa temanıń házirgi waqıtta qanshelli aktuallıǵın kórsetedi. Islep shıǵarıw qurılısı ushın qaratnıp atırǵan jámi investitsiyalardıń derlik tórtdan úsh bólegin jańa islep shıǵarıw kárxanaların qurıw, rekonstrukciya hám modernizaciyalaw ushın jóneltiriwge tuwrı kelip atır”. Nátiyjede, auditorlik ámeliyatın nátiyje hám sapa tárepten jańa basqıshqa eliriwine tiykar solindi. Biraq, sonı da atap ótiw kerek, auditorlik jumıs sapası onı tuwrı joybarlawǵa da tikkeley baylanıslı. Bunnan tısqarı, Húkimetimiz tárepinen auditorlik shólkemleri tárepinen kórsetiletuǵın xızmetler sanı hám sapasın asırıwǵa da keń pát berilip atır.
Alıp barılǵan izertlewler nátiyjesinde, barlıq kárxanalar iskerliginde auditni tuwrı joybarlaw, bunda tekseriletuǵın obiektler boyınsha atqarılatuǵın ámeller hám qoyılatuǵın wazıypalar xarakteristikası, tastıyıq hám dáliller toplaw jolları, zárúrlilik dárejesi hám audit riskı kórsetkishlerin anıqlaw usılları sıyaqlı máselelerde kóplegen máseleler bar ekenligine gúwa bólemiz. Sonıń menen birge, auditni puqta hám nátiyjeli jobası hám programmasın dúziwde, onı audit processinde qóllawdıń ámeldegi tártibi házirgi kún talabınan kelip shıqqan halda rawajlanıwlashmaganligi, onı ústinde klient kárxana hám auditorlik shólkemleri mudami islewi zárúr ekenligin talap etedi. Bunnan tısqarı, kópshilik auditorlik kompaniyalar ámeliyatında qoyılǵan maqsetten kelip shıǵıp, dúzilgen audit jobası hám programmasına ámel etpeslik halları ushırasıp turadı. Ayırımlarında, bul jumısshı hújjetlerdiń ulıwma joqlıǵın baqlaw múmkin.