Ózbekstan respublikasí

31-Tema Ósimlikler ómirinde kaliyning axamiyati jáne onıń ónim
quramındaǵı mug’darı
Kaliy ósimliklerde ion formasında boladı hám kletkanıń organikalıq birikpeleri quramına kirmeydi. Ol tiykarınan tsitoplazma hám vakuolada boladı, yadroda bolsa bolmaydı, 20% ga jaqın kaliy ósimlikler xujayrasining tsitoplazmasini kolloidlarida almasinuvli yutilgan jaǵdayda boladı, onıń 1% ga jaqinı mitoxondriyalar tárepinen almasinuvsiz jutıladı, tiykarǵı bólegi (shama menen 80%) bolsa xujayra shirasida hám suw menen ańsat ajraladi`ǵan formada boladı. Sonıń ushın kaliy ósimliklerden, ásirese qarigan japıraqlardan juwılıp shıǵıp ketedi


32-Tema Topıraqtaǵı kaliy. Kaliyli tóginler, olardıń alınıwı
Haydaladigan jerdegi kaliyning ulıwma muǵdarı azotga salıstırǵanda 5-50 ret, fosforga salıstırǵanda 8-40 ret kóp boladı. Sonday eken topraqlar ádetde azot hám fosforga salıstırǵanda kaliyning kóbirek rezervlerine iye. Shim podzol qumoq topraqlarda kaliyning (K ₂ O) ulıwma muǵdarı 1-2%, ajırıq-podzol loysimon xillarida 2%, kúl reń orman topraqlarda, qara topıraqtıń podzollangan, sıltılanǵan ápiwayı xillarida hám kúl reń topraqlarda 2, 5% ga jaqın, qubla qara topraqlar hám kesten topraqlarda 2% ga jaqın, qızıl praqlarda 0, 6 -0, 9 %, sorlaq hám shor topraqlarda 1, 2-3, 0% boladı. Ulıwma kaliyning
muǵdarı geyde qayır topraqlarda (0, 3-2, 2%) da ushraydı
33-Tema Awıl xojalıq eginlerine kaliyli tóginlerdi qóllaw
Kaliyli tóginlerdi topraqlardıń mexanik quramına hám olardaǵı kaliyning
háreketchan forma daǵı muǵdarına, ızǵarlıǵın itibarǵa alıp hám de, joybarlawtırılatuǵın payda jáne onıń sapasın esapqa alǵan túrde solinadi. Kaliyli tóginlerdi qum, qumoq chimli-podzol, torf-batpaqlıq hám qayır topraqlarda, qóllaw jaqsı nátiyje beredi.


34-Tema Borlı, mıslı tóginler
Borlı mikroo'g'itlar hár qıylı topraqlar daǵı túrli ósimlikler
ushın júdá zárúr tóginlerden biri esaplanadı. Bunda bar birikpeleri júdá kem
muǵdarda (1 gektar jerge 1-1, 5 kg) salınıp, kóbinese áp-áneydey nátiyjelerge eriwiladi. Bor kislotasınan barlı mikroo'g'it retinde paydalanılsa boladı. Bor kislotası birpara ıssı bulaq suwida, neft' skvajinasi suvida hám barlıq toshko'mir kúli quramına kiretuǵın natriy bar tuzida, sonıń menen birge bardıń basqa tábiy birikpelerinde ushraydı