Ӛзбекстан республикасы жоқары ҩӘм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги әжинияз атындағы нӛкис

Ádebiyatlar
1. Mavlonova R., Normurodova B., Raxmonkulova R. Tarbiyaviy ishlar metodikasi 
(o‗quv qo‗llanma) – Toshkent.: O‘zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi «Fan» 
nashriyoti, 2007. 
2. Tarbiyaviy ish metodikasi (L.I.Ruvinskiy tahriri ostida) –Toshkent.: Tarbiyachi, 1991 
3. www.ziyonet.uz 
ULIWMA ORTA BILIM BERIW MEKTEPLERINDE JÚRITILIWSHI HÚJJETLER 
 
E.U.Bazarbaev - “Bilimlendiriw mákemelerin basqarıw” 
 qánigeligi 2 - basqısh magistrantı. 
B.A. Jabbarbergenova- NMPI, “Mektep menejmenti” 
 qánigeligi 2 - basqısh studenti. 
Ulıwma orta bilim beriw mekteplerinde júritiliwshi hújjetler tártibi belgili qaǵiydalarǵa 
tayanaǵan túrde alıp barıladı. Búgingi kúnde mámleketimizde jaslardıń bilim alıwına úlken
itibar qaratılıp atır. Bunı ulıwma orta bilim beriw mektepleri mısalında kóriw múmkin.
Prezidentimiz búgúngi jedel rawajlanıw dáwirinde jas áwlad keleshegi hám sıpatlı bilim alıwı
ushın kóplep shárayatlar jaratıp bergen. Bul Prezidentimizdiń qarar hám pármanlarında óz 
sáwleleniwin tapqan. 

---

240 
Mámleketimizde ulıwma orta bilim beriw mekteplerinde is júritiwdi zamangóy hám 
sapalı túrde alıp barıw sol oqıw ornına, ásirese sol jerde oqıp atırǵan jaslarǵa úlken sharayatlar 
jaratilǵanlıǵınıń belgisi bolıp tabıladı. Ulıwma orta bilim beriw mekteplerinde is júritiwdi 
tártipli hám mámleketlik tálim standartı tiykarında alıp barıw zárúr.
Házirgi kunde ulıwma orta bilim beriw mekteplerinde is júritiw tártibi 7 atama-daǵı kitap 
boyınsha alıp barıladı.
1. Pedagogikalıq keńestiń májlis bayanlamaları dápteri. ( jılına 6 márte júritiledi ).
2. Direktor janındaǵı májlisler bayanlamaları dápteri. ( jılına 12 márte júritiledi ).
3. Oqıwshılar háreketi dápteri. ( jılına 1 márte júritiledi. 1 den 2 ge, 2 den 3 ke 
kóshirildi... degen kóriniste ).
4. Oqıwshılar buyruǵı. ( Oqıwshılar tańlawlarǵa qatnasıwı, oqıwshılar qatarına kiriw 
hám shıǵıw. Jıl dawamında júritiledi. 1 ge, 2 ge, 3 ke kóshiriw ... degen kóriniste).
5. Oqıtıwshılar buyrıǵı ( oqıtıwshılar háreketi, sabaq bólistiriw, miynet demalısı h.t.b ).
6. Attestat, shahadatnama hám sertifikatlardı júritiw dápteri ( jılına 1 márte júritile-di ).
7. «Kásiplik sheberlikleri» diplomın esapqa alıw hám oqıwshılarǵa tapsırıwdı 
dizimge alıw dápteri. (jılına 1 márte júritiledi).
Is júritiw boyınsha Ózbekistan Respublikası Ministrler Kabinetiniń 1999- jılǵı 12- 
yanvardaǵı 12- sanlı qararı arqalı ulıwma orta bilim beriw mekteplerinde is júritiw tártibi 
kórsetip ótilgen [2].
Bul joqarıda kórsetilgen Ministrler Kobinetiniń qararına 22.02.2005-jıl 73-sanlı qararı,
02. 05. 2008-j. 81- sanlı qararı hám de eń aqırǵı máretebe Ózbekistan Respublikası
Ministrler Kobinetiniń 25.03.2019- jıl 245- sanlı qararı arqalı jańa basılımlarda tanısıw 
múmkin.
Bul qarar boyınsha kitaplar 3 jıl saqlanadı. 
1.B 2.B 3.B 4.B 
1.B. Ózbekistan Respublikası Prezidenti qarar hám parmanları. 
2.B. Ministrliklerden kelgen buyrıq hám qararlar. Ózbekistan Respublikası hám
Qaraqalpaqstan Respublikası.
3.B. Xalıq bilimlendiriw bóliminen kelgen buyrıqlar. 
4.B. Qosımsha shólkemlestiriwshi mákemeler (jaslar jetekshisi, jergilikli hákimiyat, 
ǵalaba xabar h.t.b.)
Ulıwma orta bilim beriw mekteplerinde is júritiw tártibi belgili túrde alıp barılıp, 
jurnallarǵa belgilep barıladı. Hár bir jurnal 9 grafada boladı: 
1. Tártip nomeri; 
2. Buyrıqtıń mektepke kiriw sánesi; 
3. Buyrıq kelgen orın; 4. Buyrıqtıń shıǵıw sánesi hám nomeri; 
5. Qısqasha mazmun; 
6. Juwapker orınlawshı; 
7. Imza; 
8. Buyrıq orınlanıw múddeti; 
9. Kórsetpe (sol oqıw orını buyrıq berse);
Usılardan basqa eń áhimiyetli dep esaplanatuǵın restr jurnalın da (ayına bir márte júritiledi 
) aytıp ótiw orınlı. Bul sol oqıw ornına kelgen buyruq hám qararlar menen qol astındaǵı 
jumısshılardı tanıstırıw. 
Oqıw orınlarında sıpatlı bilim beriliw basshıǵa da baylanıslı bolıp keledi. Búgingi kúnde
basshı adam sol oqıw ornında alıp barılatuǵın, júritiletuǵın hújjetler menen de tikkeley islese 
alıwı tiyis. 
Hújjetler mazmunına kóre eki túrli boladı: 

---

241 
1. Ápiwayı hújjetler- belgili bir máseleni óz ishine aladı; 
2. Quramalı hújjetler- eki yaki onnan da kóbirek máseleni óz ishine aladı [1.18].
Hújjetlerdi bunday tártipli túrde qollaw tekstiń ıqshamlıǵı, halıslıǵı, anıqlıǵı, mazmunnıń 
tolıqlıǵınan ibarat zárur sıpatları hújjet tiliniń ózine tán metodikalıq, ondaǵı ózine mas sóz 
qollaw, morfologiyalıq hám sintaksislik ózgeshelikleri arqalı táminlenedi. Joqarıda keltirip 
ótkenimizdey ulıwma orta bilim beriw mekteplerinde is júritiwshi shaxstıń sóz qollaw 
sheberligi belgili dárejede rawajlanǵan bolıwı ke-rek. Is júritiwshi shaxs sózlerdi utımlı qollawı 
sol mákemede islewshi adamlarǵa húkimet qararları durıs hám óz waqtında tanıstırılwına, sol 
mákemede júritiliwshi hújjetler anıqlıǵına, eń baslısı is júritiwdiń tártipliligin kórsetip beredi. 
Juwmaqlap aytqanda joqarıda berilgen qararlarda ulıwma orta bilim beriw mekteplerinde 
júritiliwshi hújjetler tártipli túrde alıp barıw hám usınıń nátijesinde jas áwladqa sıpatlı bilim 
beriw názerde tutılǵan.