Ӛзбекстан республикасы жоқары ҩӘм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги әжинияз атындағы нӛкис

Әдебиятлар
1. «Үзликсиз руўхый тәрбия концепциясы» МК 2019-жыл 31-декабр 1059-санлы 
карары 2-бап, 7-бӛлим 
2. Алижон ОЧИЛОВ. Адлия вазирлиги бошқарма бошлиғи «Оила-маҳалла-таълим 
муассасаси ҳамкорлиги» qashqadaryo.adliya.uz 
3. Тлеуимбетова Қ.Д. «Балалар психологиясы ҳәм психодиагностикасы» Ташкент-
2019. (109-105-бетлер). 
4. Саидов М., Азизова Д, Зарипова М. «Совместная работа учителя с родителями». 
«Журнал научных публикаций аспирантов и докторантов» №10-11. Октябрь-ноябрь 
2017. 
http://jurnal.org 
 
BASLAWÍSH KLASS OQÍWSHÍLARÍNÍŃ KREATIV PIKIRLEWIN 
RAWAJLANDÍRÍWDA INTERAKTIV METODLARDAN PAYDALANÍW 

Sh.B.Xalmuratova – NMPI, Tálim hám tárbiya teoriyası hám metodikası
(baslawısh tálim) qánigeligi 1-басқыш magistrantı 
 

---

383 
Búgingi kúnde mámleketimizde tálim-tárbiya tarawın jánede jetilistiriw hám 
modernizaciyalaw boyınsha kóplegen is-ilajlar ámelge asırılmaqta.Atap aytqanda, 
Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoyev tárepinen ilgeri súrilgen ―Bes tiykarǵı baslama‖ joybarında 
oqıwshılardıń ózine tán kreativlik hám dóretiwshilik qábiletlerin júzege shıǵarıw, rawajlandırıw 
hám olardıń bos waqıtların mazmunlı shólkemlestiriwge qaratılǵan is-ilajlar belgilep berildi. 
Bul bolsa interaktiv oqıtıw metodları arqalı baslawısh klass oqıwshılarınıń kreativ pikirlewin 
rawajlandırıwda úlken áhmiyetke iye ekenligin kórsetedi. Sonday aq, kreativ pikirlew 
degenimiz mashqalanıń innovaciyalıq hám nátiyjeli sheshimlerin tabıw, jańa bilimlerdi iyelew, 
dúnyaqarastı keńeytiriwge qaratılǵan ideyalardı islep shıǵıw, bahalaw hám rawajlandırıw 
procesinde qatnasıw qábileti [4]. 
Demek, kreativ pikirleytuǵın jas áwladtı tárbiyalaw búgingi kúnniń dáwir talabı bolıp 
esaplanadı. Sebebi, házirgi texnologiya ásirinde barlıq tarawlarda jańalıqlar jaratıwshı, kreativ 
pikirlewshi, óz kásibiniń mamanı bolǵan jetik kadrlardı tárbiyalap jetilistiriw júdá zárúr. 
Balalardıń jaslayınan bul sıpatlarǵa iye bolıp er jetiwinde baslawısh klass dáwirinde kreativ 
pikirlewi hám dóretiwshilik qábiletiniń qanshelli dárejede rawajlandırılǵanlıǵına 
baylanıslı.Bunıń ushın baslawısh klass oqıtıwshısınıń ózi dúnyaqarası keń, pedagogikalıq 
sheberlikke hám kreativ pikirlew qábiletine iye bolıwı kerek, sonda ǵana oqıtıwshı 
oqıwshılardıń jası hám psixologiyalıq ózgesheliklerin esapqa alǵan halda olardıń kreativ 
pikirlew qábiletin anıqlawı hám rawajlandırıwı múmkin. 
Baslawısh klass oqıwshılarınıń kreativ pikirlewin rawajlandırıwda sabaq procesinde 
mashqalalı jaǵdaydı jaratıw, interaktiv metodlar hám didaktikalıq oyınlardan paydalanıw úlken 
áhmiyetke iye. Oqıtıwdıń interaktiv metodları oqıwshılardı kreativ pikirlewge, mashqalanıń eń 
durıs sheshimin tabıwǵa hám ózbetinshe izleniwge iytermeleydi. 
Professor I.P.Podlasıydıń pikirinshe, interaktiv oqıtıw metodların qollanıwdan maqset, 
úyrenilip atırǵan nárseniń ózine tán qásiyetlerin úyreniw, ózbetinshe jumıs islew, baqlaw 
qábiletin rawajlandırıw, alǵan bilimlerin sistemaǵa salıw hám kreativ pikirlewge jol ashıp beriw 
[2]. 
Oqıwshılardıń kreativ pikirlewin rawajlandırıwda interaktiv oqıtıw metodlarınan:jup bolıp 
islew, kishi toparlarda islew, treniń oqıw shınıǵıwları,―Keys-stadi‖, ―Evristikalıq sáwbet‖, 
―Dóretiwshilik jumıs‖ hám sonıń menen birge ―Balıq skeleti‖, ―BBB‖, ―Klaster‖, ―Jelpigish‖, 
―Ne ushın?‖, ―Insert‖ hám basqa interaktiv grafikalıq organayzerlerdi qollanıw arqalı ámelge 
asırsaq boladı. Endi sabaq procesinde oqıwshılardıń kreativ pikirlewin rawajlandırıw ushın 
interaktiv metodlardı qollanıw jolların kórip shıǵamız. Mısalı: 4-klass ―Oqıw‖ sabaqlıǵındaǵı 
B.Qayıpnazarovtıń ―Tegin nan‖ temasındaǵı qosıq formasında jazılǵan erteginiń [3] mazmunın 
ashıp beriwde, dáslep oqıwshılardı kishi toparlarǵa bólip alamız hám ―PSMU‖ metodınan 
paydalanamız. PSMU metodında 3 toparǵa aldınnan tapsırma jazılǵan kespe qaǵazlardı 
tarqatamız. 
1-toparǵa tapsırma: Ertektegi qasqırdıń minez-qulqı qanday eken? 
2-toparǵa tapsırma: Qoy qasqırǵa qanday hiyle isleydi? 
3-toparǵa tapsırma: Biziń aramızda da qasqırǵa uqsaǵan balalar ushırasadıma? 
Oqıwshılar bir-biri menen oylasqan halda sorawǵa juwap beredi hám sol juwabın PSMU 
metodına saladı.
PSMU metodı arqalı ertektiń astarlı mánisin oqıwshınıń ózi ashıwına járdem beremiz. Sol 
tiykarda oqıwshı ózi ózbetinshe izleniwge, kreativ pikirlewge hám óz pikirin erkin bildiriw 
ushın háreket qıladı. 
4-klass oqıw sabaqlıǵında berilgen Ya.Ájimovtıń ―Sumka nege jırtıldı?‖ gúrrińin [4] 
ótkenimizde, gúrrińniń túp mánisin ashıp beriwde ―Qalıń hám jińishke sorawlar‖ metodınan 
paydalansaq boladı. Bunda oqıwshılarǵa tómendegishe sorawlar beriwge boladı: 

---

384 
―Jińishke‖ sorawlar (Bir sózden ibarat juwap beriw múmkin bolǵan sorawlar) : 
1. 
Anası keshte ne pisirdi? 
2. 
Tayır anasına kórsetpey somsalardı qay jerge jasırıp qoydı? 
3. 
Tayır qanday bala eken? 
4. 
Sabırdıń sumkasındaǵı somsalardı birinshi bolıp kim kórdi? 
―Qalıń‖ sorawlar ( pikirlewdi, qosımsha bilimlerdi toplawdı, analiz qılıwdı talap etetuǵın 
sorawlar): 
1. 
Sumka ne sebep jırtıldı? 
2. 
Tayır ne ushın somsalardı Sabırdıń sumkasına salıp qoydı? 
3. 
Sabır ne ushın jılap jiberdi? 
4. 
Tayır óz ayıbın túsindi me?