Ӛзбекстан республикасы жоқары ҩӘм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги әжинияз атындағы нӛкис

Ádebiyatlar
1. Мирзиëв Ш.М Ўзбекистон Республикаси Президентининг Олий Мажилисга 
Мурожатномаси. Т.29.12.2020 
2. Pirniyazova A., Pirniyazov Q., Bekniyazov K. Baslawısh klaslarda ana-tilin oqıtıw 
metodikası 
3. Ушинский К.Д Избранные педагогические произведения. Москва, 1980г. 
4. Сухомлинский В.А. Избранние произведения в 5 т. Киев, 1980г. 
 
BASLAWISH TÁLIMDE OQITIWSHILARDIN‘ INNOVACION ISKERLIGIN 
ASIRIW TEXNOLOGIYASI 
 
S.Djalgasova –NMPI, Tálim hám tárbiya teoriyası hám
metodikası (baslawısh tálim) 1-basqısh magistrant  
 
Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2017-jıl 7-fevral kungi ―Ōzbekstan Respublikasın 
jánede rawajlandırıw boyınsha Háreketler strategiyası haqqında‖ ǵı PP-4947-sanlı pármanına 
tiykar 2017-2021-jıllarda Ózbekstan rawajlanıwınıń bes tiykarg‘ı baǵdarı boyınsha háreketler 
strategiyası tastıyıqlandı. Háreketler strategiyasının‘ 4-baǵdarı Social tarawdı 
rawajlandırıw baǵdarında ―Tálim hám pán‖ tarawın rawajlandırıw boyınsha bir qansha 
waziypalar belgilep berilgen. Sonıń ishinde ilimiy-izertlew hám innovacion iskerligin 
xoshametlew, ilimiy hám innovaciya jetiskenliklerin ámeliyatqa engiziwdiń nátiyjeli 
mexanizmlerin jaratıw, joqarı oqıw orınları hám ilimiy-izertlew institutları janında 
qánigelestirilgen ilimiy-eksperimental laboratoriyalar, joqarı texnologiya orayları hám 
texnoparklardı shólkemlestiriw belgilengen [1].
―Innovaciya‖ - bul jańalıq bolıp esaplanadı. Biz baslawısh klass oqıwshılarına, álbette, 
qandayda bir jańalıqlar jaratıp bilim berip barsak, nátiyjesi jaqsı boladı. Pedagogikalıq 
texnologiyaǵa tiykarlanǵan tálim processinde oqıtıwshı hám oqıwshı iskerligi sheńberinde anıq 
belgilenedi. Bul tálimdi shólkemlestiriwdiń anıq texnologiyasın kórsetedi. Sol sebepli de 
zamanagóy pedagogikalıq texnologiyalardı tálim processinde qollanıw, tálim natiyjeliligin 
asırıw ushın tınımsız izleniw búgingi kúnniń waziypasına aylandı. Pedagogik texnologiya-tálim 

---

393 
hám tárbiya processinde zamanagoy pedagogik texnologiyalardı qollaw, texnalogik usıl 
tiykarinda tálim hám tárbiya processiniń ónimdarlıǵın asırıw mashqalaların u‘yrenedi. 
Pedagogikalıq texnologiyalar tiykarında islengen sabaqlar oqıwshılardıń oqıw materialların 
ózlestiriwge bolǵan qızıǵıwshılıq, qálew hám tileklerin oyatıw tiykarında maqsetke erisiw 
motivaciya bolıp, bul oqıtıwshı hám oqıwshılardıń óz-ara ishki jaqınlasıwı bolıp tabıladı.
Baslawısh klasta tálim processinde oqıwshılardıń oqıw motivin rawajlandırıw úlken 
áhmiyetke iye. Baslawish klaslarda kóbirek balalardıń jasın, bilim dárejesin esapqa alıw 
kerekligin esten shıǵarmaw kerek. Olarǵa ápiwayı, ańsat hám waqıt kem sarplanatuǵın oyın 
shınıǵıwlardan paydalanıp, sabaqlar ótiw jaqsı nátiyje beredi. Kóbirek átirap-ortalıq menen 
baylanıstırıp ótilgen shınıǵıwlar balalar sanasına, dúnyaǵa kóz qarasın, erkin pikirlew, 
bayanlaw qábiletin, ózbetinshe islew kónlikpesin rawajlandıradı. 
Tálim processinde aldıńǵı pedagogikalıq texnologiyalardı aktiv qollaw, tálim nátiyjeliligin 
asırıw, analiz qılıw hám ámeliyatqa engiziw búgingi kúnniń zárúrli wazıypalarınan biri bolıp 
tabıladı. Ulıwma bilim beriw mekteplerinde tiykarg‘ı bas buwını baslawısh tálim bolǵanlıg‘ı 
sebepli áne sol processde oqıwshı shaxsınıń jetilisip rawajlanıp barıwına kóbirek itibar beriw 
kerek. Baslawısh klass oqıtıwshılarınıń juwapkershilikleri sheksiz bolıp esaplanadi. Olar 
mektep bosaǵasına endi qádem qoyǵan balalardı mektep turmısına u‘yretip, zamanagóy bilim 
alıwina jol ashıp beredi. Balalardıń oqıwǵa múnasebetin, intellektual potenciallari áne sol 
dáwirde qáliplesedi. Bul da baslawısh klass oqıtıwshılarınıń wazıypasınıń juwapkerli ekenligin 
kórsetedi. Baslawısh klaslarda bilim beriw processinde oqıtıwshı innovaciyalıq texnologiyalar 
arqalı sabaq ótse jetkilikli bilim iyeleydi dep oylayman. Hár bir oqıtıwshı innovaciyalıq 
ideyalardan, hár qıylı didaktik oyin shınıǵıwlardan ken‘ kólemde paydalanıp sabaq ótiwi bul 
oqıwshi ushın júdá qızıqlı hám este qalarlı boladı. Ásirese sabaqlarda ―Blits-oyın‖, 
―SINKVEYN‖, ―Teksheme-tekshe‖, ―Balıq skleti‖, Venn diagramması‖, ―Birgelikde oqıw‖, 
―Klaster‖ sıyaqlı texnologiyadan paydalanıp sabaq ótilse oqıwshılardıń pánge, mektepke, 
hámde oqıwǵa bolǵan qızıǵıwshılıǵı jáne de artıp baradı. 
Juwmaq etip aytqanda, innovaciyalıq texnologiyalardan paydalanıp ótılgen sabaqta 
oqıwshılar óz qábileti hám mu‘mkinshiliklerin kórsetiwge erisedi, jámáát penen islew 
tájriybesine iye boladı. Ózgeler pikirin húrmet etiwdi úyrenedi. Oqıwshılar óz pikirlerin anıq, 
g‘arezsiz ayta alsa biz maqsetke sonda ǵana erisken bolamız. 
Oqıw processinde oqıwshılardıń motivaciya oyatıp hám xoshametler beriw de, 
innovaciyalıq iskerlikde júdá qol keledi. Hár bir oqıtıwshı sabaqlarǵa innovaciyalıq iskerlik, 
jańa zamanagóy pedagogikalıq texnologiyadan paydalanıp sabaqlar ótse, bul óz nátiyjesin 
beredi. Bul bolsa, sabaqtıń nátiyjeliligin asırıw, tálim sapasınıń jaqsılanıwına kepillik berıwge 
xizmet etedı. Ğarezsiz Ózbekstanımız keleshegi bilimli, ilimli, erkin pikir júrite alatuǵın, 
kadrlarǵa baylanıslı. Olar bolsa mekteplerde tárbiya aladı.