%збекстан республикасы жо№ары

grek tilindegi kritika – pikirlew, tallaw degen sózden kelip shıqqan. Ádebiy sın 

ádebiyat  tariyxı,  ádebiyat  teoriyası  sıyaqlı  kórkem  ádebiyattıń  qásiyetlerin, 

tábiyatın  úyrenedi,  ayırım  shıǵarmalardı  tallaydı.  Biraq  ádebiy  sın,  tiykarınan, 

házirgi  ádebiy  processte  házir  payda  bolıp  atırǵan  shıǵarmalarǵa  baha 

beredi,  sın  pikirler  aytadı.  Ádebiy  sın  kórkem  shıǵarmalar  tuwralı  jámiyettiń 

házirgi  talaplarınan,  ádebiy  talǵamlarınan  kelip  shıǵıp  baha  beredi.  Ádebiy  sın 

kórkem shıǵarmalardıń jámiyetlik mazmunın, áhmiyetin, kórkemligin ashıp beredi, 

olardıń jetiskenlikleri menen kemshiliklerin aytıp, kitap oqıwshılarǵa olar tuwralı 

túsinikler    beredi,  ádebiy  shıǵarmalardı  túsinip  qabıllaw  ushın  jol-jobalar  beredi. 

Solay  etip,  ádebiy  sın  kitap  oqıwıshlardıń  ádebiy-estetikalıq  talǵamın  (diydisin) 

jetilistiredi.   

Qaraqalpaq ádebiyatında ádebiy sın XX ásirdiń 30-jıllarında  júzege keledi. 

---

 

3 

 

 

  Ádebiyat  tariyxı  –  ádebiyattanıwdıń  úlken  bir  tarawı.  Ol  kórkem 

ádebiyattıń  payda  bolıwın,  qáliplesiwin,  rawajlanıw  jolların,  onıń  milliy 

ádebiyatlarǵa  bóliniw  tariyxın  úyrenedi.  Ádebiyat  tariyxı  itibarlı  jazıwshılardıń 

dóretiwshiligin,  sonday-aq  jámiyetshilikke  keńnen  málim  bolǵan  ayırım 

shıǵarmalardı  óz  aldına  qarastıradı.  Ádebiyat  tariyxı  sonıń  menen  birge  ádebiy 

janrlardıń, obrazlardıń evolyuciyalıq rawajlanıwın baqlaydı. Ádebiyat tariyxı ilimi 

ádebiyat  teoriyası,  ádebiyat  kritikası  salaları  menen  tıǵız  baylanıslı  rawajlanadı, 

olardıń  jetiskenliklerin  izertlewdiń  barısında  keń  paydalanadı.  Ádebiyat  tariyxı 

izertlenip  otırǵan  ádebiyattıń  iyesi  bolǵan  xalıqtıń  tariyxı  menen  tıǵız  baylanısta 

úyreniliwi kerek.  

Qaraqalpaq ádebiyatınıń tariyxı XX ásirdiń 30-jıllarınan baslap ilimiy jaqtan 

izertlene  basladı.  Qaraqalpaq  ádebiyatı  tariyxın  izertlewshilerden  N.Dáwqaraevtı, 

Q.Ayımbetovtı,  İ.Saǵıytovtı,  M.Nurmuhammedovtı,  S.Axmetovtı,  Q.Maqsetovtı, 

K.Mámbetovtı, S.Bahadırovanı atap ótiwge boladı.