%збекстан республикасы жо№ары

---

 

 

1-tema: KIRISIW. ÁDEBIYATTANÍWǴA KIRISIW PÁNINIŃ 

MAQSETI HÁM WAZÍYPALARÍ. KÓRKEM ÁDEBIYATTÍŃ 

QÁSIYETLERI HÁM PRINCIPLERI 

Jobası: 

1. Ádebiyattanıw ilimi tuwralı ulıwma túsinik. 

2. Ádebiyattanıw – filologiya iliminiń bir tarawı. 

3. Kórkem ádebiyat hám ádebiyattanıw ilimi. 

4. Ádebiyattanıw tarawları: a) ádebiy sın (kritika), b) ádebiyat tariyxı,  

s) ádebiyat teoriyası, g) tekstologiya, d) bibliografiya,  e) paleografiya. 

  Tayanısh sózler: filologiya, kórkem ádebiyat, ádebiyattanıw, ádebiy kritika, 

ádebiyat tariyxı, ádebiyat teoriyası, tekstologiya, bibliografiya, paleografiya. 

 

Sırtqı  dúnyanı  úyreniw  kóp  ilimlerdiń  járdeminde  iske  asırıladı.  Olar, 

tiykarınan,  eki  toparǵa  bólinedi:  tábiyattı  úyrenetuǵın  ilimler  –  bular  biologiya, 

fizika,  geografiya,  ximiya  t.b.  hám  adamnıń  ruwxiy  dúnyasın,  ruwxiy  xızmetin 

úyrenetuǵın  ilimler  –  bular  tariyx,  filosofiya,  kórkem  óner  ilimleri 

(iskusstvoznaniya),  ekonomika,  sociologiya,  psixologiya,  filologiya.  Bulardı, 

kóbinese, gumanitar ilimler dep ataydı. 

Filologiya  –  adamnıń  ruwxiy  xızmetin  úyrenetuǵın  ilimlerdiń  biri.  Filologiya 

termini  áyyemgi  grek  tilindegi  fileo  –  jaqsı  kóriw,  logos  –  sóz  degen  sózlerden 

kelip  shıǵıp,  sózge  ıqlas  degen  mánisti  ańlatadı.  Filologiya  ilimi  ayırım-ayırım, 

biraq  bir-biri  menen  tıǵız  baylanıslı  eki  tarawdan  turadı.  Birinshisi  –  lingvistika, 

yaǵnıy  til  bilimi.  Ol  eski  latın  tilindegi  lingua  degen  sózden  kelip  shıǵıp,  «til» 

degen  mánisti  ańlatadı.  Lingvistika  tildiń    qubılısların  hám  ózgesheliklerin 

úyrenedi,  dúnya  xalıqlarınıń  erte  zamanlarda  sóylegen,  jazǵan  yamasa  házirgi 

zamanda sóylep atırǵan, jazıp atırǵan tilleriniń rawajlanıw zańlılıqların úyrenedi.  

Filologiyanıń  ekinshi  tarawı  –  kórkem  ádebiyat  haqqındaǵı  ilim.  Onı