Ѳzbekstan respublikasi jokarg'i xam orta arnauli bilimlendiriu minstirligi tashkent mamleketlik texnika universiteti


Download 0.74 Mb.
bet14/54
Sana30.04.2023
Hajmi0.74 Mb.
#1407236
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   54
Bog'liq
Begzad. Metrologiya asoslari 2

Тугри:

Нотугри:

100 kW

lOOkW

80%

80%

20 °С

20°С

(1/60) s1

l/60/s1.

Истесно х,олларида сатр устига кутарилиб к;ужыладиган арнаулы белги хам сон }фтасида очик; жой к;олдирилмайди.


Тугри: Нотугри:
20° 20 °
Шаманинг сонли кийматида унли каср борлигида бирликнинг белгисини х,амма ракамлардан кейин жойлаштириш лозим.
Тугри: Нотугри:
423,06 т 423 т 0,6
5,758° ёки 5°45,48' ёки 5°758 ёки 5°45', 48 ёки
5° 4 5'2 8,8”. 5°45'28”,8.
Шамалар кийматлари чегаравий огишлари менен к}фсатилганда сонли кийматлари чегаравий алулари менен кавс ичига олиниши лозим хам бирликнинг белгиси кавсдан кейин кужылиши лозим. Ёки бирликлар белгиси шаманинг сонли кийматидан кейин хам онын чегаравий огишидан кейин кужылиши лозим.
Тугри: Нотугри:
(100,0 ±0,1) kg 100,0 ±0,1 kg
50 g±lg 50±lg.
Бирликлар белгисини жадхамлнинг устун сарлавх,аларида хам сатр номларида (ёнбасларида) кулланилишига йул кужылади.
1-мисол

Номинал сарф, m3/h

Курсатувлар- нинг юцори чегараси, т3

Роликнинг охирги унг томонидаги булинмасининг циймати, т3. кти менен

40 хам 60

100 ООО

0,002

100, 160, 250, 400, 600 хам 1 ООО

1 ООО ООО

0,02

2500, 4 ООО, 6000 хам 10 ООО

10 ООО ООО

0,2


2 - мисол

Курсаткич номи

Topmuiu цувхамтидаги циймати, kW

18

25

37

Ташци улчамлари, mm: узунлик Эни
Баландлиги Колия, mm Оралиц, mm

3080 1430 2 190 1090 275

3500 1 685 2745 1 340 640

4090 2395 2770 1 823 345

Бирликлар белгиларини формуладаги шамаларнинг белгиларига берилган изохларда куллаш рухсат этилади. Бирликлар

белгиларини шамалар }фтасидаги ёки олардынг сон кийматлари }фтасидаги богланишни ифодаловчи хдрфлар шаклида келтирилган формулалар менен бир сатрда жойлаштиришга йул кужылмайди.


Тугри. Нотугри:
v = 3,6 s/t, v - 3,6 s/t km/h,
бу ерда vтезлик, km/h; бу ерда
s - аралык, т; s - аралык, т,
t - хамцт, s. t - хамцт, s.
Купайтмага кирувчи бирликларнинг хдрфли белгиларини купайтма белгиларидек }фта чизигига кужылган нукталар менен ажратиш лозим. Бу максадда «х» белгисидан пайдалану мумкин эмас.
Тугри: Нотугри:

ѲZBEKSTAN RESPUBLIKASI JOKARG'I XAM ORTA ARNAULI BILIMLENDIRIU MINSTIRLIGI 1
TAShKENT MAMLEKETLIK TEXNIKA UNIVERSITETI 1
" Metrologiya, standartlastiriu xam sertifikatlastiru" 1
kafedrası 1
Ismatullaev P. R. Kodiroxam Sh. A. Eń úlkenov A. A. 1
METROLOGIYa TIYKARLARI 1
1.1.“Метрология тугрисида” Республика цонуни 29
1.4.Олшеолардынг сифат мезонлари 37
Такрорлаш ушин сораулар. 39
2.2.Шаманинг улчамлиги 43
2.3.Шамаларнинг бирликлари. 46
Q = q[Ql 47
2.3.1.Халцаро бирликлар системасы 49
2.4.Бирликларни хам улчамларни белгилаш хам ёзиш коидалари 49
w w 65
К 66
/ (x-v) = 89
п — 1 101
” 4п 103
1 dM„ 138

Купайтмага кирувчи бирликларнинг хдрфли белгиларини, агар бу англашилмовчиликка олиб келмаса очик жой колдириб ажратишга йул кужылади.
Бирликлар нисбатининг х,арфли белгиларида булиш белгиси сыпатында факат битта кия ёки горизонтал чизик ишлатилиши лозим. Бирликлар белгисининг купайтмаси сыпатында даражага (мусбат хам манфий) кутарилган бирликлар белгисини кулланилиши мумкин.
Нисбатга кирувчи бирликнинг биронтасига манфий даража к}финишида белги киритилган булса (масалан s"1, m"1, К"1, с"1) унда кия ёки горизонтал чизикни куллашга йул кужылмайди.
Тугри: Нотугри:
IVm2K! W/m2/K
w w
/772k m 2
К
Кия чизик кулланилганда суратдаги хам махраждаги бирликлар белгиларини бир сатрда жойлаштириш лозим, махраждаги бирликлар белгиларининг купайтмасини кавс ичига алу лозим.
Тугри: Нотугри:
ш V т/
W/(m-K). /s
W/mK.
Икки хам оннан ортик бирликлардан ташкил тоиган х,осилавий бирлик к}фсатилганда бирликларнинг белгисини хам номларини комбинациялаш ёки бир бирликларнинг белгисини, баскаларнинг номларини келтиришга йул кужылмайди.
Тугри: Нотугри:
80 km/h 80 кт/соат
80 километр соатига . 80 km соатига.
Арнаулы белгилар бирикмаларини ...°, ...', ...", % хам %0 бирликларни хдрфли белгилари менен биргаликда ишлатишга йул кужылади, масалан, ...°/s.
Илохам
(маълумот берадиган)
Ахборот мивдори бирликлари
А. 1 - жадхамл




Бирлик

Изох,

Номи

Белгиси

Киймати

Ахборот
микдори

БитХ)
байт2)3)

bit
В (byte)

1
1 В = 8 bit

Иккили санок системасыдаги ахборот бирлиги (Иккили ахборот бирлиги)

11 «Ахборот микдори» атамаси ахборотни ракамли кайта ишлаш хам узатиш курилмаларида, масалан ракамли х,исоблаш техникасида (компьютерларда) эслаб колувчи курилмалар хджмини, компьютер программаида фойдаланиладиган хотира микдорини ёзишда кулланилади.
2) МЭК 600272 х,алкаро стандартига мувофик "бит" хам



"байт" бирликлари SI олд кушимчалари менен кулланилади.
3) Тарихан солндай хамзият мавжудки, бунда "байт" номи менен SI олд кушимчаси бир мунча нотугри фойдаланилган (1000 = 103 }фнига 1024 = 210 кабул килинган): 1 Kbyte = 1024 byte, 1 Mbyte = 1024 Kbyte, 1 Gbyte = 1024 Mbyte хам х,к. Бунда 103 купайтувчисини белгилашда фойдаланиладиган кичик «к» хдрфидан (фаркли Kbyte белгиси катта «К» хдрфи менен ёзилади.
В. Илохам Халцаро бирликлар системасыиииг когереит \осилавий бирликларини тузиш коидалари
Халкаро бирликлар системасынинг когерент х,осилавий бирликлари (кейинчалик х,осилавий бирликлар) одатда шамаларни боглайдиган сонли коэффициента 1 га тенг болган оддий тенгламалар (аниклайдиган тенгламалар) оркали тузилади. Х,осилавий бирликларни х,осил килиш шамаларни боглайдиган тенгламаларда шамалар белгиларини SI бирликларининг белгилари менен алмаштириш оркали амалга оширилади.
Мисол - Тезлик бирлиги тугри чизицли хам бир текис харакатлапувчи
S





бу ерда v - тезлик; s -утилган йулнинг узунлиги;
I - материаллык нуцтанинг харакатоаги хамцти.
S хам t урнига олардынг SI бирликлари цужылса, цуйидаги тенглама чицади:
[v]=[s]/[t]=l m/s
Бинобарин, SI системасыда тезлик бирлиги секундига метр. У, 1 s хамктда нукта 1 m аралыкга силжийдиган тугри чизикли хам бир текис хдракатланувчи материаллык нуктанинг тезлигига генг.
Агар богланиш тенгламаси 1 дан фарк килувчи сон коэффициентга ийе булса, унда SI когерент х,осила бирлигини х,осил килиш ушин, SI бирликларининг солндай сон кийматлари танлаб олинадики, уни унг кисмидаги коэффициентга купайтирилиши натижасида улума сон киймати бирга тенг булиши керак.
Мисол - Агар энергия бирлигини пайда цилиш ушин
77 1 2
Е - —mv 2
тенглама ишлатилса, бу ерда Е - кинетик энергия; т - материаллык нуцта массаси; v -материаллык нуцтанинг харакатланиш тезлиги, у холда SI системасыдаги когерент энергиясининг бирлигини пайда цилиш ушин цуйидаги тенгламадан фойдаланилади.
[Е] = (^)-(2[m]-[v]2 ) = (^)-(2kg)(lm/s)2 =
= 1 kg т / s2 = IN-т = IJ

Download 0.74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   54




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling