Ózbekstan Respublikasın rawajlandırıwdıń bes ústin turatuǵın baǵdarı boyınsha Háreketler strategiyasına muwapıq, nef-gaz sanaatı salasında -da qatar ózgerisler ámelge asırıldı

2. QUDIQ A’TIRAPI ZONASI FILTRATSION HALATINA TA'SIR ETIW A’MELLERI
2. 1. Smolali parafin jatqiziqlarinin’ payda bolıwı
Kópshilik neft' kánlerinde neft' parafinli boladı. Bunday neftlerde parafinlerdin’ muǵdarı 2 % ten asadı. Ápiwayı sharayatlarda parafin kristalliq qattı element formasında, qatlamlarda bolsa neft'da erigen halda boladı. Neft' qudıq tu’binen qudıq awızınadeyin kóterilgende onıń qudıqtan gaz seporatorina deyin háreketi nátiyjesinde temperatura hám basım ózgerip baradı. Nátiyjede, neft' - erigen gaz - erigen neftlerdin’ teń salmaqlılıg’ı buzladı. Gazdıń azayıwı nátiyjesinde neft salmag’i artadi , jabısqaqlıǵı asadı, onıń eriwsheńlik qábileti salmaqli uglevodorod hám basqa qospalarǵa salıstırǵanda azayadı. Bir waqtıniń ózinde neftning temperaturası da azayadı. Keyin qudıq átirapındaǵı taw jınıslarǵa neftden ıssılıq beriliwi hám gaz ajırasıwı nátiyjesinde neft' suwib ketedi. Bul processler nátiyjesinde aǵımnıń eń suwig’an noqatında neftten mayda bóleksheli qattı parafin sho’gedi. Parafin qatlaminin’ shógiw procesi trubalar diywallarında hár túrlı jedellikte kórinetuǵın boladı. Kóteriw trubalarınıń pútkil uzınlıǵı boyınsha, yaǵnıy qudıq tu’binen qudıq awızına deyin dawam etedi. Aǵımǵa túsken parafinler bir bólegi mayda kristall kórinisinde yamasa kóteriw gaz ko’bikshesi perdesine jabısqan halda trubalar arqalı kóteriledi. Neftte bul kristallar muǵdarınıń kóbeyiwi nátiyjesinde olar trubalar diywaline jabısib, parafin jatqiziqlari qalıńlıǵın asıradı. Parafin yotqiziqlari awir massaǵa iye bolıp, parafinnen tısqarı málim muǵdarda smola, maylar, suw hám mineral bólekshelerden dúziledi.
Fantan qudug'inin’ kóteriw trubalaridagi parafin jatqiziqlari trubalar kese kesiminiń keskin azayıwına, hám de neft'-gaz aǵımı qarsılıǵınıń artıwına alıp keliwi múmkin. Bul bolsa aldın debit hám bufer basımnıń azayıwına, keyin bolsa, kóteriw trubasınıń tıǵınlanıwına hám fantannıń toqtatiliwina alıp keledi.
2. 2. Shuqur nasoslı qudıqlar daǵı parafin jatqiziqlardi
jónge salıw qılıw
Shuqur nasoslı qudıqlardan parafinli neftni qazib alıwda kóteriw trubalar diywallarında hám shuqir nasos buwınlarında parafinlerdi jıynalıwi nátiyjesinde hár túrlı tásirler júz boladı. Kóteriw trubalar diywallarındaǵı parafin jatqiziqlari olardıń kese kesimin kishilestiredi, nátiyjede shtanga trubalar birikpesine hám suyıqlıq háreketine tásir etedi. Parafin jatqiziqlarinin’ asıwı menen tebretpe dáske balansiri tayanishina beriletuǵın júk kóbeyedi jáne onıń teń salmaqlılıg’ı buz'ladı. Trubalar kúshli parafinlasqanda nasostıń uzatıw koefficiyenti azayadı. Nasosqa sırtdan kiretuǵın parafinler to'sqish tiyine kirip olardıń germetikligini buzıwı múmkin. Kóteriw trubalarindag’i parafin jatqiziqlari trubalardı jer astı remontlaw waqtında talay qıyınshılıqlardı tuwdıradı. Kóteriwde shtanga plunjeri nasos trubası diywallarındaǵı parafindi qisadi, barliq parafin tıǵının payda etedi. Nátiyjede ol trubadan hámme suyıqlıqlardı jer júzine aydaydi hám qudıq átirapların pataslantıradı. Shtangalardi kóteriw processinde jer júzine jaqınlasıp atırǵan neftten gazdıń jedel ajıraliwi nátiyjesinde neft' hám parafinlerdin’ atilib shıǵıwı baqlanadı. Ayırım jaǵdaylarda parafin tıǵınları sonday tig’izlanadi , shtanga birikpelerin kóteriw múmkinshiligi bolmaydı. Bunday jaǵdaylarda shtangalar bóleklerge ajratilib yamasa trubalardan biri kóteriledi. Shuqur nasoslı qudıqlarda parafin jatqiziqlarina qarsı hár túrlı ilajlar qollanıladı. Parafin jatqiziqlarinin’ jedelligi tómen bolǵan kemparafinli neftni qazib alıwda waqtı -waqtı menen trubalar jer júzine kóteriledi hám kóshpeli ig’alliq apparatı járdeminde olar parafinnen tazalanadı.
Trubalardı bunday tazalaw usılı qudıqlardıń uzaq múddetke toqtap qalıwına baylanıslı. Sol sebepli bul usıl parafin aste jıynalǵanda hám bir neshe ay dawamında saldamlı tásirler payda etpegen jaǵdaylarda qollanıladı. Joqarı muǵdarǵa iye parafinli neftlerdi qazib alıwda, qudıqlardı toqtatpastan hám trubalardı jer júzine kótermesten parafinlerden tazalaw usılları qollanıwı múmkin:
- shtanga trubalar birikpesine ornatılatuǵın hár túrlı konstruktsiyadagi mexanik srebler menen trubalardı tazalaw ;
- qudıqtı sırtqı bosliqqa aydalatug’in ıssı neft' yamasa ig’alliliqlar menen kóteriw trubaların qızdırıw ;
- kóteriw trubaların elektr tokı menen qızdırıw (elektrodeparafinizotsiyalaw);
- tegis ishki júzege iye jer astı trubaların qóllaw.
Trubalardı elektrodeparafinizatsiyalaw usılı kem qollanıladı. Sebebi bul usılda elektroenergiya kóp sarplanadı hám xızmet etiwshi jumısshı -xızmetkerler ushın júdá qáwipli esaplanadı. Nasos trubaların termik usıllar menen elektrodeparafinizotsiyalawda hár túrlı variantlar qollanıladı.
Termik deparafinizatsiyalawdin’ eń ápiwayı usılı - bul shuqirliq nasosı menen islewde qudıq sırtqı boslig'ina deyin isitilg’an neftti aydaw esaplanadı. Íssı neft' kóteriw trubaların qızdırıp diywallar daǵı parafinlerdi eritedi hám neft' aǵısları menen jer júzine shiǵarıladı.