Ózbekđstan respublđkasí xalíq bđLĐmlendđRĐw mđNĐstrlđGĐ

Mashqalalı  oqıtıwda  oqıw  mashqalaların  sheshiw  procesinde  bilimlerdi  óz 

betinshe  iyelew,  oqıwshlardıń  dóretiwshilik  pikirlewleri  hám  qabıl  etiw  xızmetin 

rawajlandırıw  jolı  menen  oqıtıw  shólkemlestiriledi.  Onıń  texnologiyası  óziniń 

ráńbáráńligi  menen  ajıralıp turmaydı, sebebi oqıwshılar jedel qabıl etiw xızmetine 

---

57 

 

qaratıw bir neshe basqıshlardan ibarat boladı. Olar izbe-iz hám kompleksli ámelge 

asırılıwı kerek.  

Bunday oqıtıw túrinde mashqalalı jaǵdaydı jaratıw áhmiyetli basqısh sanala-

dı. Bunday  jaǵdayda pikirlew barısında  qıyınshılıq seziledi.  Oqıw mashqalası bir 

qansha  qıyın  biraq  oqıwshınıń  kúshi  jetetuǵın  bolıwı  kerek.  Mashqalanı  alǵa 

qoyıw  menen  birinshi  basqısh  tamamlanadı.  Mashqalanı  sheshiwdiń  keyingi 

basqıshında oqıwshılar soraw boyınsha alǵa qoyılǵan mashqalanı kórip shıǵadı, 

analizleydi,  juwap  tabıwǵa  bulardıń  jeterli  emesligin  anıqlaydı  hám  jetispey 

turǵan  maǵlıwmattı  izlep  tabıwǵa  umtıladı.  Úshinshi  basqısh  -  mashqalanı 

sheshiw  ushın  zárúr  bolǵan  bilimlerdi  hár  túrli  usıllar  menen  iyelewge  qaratıl-

ǵan.  Ol  qıyalına  birden  pikir  keliwi  menen  tamamlanadı.  (“Men  ne  islew 

kerekligin  bilemen!”).  Sonnan  keyin  mashqalanı  sheshiw,  alınǵan  nátiyjelerdi 

tekseriw, dáslepki gipoteza menen salıstırıw, alınǵan bilimler, uqıplılıqlar sistema-

lastırılıw hám ulıwmalastırıw basqıshları keledi. 

Mashqalalı tapsırmalar sorawlar, oqıw máseleleri, ámeliy jaǵdaylardan ibarat 

bolıwı múmkin. Mashqalalı sorawda izleniw hám juwaplardıń hár qıylı variantları 

názerde  tutıladı,  yaǵnıy,  aldınnan  tayar  juwap  bul  jerde  bolmaydı.  Mashqalalı 

sorawǵa mısal: “Ne ushın temirden jasalǵan shege suwǵa batbaydı, al temirden 

jasalǵan keme bolsa suwǵa batadı?”.