Zorluklarla Başa Çıkma Bağlamında Bir Model Önerisi: Sabra Yolculuğun Beş Hali

Katılımcılar ve Özellikleri 
Araştırma, 
Kayseri’nin 
Yeşilhisar 
İlçesinde 
ikamet 
edenler 
üzerinde 
gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların seçilip belirlenmesinde amaçlı örneklem tekniğine uygun 
bir tavır sergilenmiş, bu bağlamda araştırmacının akrabaları ve komşuları arasından, 
travmatik yaşam olaylarını bizzat tecrübe etmiş ya da bu travmaların birinci derecede 
etkisinde kalmış olanlar tercih edilmiştir
2
. İncelenen toplam vaka sayısı 15’tir. Görüşülen kişi 
sayısı ise 28’dir. 
Katılımcılar çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan veya buralardan emekli, 
esnaf, tüccar, işçi, çiftçi ve ev hanımlarından oluşmaktadır. Katılımcıların yaş aralığı 24 ila 
82’dir. Gerek araştırmacının gerek katılımcıların birbirlerine aşinalığı, yarı yapılandırılmış 
mülakatların samimi ve içten geldiği gibi yapılmasına olanak sağlamıştır. Bu durum, 
araştırmanın güvenirliği açısından kayda değer niteliktedir. 
Araştırmada Kullanılan Yöntem ve Teknikler 
Bu araştırma nitel desenli bir çalışmadır. Egemen (1952), “araştırma yöntemi 
araştırma konusuna uygun olarak şekillenir” der. Yaşamın zorlukları karşısında yaşanan 
duygu ve düşünceler çoğu kere nitel yöntemlerle analize daha uygundur.
Araştırmada nitel verilerin toplanması ve toplanan verilen çözümlenip yorumlanması 
olmak üzere iki temel süreçten bahsetmek gerekir. Veriler katılımlı (iştiraki) gözlem
3
ve yarı 
yapılandırılmış mülakat
4
tekniğiyle toplanmıştır. Bizzat araştırmacının tanık olduğu 15 farklı 
hadise hakkında ilk planda katılımlı gözlem tekniğiyle veri toplanmıştır. Bu süreçte 
gözlenenlere gözlendikleri fark ettirilmemiş, katılımlı gözlem sonucu elde edilen bilgiler daha 
sonra kayda geçirilmiştir. Yarı yapılandırılmış mülakatta ise 15 farklı hadiseden gerek 
doğrudan etkilenenlerle gerekse etkilenenlerin birincil ve ikincil derecede yakınlarına çeşitli 
sorular sorulmuştur. Yarı yapılandırılmış mülakat soruları, “Yaşanan bu travmatik hadiseden 
nasıl etkilendiniz?”, “O gün neler hissettiniz?, “Bugün neler hissediyorsunuz?”, “Bu konuda 
neler söylemek istersiniz?” gibi bir kaç klişe sorudur. Verilerin ilk anda katılımlı gözlem daha 
sonra yarı yapılandırılmış mülakat tekniğiyle toplanması ve her iki veri toplama arasında 
uzunca bir sürenin geçmesi çalışmaya boylamsallık katmaktadır.
Toplanan verilen çözümlenmesinde betimsel analiz ve içerik analizi teknikleri 
kullanılmıştır. Betimsel analiz kapsamında zaman zaman uzunca alıntılar yapılmış, buradan 
hareketle çözümlemelere ulaşılmaya çalışılmıştır. Belli kategoriler oluşturularak 
çözümlemeler yapılırken de içerik analizinden faydalanılmıştır. Bu arada “gömülü teori” 
mantığından hareket eden fenomenolojik analiz
5
yönteminden de faydalandığımızı 
belirtmeliyiz. Bu noktada bazı hususlara dikkat çekmenin faydalı olacağını düşünüyoruz: 
Nitel araştırma gerek veri toplama gerekse verileri çözümleme anlamında tümevarım 
mantığına dayalıdır. Burada araştırmacının temel rolü, sosyal gerçekliğin içerisinde yerleşik 
olarak duran üstü örtülü bilgiyi kendi öznel bakışıyla inşa etmesidir. Böyle bir çalışma 
yaparken başta herhangi bir denence ve varsayıma dayanmaksızın araştırma alanına 
gidilmesi, oradan elde dilen bilgilerin çözümlenmesi söz konusudur (Balcı, 2005; Wertz ve 
ark., 2011).