1-Mavzu. Arab davlatlari XVII asrning o`rtasi –xx asr boshida Topshiriq Guruh 18. 69 Talaba

11-Mavzu. Arab davlatlari XVII asrning o`rtasi –XX asr boshida

Topshiriq 1
Guruh_______18.69__________

Talaba________Ergashev Jamshidbek______
Mavzu bo’yicha berilgan savollarga javob bering.

1. 
   Suriya va Misrdan muqaddas haj safariga boruvchi karvonlarga to’sqinlik qachondan va nima sababdan boshlandi?
   
2. 
   Ganj Yusuf islom qoidalarining bajarilishi ustidan nazoratni kuchaytirishga qanday tadbirlarni amalga oshirdi?
   
3. 
   Qachondan vahhobiylar Suriyaga xavf solmaydigan bo’ldi?
   
4. 
   Suriyaning Misrga qo’shib olinishi haqida nimalarni bilasiz?
   
5. 
   Sultonning 1856 yilgi manifestiga binoan Usmoniylar imperiyasida?
   
6. 
   Konfessiyalar urtasidagi munosabatlarning keskinlashuvining sababa nimada edi?
   
7. 
   1817 yili Iroqda hokimiyatga kelgan Daud posho qanday islohotlarni amalga oshirdi?
   
8. 
   Saudiya Arabistonida Misrliklar bosqini haqida gapirib bering.
   
9. 
   El-Quvaytda inglizlarning birinchi faktoriyasi qachon qurildi?
   
10. 
    Qachon Baxrayn bilan Angliya o’rtasida tinchlik to’grisida shartnoma imzolandi va uning natijasida?
    

Javoblar

1. 
   XIX asr boshlarida Suriyadagi Usmoniylar hukumati Arabiston cho’llarining
   

ichkarisidan, aynan vahhobiylarning harbiy ekspansiyasi bilan bog’lik muammoga duch keldilar. Vahhobiylarning ekspansiyasi havfi XIX asrning dastlabki o’n yilligida Suriya ijtimoiy-siyosiy hayotining muhim faktoriga aylandi. Vahhobiylar 1806 yili Makkani zabt etganlaridan sung.

2. 
   Yusuf poshoning buyrug’iga binoan namoz vaqtida Damashqning hamma bozorlari va dukonlar yopiladigan bo’ldi. Spirtli ichimliklar ichganlik uchun qat’iy jazolar o’rnatildi. Xristianlar va yaxudiylarning belgilangan rangdagi kiyimlar kiyib yurishlari va musulmonlarga yo’l berishlari ustidan hokimiyat nazorati kuchaytirildi.
   
3. 
   1810- yildan boshlab.
   
4. 
   1831 yilning kuzida Misr hukmdori Muhammad Ali qo’shinlari uning o’g’li Ibroxim posho boshchiligida Suriyaga bostirib kirib, Akka qal’asini qamal qiladilar. Vali Sayyid Abdulloh boshchiligidagi Akka qo’shinlarining mardonavor qarshiligiga qaramasdan qal’a zabt etiladi.
   
5. 
   Xristianlar va yaxudiylar xuquqlari musulmonlarniki bilan tenglashtirildi. Musulmon bo’lmaganlardan olinadigan jon soligi - juzya bekor qilindi.
   

Musulmon bo’lmaganlarga endi qurol olib yurish, shaharlarda otda yurish, diniy marosimlar o’tkazish, ibodatxonalar qurish va davlat lavozimlarini egallashga ruxsat berildi. SHuningdek, kiyimlariga ma’lum rangdagi belgilar taqib yurish ham bekor qilindi. Faqat asosiy xuquqlardan biri - armiyada xizmat qilishga bo’lgan cheklov saqlanib koldi. Harbiy majburiyatdan ozod qilinganligi uchun yaxudiylar va xristianlar alohida soliq tulashlari shart edi, ammo uning miqdori harbiy majburiyatdan ozod bo’lishni istagan musulmon to’lashi lozim bo’lgan soliqqa nisbatan ancha kam edi.

6. 
   Evropalik konsullar xomiyligiga va usmoniylarning ximoyasiga ishongan xristianlar ko’pincha o’zlarini musulmon qo’shnilariga nisbatan nomunosib tuta boshladilar. Suriyada turli konfessiyalar o’rtasida shakllangan an’analarning buzilishi musulmonlar bilan xristianlar o’rtasida ziddiyatlarning kuchayishiga olib keldi.
   

7. 
   Iroqdagi chet el savdo kompaniyalari va ular vakillarining imtiyozlarini bekor qildi. Import tovarlarga yuqori boj soliqlari o’rnatdi. Bu biriichi navbatda, Angliyaning Ost-Indiya kompaniyasi manfaatlariga putur yetkazdi. Natijada kompaniya Iroqka qarshi savdo qamali e’lon qildi va
   

Daud posho kompaniya vakillarining imtiyozlarini tiklashga, keltirilgan zararni qoplashga majbur bo’ldi. SHu tariqa mahalliy savdogarlarning manfaatlarini himoya qilishga qaratilgan dastlabki urinish muvaffakiyatsiz yakunlandi.
8 .Misrni deyarli mustaqil boshqarayotgan Muhammad Alini ancha qimmatga tushadigan Arabiston kampaniyasiga boshlagan sabab faqat sultonning iltimosi emasdi. Uning arab-musulmon imperiyasini tuzish global rejasi mavjud bo’lib, Hijozni va uning muqaddas shahar larini bosib olish ana shu geosiyosiy g’oyani amalga oshirish yo’lidagi muxim qadam sifatida qaralayotgan edi.1810 yil 3 sentyabrda Muhammad Ali posho divan yigilishini chaqirdi va unda sultonning vakili Iso oga Misr qo’shinlarining Hijozga yurish boshlaganligini tantanali ravishda e’lon qildi . Ammo ekspeditsiya bir yildan so’ng, 1811 yili boshlandi. SHu yili dekabrda Makka atrofida bo’lgan xal qiluvchi jangda Vahhobiylar Tusun boshchiligidagi misrliklar qo’shini ustidan galabaga erishdi. Xijozni egallamasa Misrdagi hokimiyati ham mustaxkam bo’lmasligini Muhammad Ali tushunar edi. SHu sababli yangi yurishga jiddiy tayyorlana boshladi.yilning oxirida boshlangan yangi yurishga Muhammad Ali ning o’zi boshchilik qildi . 1815 yil yanvarda Hijoz bilan Paj orasidagi strategik jixatdan muxim bo’lgan Asira ostonasidagi jangda vahhobiylar tor-mor qilindi. Ammo shu paytda Misrda boshlangan tartibsizliklar tufayli Muhammad Ali yurishni davom ettirmasdan Misrga qaytishga majbur bo’ldi.1815 yil baxorda sulh tuzilib, Hijoz misrliklar qo’liga o’tdi. SHimoliy va Shimoli-Sharqiy Arabiston vaxobbiylar qo’lida qoldi. Vahhobiylar amiri Abdulla Madinadagi misrlik Gubernatorga bo’ysunishga va’da berdi va turk sultoniga vassallikni tan oldi.

9. 
   1793- yili
   

10 1820 yili Tinchlik to’grisida bosh shartnoma imzolangandan so’ng Baxrayn ham amalda Buyuk Britaniyaga qaram mamlakatga aylandi.