1-мавзу. «Кимёвий инжиниригида моделаштириш» фанига кириш

Tipik matematik modellar. Ideal siqib shiqarish va ideal aralashtirish modellari.

Reja:

• Apparatlardagi oqimlar tuzilishining tipik matematik modellari.
• Ideal siqib chiqarish modeli.
• Ideal aralashtirish modeli.

Komilov Zafarbek

1. Apparatlardagi oqimlar tuzilishining tipik matematik modellari.

1. Apparatlardagi oqimlar tuzilishining tipik matematik modellari.

Ko‘p texnologik jarayonlar oqimda amalga oshiriladi. Oqim texnologik jarayonning ketishiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. Shuning uchun matematik modellashtirilayotganda, uning ta’sirini hisobga olish kerak. Har qanday oqim o‘zining tuzilishi bo‘yicha murakkab hisoblanadi. Lominar oqim tuzilishi, turbulent oqimnikidan farq qiladi. Oqimning har xil joyida tezlik har xil bo‘lishi mumkin. Boypaslar, turg‘un zonalar bo‘lishi mumkin. Oqim tezligining o‘zgarishi, boypaslar, turg‘un zonalar va boshqa oqimlar tuzilishiga ta’sir ko‘rsatuvchi faktorlar, texnologik jarayonlar ketishiga ta’sir ko‘rsatadi va shuning uchun matematik modellashtirishda hisobga olinishi kerak.

Ideal aralashtirish modeli
Bu modelga asosan, moddaning butun oqimda bir xil taqsimlanishi qabul qilingan. Ya’ni bu apparatga kirgan modda bir zumda butun apparat xajmiga bir tekisda taqsimlanadi. Ideal aralashtirish modeli matematik ifodasi quyidagicha:
Ya’ni, modda konsentratsiyasining o‘zgarishi , moddaning apparatga kirishdagi (Ckir) va chiqishdagi (C chiq) konsentratsiyalari farqiga va apparatda bo‘lish vaqtiga bog‘liq -
4-rasm. Ideal aralashtirish modeli sxematik ravishda quyidagicha ko‘rsatiladi.
Diffuzion modellar
Bir parametrlik va ikki parametrlik diffuzion modellar mavjud. Bir parametrlik diffuzion model. Bu model asosini ideal siqib chiqarish modeli tashkil qilib, undan farqi unda apparat uzunasiga aralashtirishning movjudligi. Bu apparatlarning matematik modeli tuzilayotganda quyidagi shartlar qabul qilinadi: modda konsentratsiyasining o‘zgarishi, koordinataning uzluksiz funksiyasidir; ko’rilayotgan kesim yuzasida modda konsentratsiyasi o‘zgarmas; oqimning xajmiy tezligi va uzunasiga aralashtirish koeffitsientlari apparat kesim yuzasi va uzunligi bo‘yicha o‘zgarmasdir. Ushbu shartlarni hisobga olib, model tenglamasini yozamiz:
Etiboringiz uchun rahmat!!!