1. Suyuqlikning аsosiy fizik xossаlаri

1.Suyuqlikning аsosiy fizik xossаlаri

а) Birlik hajmdagi bir xil tarkibli suyuqlikning massasiga suyuqlikning zichligi deb ataladi va quyidagi formula bilan hisoblanadi:

(1.1)
bu yerda m- suyuqlik massasi;
- suyuqlik hajmi.
b) Birlik hajmdagi bir xil tarkibli suyuqlikning og’irligiga suyuqlikning solishtirma og’irligi deb ataladi va quyidagi formula bilan hisoblanadi:
(1.2)
bu yerda G karaladigan hajmdagi suyuqlik ogirligi;
Suyuqlik ogirligi G = mg ekanligi hisobga olinib:
(1.3)
ni xosil kilamiz.
Suvning solishtirma ogirligi γ = 9810 (1.4)
Bundan esa suv uchun:

c) Suyuqlikning temperatura ta‘sirida kengayishi deb temperatura uzgarganda suyuqlikning hajmi uzgarishiga aytiladi va u temperatura kengayishi koeffitsiyenti β_t bilan xarakterlanadi:
(1.5)
Normal atmosfera bosimidagi va xar xil temperaturalardagi suvning temperatura kengayishi koeffitsiyenti.
1.1-jadval

t, ^oC	1-10	10-20	40-50	60-70	90-100
βt : 1^oC	0,000014	0,000422	0,00015	0,6000556	0,000719

1^oC тemperaturada suv uchun hajm kengayishi koeffitsiyentining o’rtacha qiymati β_t =0,000208 ga teng

d) Qovushqoqlik, bu suyuqlik bir katlamining boshqa qatlamga kursatadigan qarshilik xossasi bo’lib hisoblanadi. Dinamik qovushqoqlik koeffitsiyenti μ tezlik gradienti du/dn=1 (bu yerda dn-qatlam qalinligi) bo’lgan 1м² sirtda bir-biriga nisbatan siljiydigan qatlamlar orasida hosil bo’lgan kuchni ifodalaydi.

bu yerda τ - urinma kuchlanish.
Xar xil temperaturadagi suvning dinamik qovushqoqligi koeffitsiyenti ( μ ) qiymatlari
1.2-jadval

t, ^oC	0	10	20	30
μ, 10^4	17,92	13,04	10,1	8,00

Dinamik qovushqoqlikning suyuqlik zichligiga nisbati kinematik qovushqoqlik deyiladi.

Xar xil temperaturalardagi suvning kinematik qovushqoqligi koeffitsiyenti ( ) qiymatlari.
1.3-jadval

T, ^oC	, sm^2/ s	t, ^oC	, sm^2/ s
0	0,0179	18	0,0106
2	0,0167	20	0,0101
4	0,0157	25	0,0090
6	0,0147	30	0,0080
8	0,0139	35	0,0072
10	0,0131	40	0,0065
12	0.0124	45	0,0060
14	0,0118	50	0,0055
16	0,0112	60	0,0048

1-masala: Agarda suyuqlikning 10 litr ogirligi 95 n bo’lsa, shu suyuqlikning solishtirma ogirligi va zichligi aniqlansin.
Yechish. ( ) formuladan suyuqlikning solishtirma og’irligini hisoblaymiz:

2-masala: Suyuqlikning solishtirma ogirligi va dinamik qovushqoqligi teng. Kinematik qovushqoqligi aniqlansin.
Yechish. ρ =γ/g formuladan suyuqlik zichligini aniqlaymiz:

3-masala: t=18⁰C haroratdagi neftning kinematik qovushqoqligi υ = 0,4 . 10^-4 м²/с va solishtirma og’irligi γ = 8820 Н/м³ dinamik qovushqoqligi aniqlansin.
Yechish: Suyuqlik zichligini hisoblaymiz: