1. Vazifa. Pedagogik texnologiyaning «klaster» usulida “iqtisodiyot” bog‘lamini yarating. Klaster

MAVZU1: Farmatsevtika iqtisodiyoti asoslari. Dorixona tashkilotlari 

faoliyatinining iqtisodiy muhiti. 

1. Vazifa. Pedagogik texnologiyaning «klaster» usulida “iqtisodiyot”  bog‘lamini 

yarating. 

Klaster 

 

 

 

 

 

2.  Vazifa.    Barcha  mulk  shakllaridagi  dorixona  korxonalari  uchun  majburiy  dori 

vositalar va tibbiyot buyumlarining assortimentli ro‘yxatini aniqlang. Farmatsevtik 

bozor xolatini, sog‘liqni saqlashning rivojlanishi va tibbiyot sanoati imkoniyatlarini 

hisobga  olgan  xolda  mantiqiy  tuzilishni  chizing.  (Misol  uchun  yirik  farmatsevtik 

guruxlarni oling). 

 

 

 

Dori vositalar va tibbiyot buyumlarining assortimentli ro‘yxati 

 

     

                                

 

 

 

 

 

 

 

Iqtisodiyot

Ta’sir doirasi keng bo’lgan 

preparatlar  

Hayotiy zarur preparatlar 

Mahalliy ishlab 

chiqaruvchilar 

Horijiy ishlab 

chiqaruvchilar 

 

Og’riq qoldiruvchilar 

Anestetik 

preparatlar 

для анестезии 

Mahalliy ishlab  

Horijiy ishlab  

 

 

 

Tovarlar “assortimentli ro‘yxatini” aniqlaShda nimani inobatga olish kerak? 

1. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

BoShqa universal usulni tavsiya eting. 

 

 

 

3. Vazifa.  Ishchi daftaringizda tovarni hayotiy davomiylik bosqichlarini 

ko’rsating. 

1.  

 

 

 

 

 

 

2. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Savdo 

hajmi  

o‘sishi

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Raqobatchilar  

Foyda 

(Chizmani davom ettiring)

 

схему) 

(Chizmani davom ettiring) 

Tovarning raqobatbardoshligi 

Tovar iste’mol va qiymat 

ko’rsatkichlar yig’indisi 

Savdo 

bozorida 

qiyosiy 

vaziyatlar 

Kam xarajatli 

sotish 

Chizmani davom 

ettiring 

 

Raqobatbardoshning tarkibiy asoslari 

Tovarni raqobatbardoshlikka talabi 

Chizmani davom ettiring 

Tovarni maksimal solishtirma foydali 

ta’siri 

O’sish bosqichi 

 

Raqobatchilar 

Foyda 

Harajatlar  

Raqobatchilar 

Tovarni tadbiq qilish 

yoki bozorga olib 

chiqish 

Savdo xajmi 

Narxlar 

 

3. 

 

 

 

 

 

 

 

4. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Vazifani Excel dasturidan foydalanib bajaring.       

 

Tovarning hayotiy davomiylik bosqichlari va asosiy ko‘rsatkichlari 

 

 

Asosiy  

ko‘rsatkichlari 

 

Tovarning hayotiy bosqichlari 

 

Tadbiq 

qilinishi 

O‘sish 

Yetuklik 

Pasayishi 

Savdo xajmi 

Katta emas 

Tez pasaymoqda  Sekin 

ko‘tarilmoqda 

Kamayishi 

Foyda  

Nolga teng 

Maksimal 

Pasaymoqda 

Past 

Xarajatlar 

 

Sekin 

ko‘tarilmoqda 

Ko‘tarilmoqda 

Maksimal 

Zarar 

ko‘rmoqda 

 

4. Vazifa. Sizni dorixonangiz yangi, aholi kam bo‘lgan mikrorayonda joylashgan 

bo’lib, birinchi yili faoliyat ko‘rsatmoqda. Dorixonaning daromadi – uncha katta 

emas, dorixona zarar ko‘rmoqda. Inqrozga uchramaslik uchun nima chora ko‘rar 

edingiz? Xarakatingizni mantiqiy tuzilmasini chizing. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Yetuklik bosqichi

 

Savdoni 

ko’tarilishi 

 

Narxlar 

Raqobatchilar 

Narxlar 

 

Savdo xajmi 

Marketing xarajatlari 

Pasayish 

bosqichi 

Dorixona zarar ko’rmoqda 

Yordam kim 

tomondan 

Auditoriya 

yordami 

Assortimentni kengaytirish 

(qaysisi?) 

Xizmat ko’rsatish doirasida: 

- 

2 ta poliklinika 

- 

3 ta korxona 

- 

2 ta savdo sotiq 

бозори 

Tuzatishlar kirgizing va ishchi 

daftaringizga chizib oling 

Savdo hajmini ko’payishi 

ehtimoli 

Savdo bozorini 

kengaytirish 

 

 

 

 

 

 

1- Ilova 

 

 

 

 

 

 

 

 

Iqtisodiy 

faoliyat 

 

 

Mikro-

iqtisodiy 

tahlil 

 

O‘slubiy 

funksiya 

 

O‘rganuvchi 

funksiya 

 

Iqtisodiy 

nazariya 

 

Iqtisodiy 

fanlar 

Makroiqtisodiy 

tahlilning 

amaliy 

(me’yoriy) 

funksiya 

 

 

2 - Ilova 

 

 

 

 

Me’yoriy qonunchilik 

bazasi 

Soliq qonunchiligi 

Moliyaviy qo‘llash 

Ishlab chiqarish 

darajasini ko‘tarish 

Kadrlarni tayyorlash 

Axborot bilan 

ta’minlanishi 

 3 - Ilova 

 

 

 

 

 

 

 

Fiskal siyosat 

 

Monetar yoki pul-kreditli 

siyosat 

Xizmat ko’rsatish 

doirasini kengaytirish 

(qanday qilib?) 

Iqtisodiy siyosat 

Davlat tomonidan qo’llash tizimi 

Moliyaviy siyosat 

 

 

 

Byudjetli siyosat 

 

Soliqli siyosat 

 

 

4 – Ilova 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bozorning mikdoriy 

ta’rifi: 

 

Yo‘nalishning mazmuni: 

 

Segmentatsiya -   

Segmentlash negizlari 

 



 

Iste’molchining o‘rtacha 

bir kishilik indeksi; 



 Dori vositalar yordami 

va ovqatlanish 

xarajatlarining o‘rtacha 

salmog‘i; 



 Bozor xajmi 

 



 Tovarning bozor talabini 

o‘rganish; 



 Iqtisodiy kon’ekturani 

o‘rganish; 



 Alohida bozor 

segmentlarini o‘rganish; 



 Bozorning o‘ziga xos 

tizimini o‘rganish; 



 

Ma’lum bozordagi, ma’lum 

bir tovarning savdo 

amaliyotida qabul qilingan 

Shakl va usullarni izlanish; 



 

Ma’lum bozorlarning 

xaridorlarini ijtimoiy-ruxiy 

xususiyatlari tahlili.  

 

 



  Demografik; 



  Psixografik; 



  Geografik; 



 

O‘zini tutish. 

 

 

 

 

 

Dori vositalar bozorini kompleks o’rganish 

Dori vositalar bozorini o’rganishning umumiy tizimi 

5 - Ilova 

 

Bozor xajmiga ta’sir etuvchi omillar: 

Segmentatsiya mezonlari: 



 Narxlar darajasi; 



 Aholi soni va uning turmuSh tarzi; 



 Aholining migratsiyasi; 



 Madaniyat darajasi; 



 Aholining kasallanishi va Shifokorlar 

soni; 



 Yangi dori vositalarning paydo 

bo‘lishi, Davolash uslublari. 



 Miqdoriy chegaralari; 



 Segmentning ommabopligi; 



 Axborotning to‘yinganligi; 



 Muhimligi; 



 Daromadliligi; foydaliligi; 



 Raqobatdan himoyalangan. 

  

 

 

 

6 - Ilova  

 

So‘rov omillari: 

Xarajatlarning omillari: 

Raqobatning omillari: 



 

So‘rovga yo‘naltirilgan 

narx; 



  Xaridorlarning odat va 

didi; 



  Xaridorlarning daromadi; 



 

O‘xshash tovarlarning 

bozorda mavjudligi va 

ularning narxi; 



  Bozorga tadbiqi. 



  Ishlab chiqarish 

xarajatlari; 



  Marketing xarajatlari; 



  Foydalar. 



  Tarmoqdagi firmalar 

miqdori; 



 

O‘xshash import 

tovarlari; 



  Raqobatchilar tovarlarini 

narxini bilish; 

                                                                                                          

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bozor yoki ishlab 

chiqaruvchidagi narhni 

shakllanishi 

7 - ilova  

   

Tadbirkorlarning asosiy shaxsiy ta’rifi: 

 

1.  Imkoniyatlarni  qidirish  va  xarakatchanliligi  (maqsadga  erishish  uchun  xolatga 

moslanish qobiliyati, to‘siqlarni engishga tayyorligi). 

2.  Tavakkalchilikka xozirlik. 

3.  Samaradorlik va sifatga yo‘llantiruvchanligi. 

4.  Ish  munosabatlariga  kirishchanligi,  ishni  bajarishda  ma’uliyatni  o‘ziga  olish 

xozirligi va shaxsiy zararlarni ko‘rishga tayyorligi. 

5.  Biror maqsadga qaratilganlik. 

6.  Doim ma’lumotga ega bo‘lish xarakati. 

7.  Ishning bajarilishini muntazam ravishda kuzatish. 

8.  Ishontiruvchanlik va aloqalarni o‘rnatish qobiliyati. 

9.  Maqsadga erishuvchanlik. 

10.  Qoida va nazoratga bo‘ysinmasligi, murakkab vazifalarni o‘z qobiliyatiga ishongan 

xolda bajarish. 

 

Keys 

Farmatsevtika iqtisodiyoti faniga oid keys 

“XXXXX  Farm”  yangi  ochilgan  dorixona  ta’sischilari  o‘zaro  maslaxatlashib, 

korxonaga  buxgalter  olish  masalasini  ko‘rib  chiqishmoqda.  Birinchi  ta’sischi 

korxonaga  buxgalter  va  uni  yordamchisini  olib,  ularni  2  ta  kompyuter  bilan 

ta’minlash  xaqida  taklif  berdi.  Buxgalter  ish  xaqi  -1 500  000  so‘m,  yordamchi 

buxgalter ish xaqi- 1 000 000 so‘m, kompyuter xar biri 2400000 so‘m dan bo‘lishini 

rejalashtirdi.  Ko‘rsatilgan  xarajatlari  tovar  savdo  xajmiga  -200 000 000  so‘m 

hisoblab  smetasiga  qo‘yildi.  Dorixona  mudiri    birinchi  3-4  oy  davomida 

dorixonaning  daromadi  yuqori  bo‘lmaydi  deb  taxmin  qilmoqda(1  kun  uchun 

3 000 000so‘m).    Ikkinchi  ta’sischi  maxsus  buxgalter  firmasi  xizmatidan 

foydalanishni  tavsiya  etdi.  Bunda  tushumning  3%ni  oylik  ish  xaqi  sifatida 

buxgalteriya firmasiga o‘tkazilishi zarur. 

Buxgalteriya ishlari buxgalterlik firmasining kompyuterida olib boriladi. Siz qaysi 

yo‘lni tanlagan bo‘lar edingiz?