10-mavzu. Likvidlilik va inflyatsiya riski. Valyutalar va aktivlar riski

10-mavzu. Likvidlilik va inflyatsiya riski. Valyutalar va aktivlar riski
(4 soat)
1 - ma’ruza mashg‘uloti
1. Likvidlilik riski, tо‘lovga qobiliyatlilik, likvidlilik koeffitsiyenti.
Likvidlilik korxonaning qisqa muddatli majburiyatlar bо‘yicha tо‘lov qodirligini aniqlaydi yoki boshqacha qilib aytganda aktivlar likvidlilik xolati qisqa muddatda investitsion risklar darajasini xarakterlaydi
Inflyatsiya - naqd pul oqimining aholi qо‘lida kо‘payishi yoki tо‘planishi natijasida uning qadirsizlanishi
Deflyatsiya – inflyatitsiyaga qarshi antiinflyatitsiya darsturi
Infyatsiyaning kelib chiqish sababi naxd pul tushumining bakn tizimni orqali aylanmasiligi
Likvidlilik – bankining tо‘loovlik qobilyati



2.Inflyatsiya riski, foiz stavkasi va uning inflyatsiya darajasiga bog‘liqligi.
Investitsion risklar kо‘zda tutilmagan moliyaviy yuqotishlar paydo bо‘lish ehtimoli bilan xarakterlanganligi uchun, uning darajasini baholashda investitsiyalashdan kо‘zda tutilayotgan daromadning о‘rtacha yoki hisob miqdoridan chetlanishi aniqlanadi. Shuning uchun investitsion risklarni baholash kо‘zda tutilayotgan daromadlar va ularni yuqotish ehtimolini baholash bilan bog‘liq.
Investitsiya faoliyatida moliyaviy yuqotishlarni baholash jarayonida ularning absolyut va nisbiy kо‘rsatgichlaridan foydalaniladi.
Investitsion risk bilan bog‘liq moliyaviy yuqotishlarning absolyut miqdori investor uchun noqulay sharoitlar keltirib chikaragan yuqotishlar yig‘indisiga teng. Moliyaviy yuqotishlar nisbiy miqdori zararlar yig‘indisining asos kilib olingan kо‘rsatgich (kо‘zda tutilayotgan investitsiya foydasi, investitsiyalanayotgan kapital yig‘indisi) nisbatiga teng.

3.Inflyatsiyaning turli jarayonlarga ta’siri va uni pasaytirish yо‘llari.

Risklar xar bir investitsiya loyihasi bо‘yicha turli usullar yordamida hisoblanadi:
О‘rtacha kvadratik chetlanish investitsion risklar darajasini baholashning keng tarkalgan kо‘rsatgichi bо‘lib, turli investitsiyalardan kо‘zda tutilayotgan daromadning tebranishini hisobga olishga imkon beradi.
Variatsiya koeffitsiyenti investitsiya loyihalari bо‘yicha risklar darajasini takkoslashda о‘rtacha kutilayotgan daromad kо‘rsatgichlari bir biri bilan farq qilishi va ularning orasidan variatsiya koeffitsiyenti pastini tanlash kerakligini kо‘rsatadi.
R – koeffitsiyent (beta-koeffitsiyent) butun investitsion bozor risklar darajasiga nisbatan individual investitsiya loyihasi riskini baholash imkonini beradi. Bu kо‘rsatgich asosan ayrim qimmatli qog‘ozlarga investitsiyalash riskini tahlil qilish uchun ishlatiladi.
Risklarni baholash ekspert usuli yuqorida keltirilgan kо‘rsatgichlar xakida investorda kerakli ma’lumot yо‘qligi yoki yetishmasligi sababli amalga oshiriladi. Bunday usul malakali mutaxassislar о‘rtasida surovnoma о‘tkazish va natijalarni matematik ishlash asosida amalga oshiriladi.


2-ma’ruza mashg‘uloti
1.Valyutalar konversiyasi va foizlarning о‘sishi.
Valyutalar konvertatsiyalash shartlari, oltin paritet tizimi, Bredten-Vudz bitimi erkin suzib yuruvchi valyuta kurslari.
Foreks bozori, uzun pozitsiya va kalta pozitsiY.
Xedjerlash – valyuta tavakkalchiligini sug‘urtalash usulidir. Sug‘urtalashga oid kontrakt xedi deyiladi. Xedjerlashni oshirish va pasaytirish deb nomlanagan ikki operatsiyasi mavjud.
Oshirish xedjeri yoki xarid xedjeri degenda optitson yoki tezkor xarid qilish bо‘yicha birja operatsiyasi tushuniladi.
Pasaytirish xedjeri yoki sotish xedjeri bu tezkor kontrastni sotshga oid birja operatsiyasi.

2.Ma’lum vaqt oralig‘idagi valyutalar kursi va valyutalar riskini pasaytirish yо‘llari.

Investitsiya kapitalini moliyalashtirish manbalarining turlicha nisbatlariga qarab risklar kengligi va majmui ham xar xil bо‘ladi. Bank investitsiyalariga bank, kredit, bozor, foiz va boshqa risklar xos bо‘lsa, investitsiyalarda risklar doirasi kengligi ancha yuqori bо‘lishi mumkin. Tо‘rtinchidan, kredit kelishuvlarida kreditor yagona, investitsiya jarayo-nida esa, qoida tarzida, kreditor turli moliyalashtiruvchilar tarkibida ulardan biri hisoblanadi. Kredit о‘z negiziga kо‘ra qaytarishlik munosabatlariga ega, investitsiyalar esa taqsimot va takror ishlab chiqarish munosabatlariga asoslanadi va qiymatning saqlanishini va (yoki) uni kapitallashtirish munosabatlarini tavsiflaydi. Va, nixoyat, kreditga uning ajralmas belgisi bо‘lib foiz kо‘rinishidagi tо‘lov xos bо‘lsa, investitsiyalarni dividend, foyda, foiz, daromad, moddiy ne’mat, ijtimoiy, ekologik va boshqa samaralar qо‘rinishidagi natijalar kutadi. Shuningdek, kredit investitsiyalardan о‘zining kreditlash tamoyillariga kо‘ra ham farq qiladi. Investitsiyalashning fundamental prinsipi diversifikatsiyalash va aniq maqsadlarga erishish uchun investitsiya kiritish maqsadlarini murosaga keltirish, muvofiqlashtirishdan iborat bо‘lsa, kreditlashda esa kreditni qaytarishlik, tо‘lovlilik kabi maqsadlar kо‘zlanadi.

3.Aktivlar riski, birjalar riski.

Investitsion loyihalar bо‘yicha risklarni baholash natijalari ularni miqdor jixatdan baholash imkonini beradi. Buning uchun qо‘yidagi baholash mezonlari ishlatiladi:
1. Risksiz investitsiyalar. Chet el tajribasida ularga davlat obligatsiyalari kiradi.
2. Risk darajali investitsiyalar. Risk darajali investitsiyalar mezoni sifatida kо‘rib chiqilayotgan investitsiya loyiha bо‘yicha hisoblangan sof foydani yuqotish ehtimoli kо‘rsatish mumkin.
3. Murakkab darajali investitsiyalar. Murakkab darajali investitsiyalar mezoni sifatida kо‘rib chiqilayotgan investitsiya loyihasi bо‘yicha nafaqat foydani, balki hisoblangan yalpi daromad yig‘indisini ham yuqotish nazarda tutiladi.
4. Katastrofik darajali investitsiyalar. Ushbu investitsiyalar riski mezoni sifatida investorning bankrotlik natijasida aktivlarni yuqotish ehtimoli keltiriladi.
Mutaxassislarning baholashi bо‘yicha investitsiyalashda moliyaviy yuqotishlar riski ehtimoli qо‘yidagicha:

• 
  risk darajali investitsiyalar uchun - 0,1;
  
• 
  murakkab darajali investitsiyalar uchun – 0,01;
  

katastrofik darajali investitsiyalar uchun – 0,001.