12 mavzu tayanch tushunchalar

---

1 
 
 
 
 
12
-
MAVZU
 
Tayanch 
tushunchalar
: 
moliya, 
moliyaviy 
nazorat, 
investisiya, 
kapital, aksiya, aylanma 
mablag’.

 
REJA: 
1. O’tish iqtisodiyoti 
sharoitida moliyaviy 
menejmentning 
funksiyalari.
2.Tashkilotning 
moliyaviy holatini 
raqobatbardoshlik 
nuqtai nazaridan tahlil 
qilish.
3. 
Tashkilotni 
boshqarish 
samaradorligi hisobi 
uslubiyoti. 
 
 
Moliyaviy menejment asoslari 

---

2 
 
Moliyaviy menejment quyidagilarni o’z ichiga 
oladi: 
 
 
 
 

 
1-SAVOL
 Moliyaviy menejment bu professional faoliyatning turi bo’lib, xozirgi zamon usullar asosida 
firmaning moliyaviy xo’jalik faoliyatini boshqarishga mo’ljallangan.
Financial management refers to the efficient and effective management of 
money (funds) in such a manner as to accomplish the objectives of the 
organization. It is the specialized function directly associated with the top 
management.
J.PMorgan 

---

3 
Shunday qilib, moliyaviy menejmentning maqsadi firma umumiy 
faoliyatining maqsadiga eriShiSh uchun va alohidagi iShlab chiqariSh-xo’jalik 
qismining, yahni foyda markazlarining maqsadiga eriShiSh uchun usullarni, 
tadbirlarni va instrumentlarni iShlab chiqiSh va qo’llaShdan iborat. 
Bunday maqsadga quyidagilar kiriShi mumkin: 
- foydaning maksimizasiyasi; 
- rejalaShtirilgan davrda foydaning o’zgarmas normasiga eriShiSh; 
- rahbariyatni va vkladchiklarni daromadining o’siShi; 
Shunday qilib, Shu maqsadlar vkladchiklarning (aksiyadorlarning) yoki firma 
egalarining (kapital egalarining) daromadini oShiShiga qaratilgan. 
Moliyaviy menejmentning vazifasiga firma rivojlaniShining qisqa va uzoq muddatli 
maqsadlarning optimal o’zaro nisbatini aniqlaShdan iborat. Shunday qilib, 
moliyaviy menejmentning asosiy masalasi firma va uni mablag’ bilan tahminlaSh 
manbai orasidagi moliyaviy resurslarni firma ichidagi va taShqi samarali harakatini 
tahminlaShda to’g’ri qaror qabul qiliShdir. Shuning uchun, moliyaviy resurslar 
oqimini boShqariSh moliyaviy menejmentning markaziy masalalaridan biri 
hisoblanadi Moliyaviy resurslarning oqimini quyidagi pul mablag’lar taShqil etadi: 
-
firmaning moliyaviy xo’jalik faoliyati natijasida olingan pul
mablag’lari; 
- moliyaviy bozorlarda sotilgan aksiyalar, obligasiyalar, kreditlar
oliSh orqali olingan pul mablag’lari; 
- moliya bozorining subektlariga kapital uchun to’langan foizlar va
The term typically applies to an organization or company's financial strategy, while 
personal 
finance
 or 
financial life management
 refers to an individual's management strategy. It includes how to 
raise the capital and how to allocate capital, i.e. capital budgeting. Not only for long term budgeting, 
but also how to allocate the short term resources like 
current liabilities
. It also deals with the dividend 
policies of the share holders

---

4 
dividentlar qaytarilgan pul mablag’lar; 
- firmaning iShlab chiqariSh – xo’jalik faoliyati uchun investisiya
qilingan pul mablag’lar; 
- soliq to’lovlarini to’laSh uchun mo’ljallangan pul mablag’lariga. 
1)tashqi moliyalarni boShqariSh bloki; 
2) firma ichidagi hisob hamda moliyaviy nazorat 
bloki. 
TaShqi moliyalarni boShqariSh bloki firmani 
bozorning yuridik va xo’jalik mustaqil bo’lgan 
subektlari bilan munosabatini amalga oShiriShini 
nazarda tutadi. Bu subektlarga firma mahsulotining 
yetkazib beruvchilari va haridorlari, mijozlar, aksiyadorlar 
va moliyaviy bozorlar va hattoki o’zining xususiy (docherniy) kompaniyalari kiriShi 
mumkin. 
Financial management is crucial for the success of any organization, be it 
private, government or non-government. Successful enterprises watch 
their finances very closely and therefore take the right decisions at the right 
time, ultimately leading to success.
Bu munosabatlarga quyidagilar kiradi: 
- firmaning aylanma aktivlarini boshqarish: pul mablag’larning harakatini boshqarish; 
- 
mijozlar bilan hisob–kitob qilish, moddiy - ishlab chiqarish
zaxiralarini boshqarish; 
- qisqa muddatli va o’zoq muddatli mablag’ bilan ta’minlashning tashqi manbalarini jalb 
qilish: 

---

5 
Moliyaviy menejmentning mo’ljallangan maqsadiga eriShiSh uchun 
javobgarlik yirik firmalarda moliyaviy masalalar bo’yicha vise-prezident, kichikroq 
firmalarda esa moliya bo’yicha direktor muovini zimmasiga yuklatiladi. Moliyaviy 
masalalar bo’yicha vise-prezidentga kassir va o’zining bo’linmalari bilan nazoratchi 
bo’ysunadi. Kassirga birinchi blok, nazoratchiga ikkinchi blok taaluqli bo’ladi. 
Moliyaviy masalalar bo’yicha qarorlar qabul qiliSh va uni amalga oShiriSh. 
Objectives of Financial Management 

Profit maximization
 happens when 
marginal cost
 is equal to 
marginal revenue
. This is the main 
objective of Financial Management. 

Wealth maximization means maximization of ShareholderSh wealth. It is an advanced goal 
compared to profit maximization.
[2]
 

Survival of company is an important consideration when the financial manager makes any 
financial decisions. One incorrect decision may lead company to be bankrupt. 

Maintaining proper 
caSh flow
 is a Short run objective of financial management. It is necessary 
for operations to pay the day-to-day expenses e.g. raw material, electricity bills, wages, rent etc. 
A good caSh flow ensures the survival of company. 

Minimization on 
capital cost
 in financial management can help operations gain more profit. 

It is vague :- There are several types of profits before interest, depreciation and taxes,profit 
before taxes , profit after taxes , caSh profit etc. 
Moliyaviy menejmentning doirasida qabul qilinadigan qarorlar investisiyalar 
masalalari va ularni mablag’ bilan ta’minlash manbalarini tanlash masalalari kiradi.
Investision qarorlar quyidagi masalalar bo’yicha qabul qilinadi: 
 aktivlar tarkibini optimallash, ularni almashtirish yoki yo’qotishga bo’lgan zaruratni 
aniqlash; 
 investision siyosatni ishlab chiqish, uni amalga oshirishning usullari va vositalarini 
ishlab chiqish; 
 moliyaviy mablag’larga ehtiyojlarni aniqlash; 
 umuman firma bo’yicha investisiyalarni rejalashtirish; ishlab chiqarish 
bo’linmalarida ishlab chiqiladigan investision loyihalarni tayyorlash va tasdiqlash; 
 qimmatli qog’ozlar portfelini boshqarish. 
Mablag’ bilan ta’minlash manbalarini tanlash bo’yicha qarorlar quyidagi masalalar
bo’yicha qabul qilinadi: 
 o’zining va zayom mablag’larining optimal ravishda ishlatish
siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirish; 
 
eng manfaatli shartlar asosida kapitalni jalb qilishning siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirish; 
divident siyosati va boshqalar
.

---

6 
Moliyaviy boShqariSh moliya nazariyasi doirasida rivojlangan o’zaro bir
biriga bog’liq asosiy kontseptsiyalarga asoslanadi. Bu kontseptsiyalar pul
okmilari 
kontseptsiyasi, pul mablaglarining vaktlik qiymati, xatar va daromadlilikning o’zaro 
bog’liqligi, kapitallar baxosi,kapitallar bozorining samaradorligi, muqobil xarajatlar 
kabi kator kontseptsiyalarga asoslanadi. 
Oldingi savollarimizda ko’rib o’tganimizdek moliyaviy boShqariShning 
asosiy masalalaridan biri pul mablag’larini maqsadli qo’yilma qiliSh
xisoblanadi. 
Xususan, korxona tomonidan amalga oShiriliShi
ko’zlanayotgan investtsion 
loyixaning xar tomonlama taxlil qiliSh natijasida samaradorlik darajasini baxolaSh 
xisoblanadi. Investitsiya loyixalarini taxlil qiliSh natijasida uning samaradorligini 
prognozlaShtiriShda investitsiya davri mobaynida pul mablaglari sarfi va kirimi 
miqdorlarini o’zida jamlovchi pul oqimlari loyixasi aniqlanadi 
Pul oqimlari kontseptsiyasi quyidagilarni ko’zda tutadi: pul oqimlari, uni
davomiyligini va turlarini aniqlaSh, uning elementlariga ta`sir etuvchi
omillarni 
baxolaSh, diskontlaShtiriSh koeffitsientlarini tanlaSh, pul oqimlari
bilan bog’liq 
xatarlarni baxolaSh kabilarni ko’zda tutadi. Vaqtli qiymat pul
resurslarini ob`ektiv 
amal qiluvchi tavsifi xisoblanadi.Uning mazmuni
Shundaki, bugungi kundagi 
ma`lum pul birilig kelgusi davrda Shuncha
miqdordagi pul qiymati bilan teng 
bo’lmaydi.Bunday tengsizlik 3 asosiy sabablar bilan belgilanadi: inflyatsiya, 
kutiladigan summani oliSh
bilan bog’lik xatarlar va pulning aylanuvchanlik. 
Inflyatsiya zarari qanday iqtisodiyot Sharoitida mavjud bo’luvchi ob`ektiv
xodisadir. Pul oqimlarini kelgusi davrdagi xaqiqiy qiymatini aniqlaSh
korxonalarning amalga oShiriliShi rejalaShtiriladigan investitsion
loyixalarining 
samaradorligini joriy qiymatini aniqlaSh imkoniyatlarini
yaratadi.