16-bob. Xalqaro darajada mehnatni boshqarish tayanch so’z va iboralar
Download 130.27 Kb. Pdf ko'rish
|
1 2
- Bu sahifa navigatsiya:
- 16.1. Birlashgan Millatlar Tashkilotida mehnat sohasiga doir inson huquqlarining himoyalanishi.
|
16-BOB. XALQARO DARAJADA MEHNATNI BOSHQARISH Tayanch so’z va iboralar: Birlashgan millatlar tashkiloti, Xalqaro Mehnat Tashkiloti, munosib mehnat dasturi . Konvensiya. 16.1. Birlashgan Millatlar Tashkilotida mehnat sohasiga doir inson huquqlarining himoyalanishi. 16.2. Mehnatni boshqarishda Xalqaro Mehnat Tashkilotining roli. 16.3. XMTda Munosib mehnat dasturining qabul qilinishi va uning tamoyillari. 16.1. Birlashgan Millatlar Tashkilotida mehnat sohasiga doir inson huquqlarining himoyalanishi. BMT Rivojlanish dasturining ta’rificha, “Insonni rivojlantirish - odamlarni kengroq tanlash imkoniyati bilan ta’minlash jarayonidir. Bunday tanlov cheksiz bo‘lishi va vaqt o‘tishi bilan o‘zgarishi prinsipial axamiyatga egadir. Rivojlanishning barcha darajalarida uzoq va sog‘lom hayot kechirish, bilim egallash va munosib turmush kechirish uchun zarur bo‘lgan resurslardan foydalanish insonni rivojlantirish imkoniyatlarining asosiy moxiyatidir. Agar insonda bunday asosiy tanlov bo‘lmasa, u boshqa imkoniyatlardan ham foydalana olmaydi”. Mehnat sohasiga doir inson huquqlari Birlashgan Millatlar Tashkilotining asosiy hujjatlarida qayd etilgan. 1948 yilda qabul qilingan Inson huquqlarining umumjahon deklaratsiyasida quyidagilar mustahkamlab qo‘yilgan: • har bir inson mehnat qilish, ishni erkin tanlash, adolatli ish sharoitiga ega bo‘lish va ishsizlikdan himoya qilinish huquqiga ega; • har bir inson hech bir kamsitilishlarsiz teng mehnat uchun teng haq olish huquqiga ega; • har bir ishlovchi kishi o‘zi va oilasi uchun insonga munosib yashashishni ta’minlaydigan adolatli va qoniqarli daromad olishga, zarur bo‘lganda ijtimoiy ta’minotning boshqa vositalari bilan to‘ldiriluvchi daromad olish huquqiga ega; • har bir inson kasaba uyushmalari tuzish va o‘z manfaatlarini himoya qilish uchun kasaba uyushmalariga kirish huquqiga ega; • har bir inson dam olish va bo‘sh vaqtga ega bo‘lish, shu jumladan ish kunini oqilona cheklash huquqi va haq to‘lanadigan mehnat ta’tili olish huquqiga ega. 1966 yilda BMT Bosh assambleyasi tomonidan qabul qilingan Iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy huquqlar to‘g‘risidagi xalqaro paktdanham mehnat sohasiga doir huquqlar o‘rin olgan. Chunonchi, ushbu xalqaro hujjatda: • har bir kishining adolatli va qulay shart-sharoitga ega bo‘lgan mehnat qilish huquqi; • barcha mehnatkashlarga teng qiymatga ega mehnat uchun hech bir tafovutsiz adolatli ish haqi va teng darajada, ayni paytda jumladan ayollarga erkaklarnikidan kam bo‘lmagan mehnat sharoitiga kafolat berilishi hamda teng mehnat uchun teng haq to‘lanishi; • ular va ularning oilalari uchun qoniqarli bo‘lgan turmush; • xavfsizlik va gigiena talablariga javob beradigan ish sharoiti; • mehnat staji va malaka asosidagina ishda yanada yuqoriroq mansablarga ko‘tarilish uchun bir xil imkoniyat; • dam olish, bo‘sh vaqtga imkoniyati bo‘lishi va oqilona cheklangan ish vaqti hamda haq to‘lanadigan ta’til, shuningdek bayram kunlari uchun haq; • har bir kishining o‘z iqtisodiy va ijtimoiy manfaatlarini amalga oshirish va himoyalash uchun kasaba uyushmalari tashkil etish va o‘z ixtiyori bilan ana shu uyushmalarga kirish huquqi ko‘rsatilgan. Bu o‘rinda agar Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi dasturiy hujjat hisoblansa, Iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy huquqlar to‘g‘risidagi xalqaro paktni ratifikatsiya qilgan davlat o‘z zimmasiga uning qoidalarini ijro etish hamda ularni bajarishi to‘g‘risida muntazam ma’ruzalar taqdim etish majburiyatini olishini ta’kidlash lozim. Yuqorida qayd qilingan konsepsiyalar hamda xalqaro hujjatlar qoidalari ish kuchiga (xodimga) munosabatni tubdan o‘zgartirgan bo‘lsa ham ijtimoiy-mehnat sohasida tobora jiddiylashayotgan muammolarni hal etish uchun yetarli emas edi. Chunki, jahodagi ishsizlarning soni 200,0 mln.kishiga yetgandi, ularning 73,0 mln. nafari yoshlar edi. Dunyodagi ish bilan band har uch xodimdan bittasi kuniga ishlab topayotgan 2 AQSH dollaridan kam mablag‘ hisobiga oilasi bilan kun kechirayotgan, ya’ni qashshoqlik darajasidan ham nochorroq yashayotgandi. Download 130.27 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|
1 2