2-Мавзу. Меҳнат кўрсаткичларини таҳлил этишнинг усуллари

2-Мавзу. МЕҲНАТ КЎРСАТКИЧЛАРИНИ ТАҲЛИЛ ЭТИШНИНГ УСУЛЛАРИ

Режа:

• Меҳнат кўрсаткичларини таҳлил қилишнинг моҳияти ва вазифаси
• Меҳнат кўрсаткичларини таҳлил қилишнинг асосий тамойиллари
• Меҳнат кўрсаткичларини таҳлил қилишнинг усуллари
• Иқтисодий ахборотлар тизимини таҳлил этиш методлари
• Корхоналарда меҳнат кўрсаткичлари таҳлилининг кўринишлари ва босқичлари

«Таҳлил» атамасининг маъноси бир бутунни таркибий қисмларга ажратишни англатади. Бундан мақсад бу қисмларнинг ўзаро алоқаларини, ўзаро таъсир этиш кучини очиб бериш, улардан ҳар бирининг зарурлик даражасини аниқлашдан иборат.
1.Меҳнат кўрсаткичларини таҳлил қилишнинг моҳияти ва вазифаси
маҳсулотга сарфланадиган меҳнат сиғимини камайтириш ва меҳнат унумдорлигини ошириш бўйича бизнес режанинг асосланганлигини текшириш
режалаштирилган меҳнат кўрсаткичларига уларнинг мувозанатли боғлиқлигига ва уларнинг моддий ҳамда меҳнат ресурслари билан таъминланганлигига баҳо бериш
белгиланган топшириқлар бажарилишини текшириш ва эришилган натижаларнинг режадан фарқланиш сабабларини аниқлаш;
ташкилий-техник тадбирлар самарадорлиги тўғри ҳисобланганлигини, унинг меҳнат нормаларида акс этганлигини ва ҳақиқатда эришилган самарадорликнинг кўзда тутилган самарадорлигидан четга чиқиш сабабларини аниқлаш
меҳнат кўрсаткичларини яхшилашнинг фойдаланилмаган имкониятларини аниқлаш, улар ҳажмининг ишлаб чиқариш ҳажмига ва маҳсулот таннархига таъсир кўрсатишини ҳисоблаш
ишлаб чиқаришнинг шахсий омилидан фойдаланишни яхшилаш бўйича ишлар самарадорлигига баҳо бериш, меҳнат салоҳияти ҳажми ва таркибини, меҳнатни рағбатлантириш тизимини, жамоадаги психологик вазиятни таҳлил этиш
меҳнат кўрсаткичларининг барча турлари бўйича режа топшириқларини кўп вариантли ҳисоб – китоблар негизида асослаб бериш, иқтисодий ва ижтимоий мезонлар бўйича энг яхши вариантларни танлаб олиш
Меҳнат кўрсаткичлари таҳлилининг асосий вазифалари
2.Меҳнат кўрсаткичларини таҳлил қилишнинг асосий тамойиллари
Таҳлилнинг иқтисодий ҳодиса ва жараёнларни ўрганишда ўзи амал қиладиган тамойиллари мавжуд.
Мазкур тамойиллар:
таҳлил фанининг объективлигини
мантиқийлигини
шакл-мазмунини
микдор-сифатини тавсифлайди
ва реал воқеликни ягона тушунчасини ҳосил қилади

Тамойиллар Мазмуни
Ти зим лилик	Таҳлил этилаётган объект алоҳида бир бутун тизим ёки тизимнинг элементи деб қаралади
Ишончлилик	Олинган маълумотларда хато йўқлиги ва ҳаққоний эканлиги, реаллиги
Таққосланувчанлик	Кўрсаткичлар таққосланувчанлиги, уларнинг бир асосли тарзда турли даврлар ва бошқа корхоналар фаолияти тўғрисидаги худди шундай маълумотлар билан қиёсий ўрганиш
Бетарафлилик	Ахборот фойдаланувчиларнинг бир гуруҳини зарари ҳисобига бошқа гурухдан манфаатларни қондиришнинг ўринсизлиги
Даврийлик	Олинган маълумотларнинг даврий оралиғи, хўжалик фаолияти тўғрисидаги маълумотлар билан вақтида таъминлаб туриш
Узлуксизлик	Корхона хўжалик фаолияти юзасидан барча жараёнларни ўз якунига қадар ҳисобда узлуксиз акс эттирилиши

Таҳлилда эталон сифатида нима қабул қилинишига қараб икки усул –