2-mavzu: tovarlarni shtrixli kodlash

2-MAVZU: TOVARLARNI SHTRIXLI KODLASH

Shtrixli kodlash

Shtrixli kodlash tovar haqidagi ma‘lumotni markalash va kodlashning eng muhim turi hisoblanadi. Shtrixli kodlash g`oyasi 1930-yillarda Garvardbiznes maktabida (AQSH) tug`ildi. Tizim dastlab AQSHda temir yo`l vagonlarini identifikatsiyalash uchun amaliyotda qo`llanildi.
Shtrixli kod – bu tovarga yoki uning upakovkasiga shtrixli yoki raqamli belgi ko`rinishida qo`yiladigan tovar belgisi. CHet elda tovar upakovkasida shtrixli kodning mavjud bo`lishi majburiy talabga aylandi. Uni bajarmagan savdo tashkilotlari tovarlardan voz kechishi mumkin yoki o`zining raqobatbardoshligini yo`qotadi.
Shtrixli kod almashinib keladigan turli kenglikdagi qora (shtrixlar) va oq (bo`sh qolgan joy) polosalardan iborat. Polosalar o`lchamlari standartlashtirilgan. SHtrixli kodlar maxsus optik qurilma – skanerlar bilan solishtirib ko`rish uchun mo`ljallangan. Skanerlar shtrixlarni va raqamli kodni ochib, tovar haqidagi ma‘lumotni kompyuterga kiritadi.
Tovarni raqamlash standartlarining tovarlarni kodlash uchun xizmat qiladigan bir necha turlari mavjud. Ayniqsa eAN (European Article Numbering) kodlari tez-tez qo`llaniladi:

• 
  8 razryadli kod - eAN-8,
  
• 
  13 razryadli kod - eAN-13,
  
• 
  14razryadli kod - eAN-14 va h.k.
  

Masalan, 1-rasmda 13 razryadli eAN kodi ko`rsatilgan.
4 6 0 0 5 0 1 0 0 2 8 2 2
Nazorat soni Tovar kodi
Ishlab chiqaruvchining kodi Mamlakat kodi (Rossiya)
EAN-13 shtrixli kodning o`n uchta sonli raqami quyidagilarni o`z ichiga oladi:

• 
  dastlabki 2 (3) ta belgi – ishlab chiqaruvchi korxonaning kodi, har bir mamlakatda tegishli milliy organ tomonidan tuziladi;
  
• 
  5 (4) ta belgi –tovarni ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchi korxonaning kodi;
  
• 
  5 ta belgi –tovarkodi, kodni rasshifrovka qilish universal hisoblanmaydi va tovarning ayrim tavsiflarini (belgilarini) aks ettiradi;
  
• 
  1 ta belgi (oxirgi) – kodni skaner bilan solishtirishning to`g`riligini tekshirish uchun mo`ljallangan nazorat soni.