20-variant M3 pul agregatining tarkibi Hujjatlashtirilgan akreditivlarning turlari Milliy valyutaning real almashuv kursi

20-variant
1.M3 pul agregatining tarkibi
2.Hujjatlashtirilgan akreditivlarning turlari
3.Milliy valyutaning real almashuv kursi

M3 - M agregati va yirik muddatli depozitlarning ayrim turlarini va teskari emissiya bo'yicha muddatli shartnomalarni (depozit sertifikatlari, davlat obligatsiyalari) hisobga olgan holda shakllantiriladi;

L barcha pul agregatlarining eng kengi bo'lib, barcha pul fondlari va moliyaviy aktivlarni umumlashtiradi.
Turli mamlakatlarda pul agregatlarining tarkibi bir xil emas.
Rossiya Federatsiyasi Markaziy banki M0, M1, M2, M3 pul agregatlari bo'yicha hisob-kitoblarni amalga oshiradi, bu erda:
M0 - naqd pul;
M1 - M0 plyus korxonalar va tashkilotlarning, sug'urta kompaniyalarining hisob-kitob, joriy va maxsus hisobvaraqlari, aholining Sberbank va boshqa tijorat banklaridagi talab qilib olinmagan depozitlari bo'yicha mablag'lar;
M2 - M1 plyus aholining Sberbankdagi muddatli depozitlari;
M3 - M2 plus sertifikatlar va davlat obligatsiyalari.
Pul agregatlari ierarxik tizimdir: har bir keyingi agregat oldingisini o'z ichiga oladi. O'zaro pul agregatlari nafaqat pul massasining tarkibi, balki likvidlik darajasi bo'yicha ham farqlanadi. M0 pul agregati (naqd pul) eng yuqori likvidlikka ega, M1 likvidligi M0 dan past, lekin M2 dan yuqori, chunki talab qilib olinmagan depozitlar omonatchiga uning iltimosiga binoan qaytarilishi kerak va muddatli depozitlardan bank o'z xohishiga ko'ra foydalanishi mumkin. omonatning butun muddati davomida va faqat ushbu muddat tugaganidan keyin omonatchiga qaytariladi.
20-asrning ko'p qismi uchun. (90-yillargacha) M1 agregati pul massasining eng aniq ko'rsatkichi hisoblangan. Biroq, hozirgi vaqtda kredit munosabatlarining rivojlanishi bilan asosiy parametrlarning hozirgi vaqtda pul-kredit siyosatining eng muhim ob'ekti sifatida qaralayotgan M2 agregatiga bog'liqligi yanada yaqqol namoyon bo'ldi. Pul agregatlarining dinamikasi
Pul massasining hajmlari - Pul taklifi (M0, M1, M2, M3, M4) - muhim
makroiqtisodiy ko'rsatkichlardir. Darhaqiqat, ular mamlakatdagi butun pul massasini o'lchash uchun ishlatilishi mumkin. M0 pul agregati o'rganilayotgan mamlakatda muomaladagi barcha naqd pullarni tavsiflaydi.
M1 = M0 + depozitlarni tekshirish, ya'ni. u eng likvid resurslarni hisobga oladi: naqd valyuta, talab qilinadigan hisobvaraqlardagi mablag'lar, yo'l cheklari.
M2 = M1 + muddatli depozitlar, 100 000 dollardan kam depozitlar, ya'ni. M1, muddatli depozitlar (100 000 dollargacha) va boshqa yuqori likvidli jamg'armalarni o'z ichiga oladi.
M3 = M2 + yirik muddatli depozitlar va 100 000 dollardan ortiq depozitlar.
M4 - jami pul yig'indisi.
M1 pul agregati aholining joriy hisobvaraqlaridagi va korxonalarning hisob-kitob schyotlaridagi, banklardagi talab schyotlaridagi, yo‘l cheklaridagi M0 plyus pullarni o‘z ichiga oladi. Pul tor ma'noda M1 agregatini anglatadi, uning yordamida ko'pgina ayirboshlash operatsiyalari amalga oshiriladi.
Pul agregati M2 M1 plyus pul mablag'lari va tijorat banklaridagi omonat hisobvaraqlari, ixtisoslashgan moliya institutlaridagi depozitlar va ba'zi boshqa aktivlarni o'z ichiga oladi. Ushbu agregatga kiritilgan mablag'larni bir shaxsdan boshqasiga to'g'ridan-to'g'ri o'tkazish va tranzaktsiyalar uchun ishlatish mumkin emas. Ular birinchi navbatda qiymat ombori sifatida xizmat qiladi. M2 pul agregati so'zning keng ma'nosida puldir. U ko'pincha makroiqtisodiy tahlil uchun ishlatiladi.
M3 pul agregati eng kattasi hisoblanadi. U M2 agregati va yirik muddatli depozitlar, qimmatli qog'ozlarni belgilangan narxda qaytarib sotib olish bo'yicha shartnomalar, bank depozit sertifikatlari, davlat (g'aznachilik) obligatsiyalari, tijorat qog'ozlari va boshqalarni o'z ichiga oladi.
Zamonaviy nuqtai nazardan, ular butun pul massasining muqobil ko'rsatkichlari bo'lgan likvid aktivlarning ikkita dominant guruhidan iborat.
M1 pul agregati naqd pul va tranzaksiya depozitlari, aniqrog'i, pul mablag'lari uchinchi shaxslarga elektron o'tkazma yoki chek orqali to'lov sifatida o'tkazish uchun mavjud bo'lgan maxsus depozitlar bilan ifodalanadi. Bozor iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda birja operatsiyalarining katta qismi asosan yuqoridagi agregat orqali amalga oshiriladi, bunda pul bevosita muomala vositasi sifatida ishlaydi.
Pul bazasi - pul massasining asosini mamlakat markaziy banki shakllantiradi. Pul bazasi, eng avvalo, muomaladagi oddiy metallardan yasalgan banknot va tangalar soni bo‘lib, pul massasining nominal qiymatini aks ettiradi. Biroq, pul bazasi markaziy bank kassalaridagi naqd pul zaxirasini o'z ichiga olmaydi. Pul bazasiga va tijorat banklarining kassalaridagi naqd pulga kiritilmagan, faqat muomaladagi (banklardan tashqari) naqd pul miqdori. Pul bazasiga muomaladagi naqd pul (NO) bilan bir qatorda tijorat banklari mablag'lari hisobidan tashkil etilgan majburiy zaxiralar fondi (P) ham kiradi.
Majburiy zaxira fondi yoki zaxira fondi tijorat banklarining markaziy bankdagi vakillik hisobvaraqlaridagi mablag‘lari ko‘rinishida shakllantiriladi.
2. Akkreditiv - bank ilgari benefitsiar bank tomoniga ko'rsatmalar berildi bo'lgan moliyaviy bitim. Bank protsedura hamkorlik shartnomasiga muvofiq, ularning nomidan, mijozning tashabbusi bilan amalga oshirildi. komissiya tartibda belgilangan sharoitlarda to'lovlarni yuridik yoki jismoniy shaxs olib borishdan iborat. tushunchasi va akkreditiv turlarini o'rganib bo'lgach, bank orqali aholi punktlarini format ijobiy jihatlarini va kamchiliklari ham bor, deb aslida haqida to'xtalib. Akkreditiv moliyaviy muassasa hujjatlarida belgilangan miqdorda benefitsiar tomon to'lovni amalga oshirish uchun majburiyatini o'z zimmasiga qaysi muvofiq, partiya buyurtma topshirig'iga binoan bank tomonidan qabul qilingan majburiyatlarini, deb atash mumkin. Bu xavfsizlik yuqori darajada belgilaydi va partiyalar hech aldanib bo'ladi kafolati sifatida bajaradi. Siz vaziyat oson tasvirlab mumkin. Misol uchun, bir firma boshqa muayyan mahsulotni sotib istaydi, lekin, chunki xavf darhol buning uchun to'lashga tayyor emas. Bu vaziyatda, bank unga to'lovlarini amalga oshirish tovar olgandan so'ng, keyinchalik sodir bo'ladi, deb bir qabul berib, uning uchun tovarlar to'lashga xaridor so'raydi. Bank sotuvchi uchun mablag'larning ma'lum bir miqdorda o'tkazish va keyin, tushumlari asosida, xaridor har qanday mablag 'zo'rlab kerak. bank va kredit to'lovlar harflar deb nomlanuvchi bir shaklda partiyalar o'rtasida hisob-kitoblarni. Turlari 4 tomonlar o'rtasida ingichka sheriklik individual harflar belgilaydi. ad
Tadbirkorlar va tashkilotlar o'rtasida hamkorlik shakllantirish, shuningdek orasidagi shaxslar va IP, shartnoma yoki o'zaro pul yoki tovar yo'qotishdan yuqori xavfi bor. bank sektori tomonidan taqdim akkreditiv turlari katta miqdorda bitimlar muhim yo'qotishlarni oldini olish. xavfini kamaytirish akkreditiv ostida har qanday moliyaviy jarayoni ikki banklari tomonidan bir vaqtning o'zida qat'iy nazorat bilan amalga oshiriladi, deb aslida tufaylidir. tomonlarning har biri bilan shartnoma shartlariga rioya qilmaslik butunlay chiqarib tashlansin. mahsulotlari yetkazib beruvchi, aslida, uning xaridor sifatida oddiygina sheriklik majburiyatlarini bajarish mumkin emas.
AKKREDITIV TURLARI
o'zaro davomida akkreditivlarni foydalanganda ishga tegishli turini tanlash juda muhim ahamiyatga ega. to'lovchini yo'nalishi da faqat oxirgi bank amalga oshirildi ochilishi, binobarin, formatda ishlashi uchun tanlov to'lovchi bo'lib qolmoqda. shartnoma tuzgan taklif kichik turi, bank operatsiyalari haqida ma'lumot. Rossiya Federatsiyasi standartlariga Markaziy banki muvofiq, akkreditiv quyidagi turlarini ajratishga qaror:
3. Nominal ayirboshlash kursi va real ayirboshlash kursi bitta valyutani boshqasiga sotib olish mumkin bo'lgan kursni ko'rsatadi. Nominal ayirboshlash kurslari - bu banklarda va pul almashtirgichlarda ko'rsatiladigan kurslar. Haqiqiy ayirboshlash kurslari biroz murakkabroq va mahalliy tovarlarni chet elda necha marta sotib olish mumkinligini ko'rsatadi. Maqolada valyuta kurslarining har ikkala turi bo'yicha batafsil tushuntirish berilgan va ular o'rtasidagi turli o'xshashlik va farqlar ko'rsatilgan.
Nominal almashuv kursi
Nominal ayirboshlash kurslari - bu valyutani almashtirish kurslari. Nominal ayirboshlash kurslari - bu banklarda va pul almashtirgichlarda aniqlangan kurslar va siz chet el valyutasini milliy valyutaga yoki aksincha almashtirishingiz mumkin bo'lgan kurs. Masalan, Hindiston va AQSh o'rtasidagi ayirboshlash kursini $ 1 = INR60 deb olsak, bu hind valyutasini sotib olishni istagan shtatlardan sayyoh 1 AQSh dollari uchun 60 hind rupiyasini olish imkoniyatiga ega bo'ladi. Valyuta kurslari har doim boshqa valyutaning birligi uchun sotib olinishi mumkin bo'lgan valyuta miqdorida aks ettiriladi.
Haqiqiy ayirboshlash kursi
Haqiqiy ayirboshlash kurslari biroz farq qiladi. Haqiqiy ayirboshlash kurslari mahalliy narxlar darajasi va xorijiy mamlakatda narx darajalari o'rtasidagi nisbatni ko'rsatadi. Haqiqiy ayirboshlash kurslari bir mamlakatda sotib olingan tovarlar va xizmatlarning qanchasini boshqa mamlakat tovarlari va xizmatlariga almashtirish mumkinligini ko'rsatadi. Haqiqiy ayirboshlash kurslarini hisoblash uchun tenglama quyidagicha bo'ladi: real ayirboshlash kursi = nominal ayirboshlash kursi X ichki narx / chet el valyutasi. Buni aniq tushuntirish uchun bir misol keltiraylik. AQSh va Hindiston o'rtasidagi 1 kg guruch miqdorini bilishingiz kerak. Aytaylik, Hindistonda 1 kg guruchning narxi 80 INR, AQShda esa 1 kg guruchning narxi (ekvivalenti sifatli) 4 dollarga teng. Valyuta kursi - $ 1 = INR60. Bu haqiqiy ayirboshlash kursi = 60 × 4/80 = 3 sifatida hisoblanadi.
2. Xarid qobiliyati mamlakat pul birligining muayyan miqdordagi tovar va xizmatlarga ayirboshlanish qobiliyati, pul birligiga sotib olinishi mumkin boʻlgan tovarlar va xizmatlar miqdori. Pulning Xarid qobiliyati, birinchi navbatda, tovarlar narxi va xizmatlar uchun belgilangan tariflarga, shuningdek, inflyatsiyagd. bogʻliq. Masalan, narxlar 2 marta oshganda pulning xarid qobiliyati 2 marta pasayadi.
Pulning Xarid qobiliyati pariteti ikki (yoki bir necha) valyuta oʻrtasida muayyan tovarlar va xizmatlar toʻplamini xarid etish quvvatlari nisbatini, boshqa mamlakatlarning pul birliklarida ifodalangan bir mamlakat pul birligining xarid quvvati nimaga teng ekanligini koʻrsatadi. Mac, bir xil tovarlar toʻplami AQShda 1000 dollar, Germaniyada 2000 yevro tursa Xarid qobiliyati pariteti 1 dollar=2 yevro yoki 1 yevro = =0,5 dollar boʻladi; 2) firma, xonadon va davlatning oʻz qoʻlida boʻlgan pul mablagʻlariga moye holda mamlakatda shakllangan tovarlar narxi va xizmatlar tariflari darajasida sotib olishga qodir boʻlgan tovarlar va xizmatlar miqdori. Aholining Xarid qobiliyati daromadlar darajasiga va bu daromadda xarid uchun ajratilishi mumkin boʻlgan qism miqsoriga bogʻliq. Tovarlar narxi va xizmatlar tariflari qiymatlari ham muhim rol oʻynaydi
3. Valyuta kursiga ta’sir ko‘rsatuvchi ichki omillarga mamlakatda amalga oshirilayotgan pul-kredit siyosati, aholi va tadbirkorlarning valyuta kursi o‘zgarishi va inflatsiya bo‘yicha kutilmalari kiradi.
Xususan, Markaziy bank tegishli pul-kredit siyosatini amalga oshirish orqali pul massasi yuqori sur’atlarda o‘sishining oldini olish hamda milliy valyutadagi aktivlarning jozibadorligini oshirish yo‘li bilan chet el valyutasiga bo‘lgan talab va taklif darajasiga ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
Bunda amaldagi qayta moliyalash stavkasi bo‘yicha bank tizimiga likvidlilik berish yoki uni jalb qilish, tijorat banklari uchun majburiy rezerv talablarini o‘zgartirish va boshqa choralarni qo‘llagan holda pul-kredit siyosati instrumentlaridan faol foydalaniladi.
Monetar siyosat, shu jumladan, valyuta kursi siyosatining shaffofligini ta’minlash hamda aholining bu siyosatlardan kutayotgan o‘zgarishlarni o‘rganish maqsadida Markaziy bank jamoatchilik bilan aloqalarni takomillashtirishga alohida e’tibor qaratadi.
Ushbu maqsadlarga erishish uchun davriy ravishda pul-kredit sohasida amalga oshirilayotgan va rejalashtirilayotgan chora-tadbirlarni tavsiflovchi tahliliy ma’lumotlar ommaviy axborot vositalarida yoritib boriladi.
Xorijiy valyutaga bo‘lgan talab va taklifga hamda valyuta kursi o‘zgarishiga ta’sir etuvchi tashqi omillarga O‘zbekistonning asosiy savdo hamkorlari bo‘lgan mamlakatlardagi iqtisodiy vaziyat va ularda amalga oshirilayotgan pul-kredit, shu jumladan kurs siyosati, tashqi bozorlardagi kon’yunktura hamda respublikaga jalb qilinayotgan xorijiy investitsiyalar va kreditlar, tashqi qarzning qaytarilishi borasida bo‘layotgan o‘zgarishlar va ularning dinamikasi kiradi.

Xatamov Umrbek