209-guruh talabasi Xikmatillayev Dilshodning ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari fanidan

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA-MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
SAMARQAND DAVLAT UNIVERSITETI
RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR FAKULTETI


DASTURIY INJINIRING YO’NALISHI
209-guruh talabasi
Xikmatillayev Dilshodning
MA’LUMOTLAR BAZASINI BOSHQARISH TIZIMLARI FANIDAN
“Dorixona ma’lumotlar bazasini loyihalashtirish va ishlab chiqish”
mavzusida tayyorlagan
KURS ISHI


Tekshirdi: Eshonqulov E.


SAMARQAND – 2022

REJA:

KIRISH 3
NAZARIY QISM 4
1.1.Ma’lumotlar bazasi va uning asosiy tushunchalari 4
1.2.Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari 7
ASOSIY QISM 11
2.1. "Dorixona" ma’lumotlar bazasining mantiqiy strukturasi va uni shakllantirish 11
2.2. Ma’lumotlarni manipulyatsiya qilish operatorlarini qo’llash 15
2.2.1. “Dorixona” ma’lumotlar bazasining jadvallarini hosil qilish 15
2.2.2. “Dorixona” ma’lumotlar bazasining jadvallariga ma’lumot qo’shish 16
2.2.3. “Dorixona” ma’lumotlar bazasining jadvallaridagi ma’lumotlarni tahrirlash 24
2.2.4. “Dorixona” ma’lumotlar bazasining jadvallaridagi ma’lumotlarni o’chirish 24
2.3. Ma’lumotlar bazasida so’rovlar yaratish 25
2.3.1. Ustunlarni olish 25
2.3.2. Ustunlarni olish 25
2.3.3. Noyob satrlarni olish 26
2.3.4. So’rov natijalarini cheklash 27
2.3.5. WHERE operatori 27
2.3.6. Jadvalni saralash 29
XULOSA 32

KIRISH

Ma’lumotlar bazasi – tegishli ma’lumotlar to’plamini o’z ichiga olgan umumiy, birlashgan kompyuter tuzilmasi. Axborot tizimining turiga va masalaning qo’yilishiga qarab, bu ma’lumotlar bir yoki ikki mavzudagi bir necha megabaytdan biznesning ichki va tashqi muhitidagi yuzlab mavzularni qamrab oladigan terabaytgacha o’zgarishi mumkin. Ma’lumotlar bazalari, kompyuterlarga asoslangan tizimlarga ma’lumotlarni tezda saqlash, boshqarish va olish imkonini beradigan ixtisoslashgan tuzilmalardir. Ma’lumotlar bazasi tushunchasi maydon, yozuv, fayl atamalari bilan bog’liq.
MBni loyihalash bu mantiqiy va fizik loyihalash modellarini ishlab chiqish. Mantiqiy model ma’lumotlar talablariga va fizik mulohazalardan mustaqil ravishda saqlanadigan ma’lumotlarga e’tiborni qaratadi. Ma’lumot qanday saqlanishi yoki qayerda saqlanishi, qay tarzda, bu bilan bog’liq emas. Ma’lumotlarning fizik loyihasi modeli ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari (MBBT) kabi apparat vositalari va dasturiy ta’minot tizimlaridan foydalangan holda ma’lumotlar bazasining mantiqiy loyihasini fizik muhitga tarjima qilishni o’z ichiga oladi. Ma’lumotlar bazasini ishlab chiqish davrida bir qator bosqichlar mavjud bo’lib, ular ma’lumotlar bazasi tizimini ishlab chiqishda kuzatiladi.
MBni boshqarishda MySQL ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimidan foydalanib unda SQL operatorlari va so’rovlar (CREATE, INSERT, SELECT, DELETE, UPDATE va boshqa), matematik va mantiqiy operatorlardan foydalanish keltirilgan. MBBTda ma’lumotlar bazasini bir kompyuterdan boshqa bir kompyuterga ko’chirish va bundan tashqari ma’lumotlar bazasini (CSV, JSON, PDF, MS EXCEL va MS WORD) formatlarda eksport qilish imkoniyatlarini ko’rib chiqish. MBni tuzishda va boshqarishda jadvallar va uning maydonlari ustida bajarilgan amallar hisoblanadi. Jadvallarning o’zaro aloqasi ya’ni ko’pga-ko’p, birga-bir yoki ko’pga-bir bog’lanishli bo’lishi hamda shu kabi asosiy termin va tushunchalar asosida yaratilgan MBni boshqarish va uning ustida bajarilgan amallar hisoblanadi. Kurs ishini tayyorlash mobaynida MBni loyihalash va uni MBBTdan foydalangan holda bajarish qulayligi hisoblanadi.