3-mavzu: Psixologik konsultatsiyaning maxsus muammolari reja

3-mavzu: Psixologik konsultatsiyaning maxsus muammolari

REJA:

1. Xavotirlangan patsientlar konsultatsiyasi.

2. Tajovuzkor va qasoskorlik kayfiyatidagi patsientlar psixologik konsultatsiyasi.

3. “Motivatsiyalashmagan” patsientlar konsultatsiyasi.

4. O‘zini o‘zi ayblash holati konsultatsiyasi.

1.Xavotirli mijozlar konsultatsiyasi
Xavotirlilik ko’rkuvdan farqli ravishda tasavvurdagi, noma’lum xavfga reaktsiyani o’zida aks ettiradi. Xavotirlilik asosida shaxsning ichki nizosi yotadi. Xavotirlilikka vaktda chuzilish, doimiy takrorlanish yoki uzluksiz bulish xosdir.
Fiziologik nuktai nazardai xavotirlilik reaktiv xolat hisoblanadi. U organizmni kurashga - chekinish yoki karshilik kursatishga tayyorlovchi fiziologik o’zgarishlarni chakiradi. Xavotirlilik uchta darajada namoyon bo’ladi: nevroendokrin, psixik va somatik.



ol




Psixologik himoyaning mijozlar foydalanishi mumkin bo’lgan qator mexanizmlari mavjud, psixologiyada himoyaning bu mexanizmlari ixtiyorsiz darajada, avtomatik tarzda ishlaydi. Ulardan ba’zilarini ko’rib chiqamiz:
1.Sikib chikarish. Bu ixtiyorsiz, nomaqbul fikrlar, istaklar yoki tuyg’ularni beixtiyor yo’k kilish jarayoni.
2.Regressiya. Istakni qondirishga imkon beruvchi moslashuvning ancha erta darajasida anglanmagan ko’ngilchanlikni amalga oshirish. Ko’pchilik hissiy muammolari regressiv chizikka ega.
3.Proektsiya. Bu ongli darajada shaxs o’zi qabul qilmaydigan fikrlar, tuyg’u, motiv va istaklarni boshka shaxs yoki ob’ekt sababli deb bilish mexanizmi. Proektsiyaning buzilishi holati gallyutsinatsiya va fantaziyani reallikdan farqlash qobiliyatini yo’qotadigan alaxlashga olib keladi.
4.Introektsii. Bu inson yoki obektning ramziy internalizatsiyasi (uziga kirish). Ishlash mexamizmi proektsiyaga qarama-qarshi. Introektsiya yordamida sevgi obekti va o’z shaxsi o’rtasidagi tafovut yo’qotiladi. Ba’zida boshka odamlarga nisbatan darg’azablik yoki tajovuzkorlik o’z-o’zini tankidga aylanadi. Bu ruhiy tushkunlik holati tez-tez uchraydi.
5.Ratsionalizatsiya. Bu aslida ham nomaqbul bo’lgan fi­krlar, tuygular, axloqni oqlovchi himoya mexanizmi. Ratsio­nalizatsiya o’z-o’ziga hurmatni saqlab qolish, javobgarlik va aybdorlikdan qochishda yordamlashadi. Ratsionalizatsiya shunisi bilan xavfliki, unda o’z-o’zini aldashning kattagina ulushi mavjud.
6.Intellektualizatsiya. Bu xissiy kechinmalar va tuy­g’ularni bartaraf etish maqsadida intekllektual imkoniyatlardan bo’rttirilgan foydalanishni ko’zda tutuvchi himoya mexanizmi. Intellektualizatsiya tuyg’ularni boshdan kechirishni ular tug’risida fikrlashga almashtiradi.
7.Kompensatsiya. Bu real va tasavvurdagi kamchiliklarni yengishga ixtiyorsiz urinishdir.
8.Reaktiv shakllanish. Bu himoya mexanizmi anglash uchun nomaqbul istaklarni ortik darajada usib ketgan, ka- rama-karshi tendentsiyalarga almashtiradi.

1. 
   Inkor etish. Bu ongli darajada nomakbul bulgan fikrlar, tuygular, istaklar, extiyojlarni inkor etish me­xanizmi, ko’pincha inkor etishdan inqirozli vaziyatlar (tuzatib bo’lmas kasal, yaqin odamini yo’qotish) vaqtida foydalaniladi.
   

10.Kuchirish. Bu hissiyotlarni bitta ob’ektdan ancha maqbul o’rnini bosuvchi ga yo’naltirish mexanizmi. Masalan, tajovuzkor tuyg’ularni ish beruvchidan oila a’zolariga ko’chirish,
Mijozga ichidagilarini aytib olish va uz xavotirini ifodalashiga imkon berish juda muhim. Konsultant tushunish va chidamlilikni namoyish etishi zarur. Mijozning ichki azobini dikkat bilan tushunib yetishi, keyin esa profilaktik va korrektsion ishlarni rejalashtirishi lozim.