38-ystj guruh

Agrar munosabatlar va ularni bozor tizimidagi xususiyatlari

Reja:
1Agrar munosabatlar va ularning bozor tizimidagi xususiyatlari.
2Yerning tabiiy va iqtisodiy unumdorligi, yer rentasi va renta turlari.
3Agrosanoat integatsiyasi va agrobiznes.
4O’zbekiston Respublikasida yangicha agrar munosabatlarining shakllanishi.

Agrar munosabatlar

• - agrar sektorda iqtisodiy faoliyat jarayonida yuz beradigan barcha munosabatlar eng asosiy omil bo'lgan yer bilan bog'liq, shuning uchun ham yerga egalik qilish, tasarruf etish va undan unumli foydalanish bilan bog'liq bo'lgan munosabatlardir.

Agrosanoat majmuasi 4ta sohani o'z ichiga oladi.

II soha
III soha
I soha
Infratuzilma
Birinchi soha sanoatning agrosanoat majmuasini ishlab chiqarish vositalari bilan ta'minlovchi, shuningdek, qishloq xo'jaligiga ishlab chiqarish va texnik xizmat ko'rsatuvchi tarmoqlaridan iborat.
• Ikkinchi sohaga bevosita qishloq хо'jaligi mahsulotlari ishlab chiqarish bilan shug'ullanuvchi korxonalar, birinchi navbatda, shirkat, fermer va dehqon хо'jaliklari kiradi.

Agrar munosabatlarning iqtisodiy mazmuni. Qishloq xo’jalik ishlab chiqarishning xususiyatlari

• O’zbekistonda amalga oshirilayotgan islohotlarning ustuvor yo’nalishlaridan biri - bu bozor munosabatlariga asoslangan agrar ishlab chiqarishni rivojlantirishning huquqiy, iqtisodiy va tashkiliy negizini shakllantirish, mulkiy munosabatlarni takomillashtirish, faol tarkibiy o’zgartirishlarni amalga oshirishdir. Bu esa qishloq xo’jalik ishlab chiqarishning barqaror o’sish sur'atlarini ta'minlashga, qishloqda kuchli ijtimoiy siyosat olib borishga, mamlakat aholisining oziq-ovqat mahsulotlariga, sanoatning esa xom ashyoga bo’lgan ehtiyojini to’laroq qondirishga katta imkoniyatlar yaratib beradi.

Agrar sohada ishlab chiqarish ko’p jihatdan yer bilan bog’liq bo’ladi. Yerga egalik qilish, tasarruf etish va undan foydalanish bilan bog’liq bo’lgan munosabatlar agrar munosabatlar deyiladi.
deyiladi.
Yerga egalik jismoniy va huquqiy shaxslarning ma’lum yer uchastkasiga tarixan tarkib topgan asoslardagi yoki qonun hujjatlarida belgilangan tartibdagi egalik huquqini tan olishini bildiradi.
Yerdan foydalanish huquqi – bu o’rnatilgan urf-odatlar yoki qonuniy tartibda undan foydalanishni bildiradi.
Yerdan foydalanuvchi yer egasi bo’lishi shart emas. Real xo’jalik hayotida yerga egalik qilish va yerdan foydalanishni ko’pincha har xil jismoniy va huquqiy shaxslar, xususan hozir bizda asosan dehqon va fermer xo’jaliklari amalga oshiradi.
Yer uchastkalarining unumdorligi va joylashgan joyidagi farqlar natijasida vujudga keladigan qo’shimcha daromad (qiymat)ning bir qismi renta shaklini oladi hamda u differentsial renta deb ataladi.
Shuning uchun qishloq xo’jalik ishlab chiqarishini faqat yaxshi va o’rtacha unumdor yer uchastkalarida tashkil etish bilan cheklanish mumkin emas. Qishloq xo’jaligi mahsulotlariga talab ko’p bo’lganligi uchun yomon, kam unumli yerlarda ham ishlab chiqarishni tashkil etish zarurdir. Agar ishlab chiqarilgan mahsulot to’lovga qodir talab bilan ta’minlangan bo’lsa, yerning mahsuldorligi yoki joylashuvi jihatidan yomon sharoit qishloq xo’jalik tovarlariga narx shakllanishini tartibga soluvchi ijtimoiy normal sharoit hisoblanadi. Natijada o’rtacha yoki yaxshi yerlarda xo’jalik yurituvchi ishlab chiqaruvchilar ustama qo’shimcha mahsulot va binobarin qo’shimcha foyda oladilar.
Agrosanoat integratsiyasi – qishloq xo’jaligi bilan sanoat, ayniqsa unga xizmat qiluvchi va mahsulotni iste’molchiga yetkazib beruvchi tutash tarmoqlar o’rtasida ishlab chiqarish aloqalarining rivojlanishi hamda ularning uzviy birikish jarayonidir.

O’zbekistonda agrar islohotlarning negizini yerga bo’lgan mulkchilik masalasi tashkil etadi.

Fermer xo`jaliklarini qo`llab-quvvatlash yo`nalishlari.
MOLIYA_- KREDIT VA SOLIQ IMTIYOZLARI
ERLARNING MILIORATIV HOLATINI YAXSHILASHNI qo`llab-quvvatlash
DAVLAT BUYURTMASI ORQALI qo`llab-quvvatlash
Keyingi yillarda fermer xo`jaliklarini moliyaviy qo`llab-quvvatlash tizimini yanada takomillashtirishga e`tibor berilmoqda..
Respublikamizda qishloq xo`jaligi korxonalarining samarali faoliyat yuritishi va rivojlanib borishi ko`p jihatdan ular uchun yaratilgan shart-sharoitlarga boғliq bo`ladi. Bu shart-sharoitlar ichida qulay moliya-kredit va soliq mexanizmlarini shakllantirish muhim o`rin tutadi
Yuqorida tilga olingan agrar islohotlarni amalga oshirish va uni yanada chuqurlashtirishning barcha yo’nalishlari respublikaning xususiyatlari va bozor iqtisodiyotiga o’tish talablaridan kelib chiqadi.