4-mavzu: farmatsevtika muassasalarini dori vosita va tibbiy buyumlar bilan ta'minoti

---

4-MAVZU: FARMATSEVTIKA MUASSASALARINI DORI VOSITA VA TIBBIY 
BUYUMLAR BILAN TA'MINOTI 
 
4.1. Ulgurji farmatsevtik tashkilotlarining turlari, vazifalari va funksiyalari. 
4.2. Ulgurji savdo shakllari. 
4.3. Farmatsevtik omborxonasining tuzilishi. 
4.4. Ulgurji omborxonadagi asosiy jarayonlar. 
 
4.1. Ulgurji farmatsevtik tashkilotlarining turlari, vazifalari va funksiyalari 
Tovarlarni ishlab chiqaruvchidan iste'molchiga yetkazib berishda tadbirkorlik 
faoliyati maksadida tovarlar yoki xizmatlarni sotish va olib sotish maksadida ulgurji 
vositachi (tashkilotlar va alohida shaxslar)ning o‘rni katta. 
Ulgurji vositachilarni asosiy vazifasi - ishlab chiqaruvchilar va chakana sotuvchilar 
(dorixonalar bilan) o‘rtasidagi uzilishni yo‘qotib, muntazam aloqalarni va 
markazlashtirishni ta'minlashdir. 
Farmatsevtik tovarlar harakati tizimining zarur sharti - ulgurji vositachi (dorixona 
ombori) aloqalari orqali iste'molchilarga yetkazish hisoblanadi. 
1-rasm. Farmatsevtik ombor 
Ulgurji savdo – moddiy rusurslardan o‘z o‘rnida foydalanish uchun muhim 
mexanizm bo‘lib, tovar aylanmasi jarayonining barcha bosqichlarida farmatsevtika 

---

maxsulotlarini ortiqcha zahiralarini kamaytirishga va mahsulot tanqisligini bartaraf etishga 
yordam beradi va farmatsevtika sanoati bozorini shakllantirishda ishtirok etadi. 
Farmatsevtika bozorida ulgurji vositachilar quyidagi funksiyalarni bajaradi: 
- 
Marketing – bozorni kompleks taxlili, tovar siyosati va narx siyosati va boshqalarni 
amalga oshirish; 
- 
Axborotli – kerakli axborot bilan ta'minotchilarni va chakana tashkilotlarni 
ta'minlash; 
- 
Tovarlarni qabul qilish, saqlash va tovar zaxiralarini boshqarish; 
- 
Tovarni tashish; 
- 
O‘z haridorlarini kreditlash - tovarlarni iste'molchilarga kreditga berish; 
- 
Rejalashtirilmagan harajatlar xavf-xatarini qayta taqsimlash; 
- 
Tovarga egalik huquqini olgan holda ulgurji vositachilar, tovarlarning buzilishi, 
o‘g‘irlanishi, unga qo’yilgan narxlarning pasayishi bilan bog‘liq bo‘lgan ma'lum xavf-
xatardan ishlab chiqarishni xalos etadilar. 
Ulgurji sotuvchilar ma'lum geografik ko‘lam aholisining talablarini qondirish uchun 
kerakli dori vositalar assortimentini mavjudligi bilan, hamda so‘ralgan joyga qisqa 
muddatda talab qilingan dori vositalar miqdorini yetqazishga kafolat berishi kerak. Ishlab 
chiqaruvchilar faqat o‘zlari ishlab chiqargan dori vositalari va tibbiy buyumlarni ulgurji 
savdo qilish huquqiga ega, dori vositalarini va tibbiy buyumlarni ulgurji savdo qilish 
uchun lisenziyaga ega bo‘lgan ishlab chiqaruvchilar bundan mustasno. 
Dori vositalarini va tibbiy buyumlarni ulgurji savdo qiluvchi tashkilotlar dori 
vositalari va tibbiy buyumlar ishlab chiqaruvchilardan hamda dori vositalarini va tibbiy 
buyumlarni ulgurji savdo qiluvchi boshqa tashkilotlardan, shuningdek dori vositalarini va 
tibbiy buyumlarni chet ellik ishlab chiqaruvchilardan va ulgurji savdo qiluvchi 
tashkilotlardan xarid qilish huquqiga ega. Chetdan olib kelinadigan, shuningdek, 
mamlakatimiz ishlab chiqaruvchilaridan sotib olinadigan dori-darmon vositalari va 
tibbiyot buyumlarini ulgurji sotish, ularni yetkazib berishda ishtirok etuvchi vositachilar 
sonidan qat'i nazar, ulgurji savdo uchun sotib olingan qiymatidan 15 foizdan ortiq 
bo‘lmagan miqdorlarda belgilanadigan cheklangan savdo ustamalari qo‘llanilgan holda 
amalga oshiriladi. 
Ulgurji savdo qiluvchi tashkilotlar dori vositalarini va tibbiy buyumlarni 
farmatsevtika faoliyatini amalga oshirish uchun lisenziyaga ega bo‘lgan tashkilotlarga, 

---

tibbiyot tashkilotlariga, shuningdek dori vositalaridan va tibbiy buyumlardan tibbiyotda 
qo‘llash maqsadida o‘z ehtiyojlari uchun foydalanuvchi tashkilotlarga savdo qilish 
huquqiga ega. 
O‘zbekiston Respublikasida belgilangan tartibda ro‘yxatdan o‘tkazilgan dori 
vositalarini va tibbiy buyumlarni savdo qilishga ruxsat etiladi. Ishlab chiqaruvchilar va 
ulgurji savdo qiluvchilar hamda tashkilotlarning qaror talablariga rioya etishlari yuzasidan 
nazorat O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi tomonidan amalga oshiriladi. 
Dorixona tovarlarning tarqatish tizimida ulgurji vositachilarning asosiy vakili 
ulgurji savdo tashkilotlari hisoblanadi.