6-dars. 11-sinf. 1-bo`lim. Fuqaro muxofazasi. 4-bob. Fvda aholini muxofaza qilqish

6-dars. 11-sinf.
1-bo`lim. Fuqaro muxofazasi.
4-bob. FVda aholini muxofaza qilqish.
1-mashg`ulоt. Nazariy. FVda xabar berishning yagona tizimi.
Maqsadi. O`quvchilarga FVda xabar berishning yagona tizimi to`g`risida tushuncha berish. Ularni FM tadbirlarining samarasiga ishonch ruhida tarbiyalash.
Uslubi. Suxbat, xikoya.
O`quv savollari. 1.Алока ва хабар беришнинг маказлашган тизими. 2.Хабар беришнинг чекланган тизимлари. 3.Алока ва хабар беришни ташкил этиш.
Vaqti. 45 daqiqa.
Joyi. FM xonasi.
O`MT. CHQBT fani darsligi, плакатлар, mavzuga oid boshqa jixozlar.


Darsni o`iish tartibi va uslubiy tavsiyalar
Kirish qismi


Asosiy qism. Yangi mavzu bayoni.
Ommaviy qirg`in qurolidan muvaffaqiyatli tarzda himoyalanish ma`lum miqdorda aholining dushman tomonidan hujum xavfi bo`lgandagi va fuqarolar muhofazasining xabar singnalari bo`yicha mohirlik bilan va to`g`ri harakatlanishlariga bog`liq bo`ladi.
Aholini dushman tomonidan hujum xavfi bo`lganda va favqulodda vaziyatlar to`g`risida ogoh etishning asosiy usuli simli, radio va televizion eshittirishdir. Nutqli axborot eshitirishdan avval aholining diqqatini jalb qilish uchun sirenalar, ishlab chiqarish gudoklari va boshqa signal vositalari ulanadi. Bu “DIQQAT, HAMMAGA” signalidir.
Aholi axborot eshittirishidan avvalgi ogohlantiruvchi gudok, sirenalarni eshitishlari bilanoq radio va televizorlarini qo`yishlari shart. CHunki gudok va signallardan so`ng axborot uzatish vositalari orqali zudlik bilan xabarlar tarqatiladi.
Xar kanday favqulodda vaziyat yuz berganda axolini e’tiborini tortish uchun elektrosirenalardan foydalaniladi, uning ovozi fukaro muxofazasida «DIQQAT, XAMMAGA» degan signalni bildiradi.
Xabar berish tizimi markazlashgan va xabar berish cheklangan kuyi tizimlarga bulinadi.


1-o’quv savoli. Aloka va xabar berishning makazlashgan tizimi.
Fuqaro muxofazasining markazlashgan xabar berish tizimi deganda tinchlik va xarbiy xarakatlar davrida fuqaro muxofazasiga mas’ul xodimlarga va Respublika axolisiga signal va kerakli axborotlarni tezlikda yetkazib berishga muljallangan texnik vositalar, aloka kanali, radio va televideniemajmuasi tushiniladi.
O’z vazifalariga karab markazlashgan xabar berish tizimi Respublika, viloyat, tuman, shaxar, inshoot mikiyosida tuziladi.
Respublika, viloyat, rayon va shaxar axolisigamarkazlashgan xolda xabar berish tizimining maxsus jixozlangan texnik vositalari Favkulodda vaziyatlar vazirligining xududiy boshkarmalari tasarrufida buladi.
O’z vazifalariga karab markazlashgan xabar berish tizimi Respublika, viloyat, tuman, shaxar, inshoot miqiyosida tuziladi.
Respublika, viloyat, rayon va shaxar axolisigamarkazlashgan xolda xabar berish tizimining maxsus jixozlangan texnik vositalari Favkulodda vaziyatlar vazirligining xududiy boshkarmalari tasarrufida buladi. Bu texnik vositalar koida buyichaUzbekiston pochta va telekommunikatsiya agentligi korxonalarida joylashtiriladi. Xabar berish apparatlari favkulodda vaziyat buyicha shaxar (tuman) bulimlarida urnatiladi, agarda bunday bulimlar mavjud bulmasa kechayu-kunduz tezkor navbatchilik tashkil kilingan joylarga urnatiladi.
Markazlashgan xabar berish tizimi uziga yarasha kulayliklarga ega.
Birinchidan, sirenani ovozi shaxar, tuman, viloyatning barcha axolisini e’tiborini jalb kilish imkoniyatini beradi.
Ikkinchidan, uni xam tinchlik davrida – tabiiy ofat, avariya sodir bulganda, xam xarbiy davrda kullash mumkin. Bulardan tashkari axoli markazlashgan xabar berish tizimidan aloka va radio tarmoklari orkali ogzaki axborotlar oladi.
SHaxarlarda, kishloklarda, tumanlarda va xalk xujaligi bo’ektlarida ovozli signallarni va ogzaki xabarlarni yetkazuvchi barcha xabar beruvchi vositalarni yagona markazlashgan xabar berish tizimiga birlashtiruvchi maxsus apparatlar mavjud. Ular yordamida elektrosirenalarni boshkarish, raxbar xodimlarga uy va xizmat telefonlari orkali xabar berish mumkin va boshka xabar berish vositalarini ulash mumkin.