6-tema. Monetarizm. Institucionalizm. Neoliberalizm lekciyanıń jobası

---

6-TEMA. MONETARIZM. INSTITUCIONALIZM. NEOLIBERALIZM 
lekciyanıń jobası 
1. Monetarizm koncepciyasí hám oníń tiykarġí qaġíydalarí 
2. Institucionalizm baġdarí hám oníń tiykarġí táliymatlarí 
3. Neoliberalizm koncepciyasí 
1. Monetarizm koncepciyasí hám oníń tiykarġí qaġíydalarí 
Monetarizm ekonomikalíq táliymatlar tariyxínda keń tarqalġan abíraylí 
aġímlardan biri. Bul aġímníń ataqlí wákili Chikago universitetiniń professorí, 
ekonomika tarawínda Nobel síylíġíníń iyesi Мilton Fridmen (1912) esaplanadí. 
Моnetarizm (monetary – pul) – bul ekonomikadaġí terbelisli hárekette pul sheshiwshi 
áhmiyetke iye, dep tastíyíqlawshí aġím. Bul mektep wákilleriniń díqqat orayínda pul 
kategoriyasí, pul-kredit mexanizmleri turadí; biraq olardí pul mexanizmi, bank 
sistemasí, pul-kredir siyasatí, valyuta qatnasíqlarí óz-ózinen qízíqtírmadí. 
Monetaristler olardí pul massasí menen óndiris ortasíndaġí baylanístí aníqlaw ushín 
izertlegen. Monetarizm táliymatí keyns táliymatína alternative tárizde júzege kelgen 
bazar ekonomikasínda puldí qollap-quwatlawshí teoriya esaplanadí. Bazar ústinligine 
tiykarlanġan M.Fridmen teoriyasína muwapíq, erkinlik hám jeke isbilermenlik 
ortasínda ishki baylanís bar. Mámlekettiń xojalíq processlerine aralasíwí 
ekonomikaníń ózin-ózi tártipke salíw sistemasíníń buzílíwína alíp keledi. Sonlíqtan 
mámleket pul hám óndiris turaqlílíġín támiyinlegen halda, pul aylanísín qadaġalaw 
menen shekleniwi tiyis, dep kórsetiledi bul táliymatta. 
Monetarizmniń tiykarǵı qaǵıydaları.
Birinshi qaǵıyda - bazar xojalıǵınıń turaqlılıǵın tán alıw. Monetaristlerdiń 
pikrinshe, bazar ekonomikası óziniń ishki ózgesheligine muwapíq turaqlılıqqa, ózin 
ózi tártipke salíwġa umtíladí.
Ekinshi qaǵıyda - pul faktorınıń zárúrligi. Ekonomikaǵa tásir kórsetiwshi túrli 
mexanizmler ishinde pul qurallarí ústin qóyıladı. Pulning tiykarǵı ayrıqshalıqı onıń
Úshinshi qaǵıyda – tártipke salíw ámeldegi wazıypalarǵa emes, al uzaq múddetli 
wazıypalarǵa mólsherlengen bolıwı kerek.
Fridman táliymatí menen Keyns táliymatí ortasíndaġí ayírmashílíqtí tómendegi 
keste arqalí túsidiwge boladí.