8-mavzu. Mavzuli kartalarning klassifikatsiyasi reja

8-MAVZU. MAVZULI KARTALARNING KLASSIFIKATSIYASI

REJA:

• 1.Mavzuli kartada geografik landshafning ayrim elementlarining tasvirlanishi.
• 2.Mavzuli kartalarning turlari.
• 3.Mavzuli karta turlarining tavsifi.

Tayanch so‘zlar:

Mavzuli kartalarda umumgeografik karta elementlari ham tasvirlanib, ulardan geografik asos sifatida foydalaniladi, xalq xo‘jaligi va ularni boshqarish uchun kartalar, maorif, fan, madaniyat uchun kartalar, geografik kartalarning tiplari, asosiy mavzuli kartalar.

Mavzuli kartalar

• Hozirgi kungacha nashr qilingan va nashr qilinayotgan mavzuli kartalarning mazmunlari va ishlatilishi ham xilma-xildir.
• Mavzuli kartalarga: Geologik kartalar,iqlim kartalar,zoogeografik kartalar,ekologik kartalar,aholi kartalari,sanoat kartalari,xalq maorifi kartalariga bo‘lindi.

Kartalar

• Kartalar mavzusi va mazmuni bo‘yicha dastlab quyidagi ikki yirik guruhga, ya’ni umumgeografik va mavzuli kartalarga bo‘linadi.
• Umumgeografik kartada geografik landshaftning tashqi ko‘rinishi tasvirlanadi. Uning geografik mazmuni landshaftning asosiy elementlari-relef, gidrografiya ob’ektlari, tuproq, o‘simlik va gurunt ko‘rsatkichlardan iborat bo‘lib, bu elementlar kartaga bir xil aniqlikda va mukammallikda tushiriladi.

Mavzuli kartalarda

• Mavzuli kartada geografik landshaftning ayrim elementlari boshqa elementlarga nisbatan aniq va mukammal tasvirlanadi.

Masalan, rel’ef kartasida asosiy element rel’ef bo‘lib, u aholi punktlari, yo‘llar va boshqalarga qaraganda ancha aniq va mukammal ko‘rsatiladi. Kartada biron tabiiy yoki ijtimoiy hodisa tasvirlansa ham u mavzuli xarita deyiladi. Bunday kartalarga tarix kartalari, geologik, iqlim, tuproq kartalari va boshqa kartalarni misol qilib ko‘rsatish mumkin.

Mavzuli kartalarning bo’linishi

Mavzuli kartalar dastlab ikkita katta sinfga, sinflar o‘z navbatida turlarga, turlar esa xillarga bo‘linadi.