Abu Rayxon Beruniy ta'lim tarbiya haqida glossariy

Abu Rayxon Beruniy ta'lim tarbiya haqida glossariy

---

---

1

GLOSSARIY 

---

---

2
Abu Rayxon Beruniy ta'lim tarbiya haqida glossariy

Abu Rayxon Beruniy O’rta Osiyo va Xurosandagi ilm – fanni XI – XII asrlarda
Abu Rayxon Beruniy asarlarisiz tasavvur qilib bo’lmaydi. U 973 yili 4-sentyabrda
Xorazmda Kot shahrida tug’ilgan (hozirgi Beruniy shahri o’rnida bo’lgan).
Ma’lumotlarga qaraganda uning 113 asari bo’lgan shulardan: 70 tasi astronomiyaga, 20
tasi matematikaga, 12 tasi geografiya va geodeziyaga, 4 tasi kartografiyaga, 3 tasi
iqlimga va hakozolarga tegishlidir. Olimning eng yirik asarlaridan “Qonuni Mas’udiy” ni
1037 yillarda ya’ni umrining so’ngi yillarida yozib tamomlagan, uni o’sha davrning
podshosi Sulton Ma’sudga bag’ishlangan.
Xoji Yusuf – 1842 yilda Xo’jandda tug’ilgan va diniy maktabda o’qib, 13 yoshida
Arabistonga borib 7 yil yashab arab va yunon tillarini o’rgangan. 1929 yilda Xoji Yusuf
Xo’jand shaxrida vafot etgan. Samarqanddagi O’zbekiston xalqlari tarixi va madaniyati
muzeyida Xoji Yusuf Mirfayozov tomonidan yasalgan globus bor. Uning bo’yi 117 sm,
Yer shari aylanasi uzunligi esa 160 sm. Masshtabi 1: 25 000 000 bo’lib, 1 sm. da 250 km.
ga to’g’ri keladi.
Eratosfen – “Geografiya” nomli dastlabki asar yunon geogrifi, kortografi,
astronomiya va matematigi Eratosfen tomonidan yozilgan. Uning dunyo kartografiya
faniga ko’shgan xissasi juda kattadir. Uning rahbarligida Yer yuzidagi joylarning
o’rinlari, kenglik va uzoqliklar oralig’ini aniqlash va gradus o’lchash yo’li bilan aniq
o’lchash usullari ishlab chiqilgan.
Meridian – Shimoliy hamda janubiy geografik qutblarni birlashtiradigan va
muayyan nuqtadan o’tgan, paralellar bilan tutashib 90
0
li burchak hosil qiladigan
chiziqlar meridian deyiladi.