Aksiyalar bozor qiymati shakllanishi

Aksiyalar bozor qiymati shakllanishi

BI – 72 guruh talabasi Normatov Orifjon

Aksiya

Aksiya – bu uning egasi hissadorlik jamiyati kapitaliga oʻzining maʼlum hissasini qoʻshganligiga va uning foydasidan dividend shaklida daromad olish huquqi borligiga guvohlik beruvchi qimmatbaho qog`ozdir. Bundan tashqari, aksiya korxonani boshqarishda qatnashish huquqini ham beradi.

Aksiya

Aksiya (frans. action – farmoyish; ruxsatnoma, faoliyat) – aksiyador jamiyat chiqargan qimmatbaho qog‘oz. O‘z egasining aksiyadorlar jamiyati kapitalida hissasi borligini va shunga muvofiq, topilgan foydaning bir qismini divi-dend shaklida olishini, uni boshqarishda ishtirok etish huquqini tasdiqlaydi.

Aksiyalar maxsus tovar sifatida sotiladi va sotib olinadi, shu sababli oʻzining narxiga ega. Aksiyada ifodalangan pul summasi uning nominal qiymati deyiladi. Aksiyaning fond bozorida sotiladigan narxi aksiya kursi deb atalib, u olinadigan dividend miqdoriga toʻgʻri mutanosib, foiz miqdoriga esa teskari mutanosiblikda boʻladi. Xaridor aksiyani undan olinadigan daromadi bankka qoʻyilgan puldan keladigan foizdan kam boʻlmagan taqdirdagina sotib oladi.

Aksiyalar maxsus tovar sifatida sotiladi va sotib olinadi, shu sababli oʻzining narxiga ega. Aksiyada ifodalangan pul summasi uning nominal qiymati deyiladi. Aksiyaning fond bozorida sotiladigan narxi aksiya kursi deb atalib, u olinadigan dividend miqdoriga toʻgʻri mutanosib, foiz miqdoriga esa teskari mutanosiblikda boʻladi. Xaridor aksiyani undan olinadigan daromadi bankka qoʻyilgan puldan keladigan foizdan kam boʻlmagan taqdirdagina sotib oladi.

Aksiyalarni baholash

Aksiyalarni baholash – bu muayyan korxona (biznes), aniqrog‘i, baholanayotgan aksiyalar paketiga to‘g‘ri keladigan biznes qiymati ulushining bozor qiymatini aniqlashdir.

Qimmatli qog‘ozda aks ettirilgan barcha aktivlar va majburiyatlarning qiymatini aniqlash qimmatli qog‘ozlar qiymatini baholashning asosiy xususiyati hisoblanadi. Uning istiqbolliligini va qo‘yilmalar foydaliligini prognozlash uchun emitent tashkilotlar moliyaviy qo‘yilmalarini tahlil qilish zarur. Bu uning qarzlari va biznesda ishtirok shakli asosida qarz qimmatli qog‘ozlarning bozor qiymatini o‘rnatishga imkon beradi.

Qimmatli qog‘ozda aks ettirilgan barcha aktivlar va majburiyatlarning qiymatini aniqlash qimmatli qog‘ozlar qiymatini baholashning asosiy xususiyati hisoblanadi. Uning istiqbolliligini va qo‘yilmalar foydaliligini prognozlash uchun emitent tashkilotlar moliyaviy qo‘yilmalarini tahlil qilish zarur. Bu uning qarzlari va biznesda ishtirok shakli asosida qarz qimmatli qog‘ozlarning bozor qiymatini o‘rnatishga imkon beradi.

Aksiyalarni baholash quyidagi maqsadlarda o‘tkaziladi:

• Oldi-sotdi, meros qoldirish, in’om etish va boshqalar bo‘yicha bitimlar

tuzishda aksiyalar qiymatini baholash;

• Korxonalar tuzilmasi o‘zgargan sharoitda – qo‘shilish, yutib yuborish va

boshqalarda aksiyalarning bozor qiymatini baholash;

• Qo‘shimcha muomalaga chiqarish yoki qimmatli qog‘ozlar emissiya qilish uchun aksiyalarni baholash;

Qo‘shimcha muomalaga chiqarish yoki qimmatli qog‘ozlar emissiya qilish uchun aksiyalarni baholash;

• Qo‘shimcha muomalaga chiqarish yoki qimmatli qog‘ozlar emissiya qilish uchun aksiyalarni baholash;

• Pul evaziga qaytarib olishda bozordagi qiymatini aniqlash uchun aksiyalarni baholash;

• tashqi investitsiyalashni jalb qilish uchun aksiyalarni baholash;

• kredit olishda garov qiymati sifatida aksiyalarni baholash.

Aksiyalarning baholash qiymatiga ta’sir qiluvchi asosiy omillar:

• talab va taklif nisbati;

• aksiyalar likvidligi;

• o‘xshash aksiyalar kotirovkasi;

• daromadlilik yoki kelgusi daromadning joriy qiymati;

• emitentning turli tavsiflari;

• aksiyalar ishonchliligi.

Aksiyalarni baholash uchun zaruriy hujjatlar:

1.Ta’sis hujjatlaridan nusxalar (Ustav, Muassislik shartnomasi, Ro‘yxatdan

o‘tganlik haqida guvohnoma)).

2.Emissiyalarning qisqacha bayonlari va qimmatli qog‘ozlarni chiqarish

yakunlari haqida hisobotlardan nusxalar.

3.Kompaniyaning faoliyat turlari va tashkiliy tuzilmasi.

4.Ko‘chmas mulkka oid ijara shartnomalarining nusxalari (agar mavjud

4.Ko‘chmas mulkka oid ijara shartnomalarining nusxalari (agar mavjud

bo‘lsa).

5.Oxirgi 3-5 yil uchun buxgalteriya hisoboti ma’lumotlari (yoki oldingi

davrlarning mumkin bo‘lgan miqdori):

• buxgalteriya balansi
• foyda va zararlar to‘g‘risida hisobot

6.So‘nggi auditorlik xulosasi (agar auditorlik tekshiruvi o‘tkazilgan bo‘lsa).

7.Asosiy fondlar axborotnomasi.

8.Mulklarning inventar ro‘yxati.

9.Jami aktivlar (ko‘chmas mulk, zaxira, veksellar, nomoddiy aktivlar va b.)

9.Jami aktivlar (ko‘chmas mulk, zaxira, veksellar, nomoddiy aktivlar va b.)

haqida ma’lumotlar.

10.Kreditorlik qarzi kengaytmasi.

11.Debitorlik qarzi kengaytmasi:

• yuzaga kelish muddatlari bo‘yicha;
• debitorlik qarzi bo‘yicha;
• shubhali qarzlar ulushi.

12.Sho‘’ba kompaniyalar, xoldinglar mavjudligi haqida axborot (agar

bo‘lsa), ular bo‘yicha moliyaviy hujjatlashtirish.

13.Yillar bo‘yicha tovar/xizmatlar bo‘yicha rejalashtirilgan yalpi tushum,

zaruriy investitsiyalar, xarajatlar, sof foyda ko‘rsatilgan holda yaqin 3-5 yil uchun

biznes-reja.

E`tiboringiz uchun rahmat !

E`tiboringiz uchun rahmat !