Andijon davlat tibbiyot instituti

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG`LIQNI SAQLASH VAZIRLIGI
ANDIJON DAVLAT TIBBIYOT INSTITUTI
2-FARMATSEVTIK FANLAR KAFEDRASI

KURS ISHI
MAVZU: Fenotiazin xosilalarini fotometrik usullarda sifat va miqdorini aniqlash.


BAJARDI:
RAHBAR:
ANDIJON-2022

REJA:
I. KIRISH

1.1 Fotometrik usul
1.2 Fenotiazin
II. ASOSIY qism
2.1 Fenotiazin hosilalarini miqdoriy aniqlash
2.2 Fenotiazin xosilalari
2.3 Fenotiazin xosilalarini fotometrik usullarda sifat va miqdorini aniqlash.
III. TAJRIBA qism
3.1 Kimyoviy xossalari va haqiqiylik reaksiyalari
IV. XULOSA
Kirish
Fotometriya (foto... va metriya) — fizik optikaning manbalardan chiqib, turli muhitlarda tarqaladigan va jismlar bilan oʻzaro taʼsirlashadigan optik nurlanishning energetik koʻrsatkichlarini oʻrganadigan boʻlimi. F. fotometrik kattaliklarni oʻlchashning eksperimental usullari va vositalarini xamda shu kattaliklarga tegi shli nazariy qoidalar va x.isoblarni oʻz ichiga oladi. F.ning asosiy energetik tushunchasi nurlanish oqimi F(, boʻlib, uning fizik maʼnosi elektromagnit nurlanish tashiydigan oʻrtacha quvvatdir. Tor maʼnoda F. deb, yoruglik kattaliklari tizimiga tegishli (yoritilganlik, yoruglik kuchi, ravshanlik va h.k.) kattaliklarni oʻlchash va hisoblash tushuniladi. Fotometrik kattaliklarning nurlanish toʻlqin uzunligiga bogʻliqligini va energetik kattaliklarning spektral zichliklarini oʻrganish spektrofotometriya hamda spektroradiometriya mazmunini tashkil etadi. F.ning asosiy qonunini I.Kepler 1604-yil taʼriflagan: Ye=1/R (bunda Ye — yoruglik kuchi / boʻlgan yorugʻlik manbaidan / masofadagi yoritilganlik). F.ni P. Buger eksperimental asoslab bergan. Modsalar va jismlarning fotometrik xususiyatlari oʻtkazish koeffitsiyenti t, qaytarish koeffitsiyenti r va yutish koeffitsiyenti a bilan tavsiflanadi. Bir jiyemning oʻzi uchun t+r+a=1 munosabat oʻrinli. Nurlanishning ingichka dastasi modda orqali oʻtishida nurlanish oqimining susayishi Buger — Lambert — Ber qonuni orqali aniqlanadi. F. usullari astronomiyada spektrning turli diapazonlarida nurlanuvchi kosmik manbalarni tadqiq qilishda, yorugʻlik texnikasida, signalizatsiya texnikasida, astronomiya, astrofizika va h.k.da qoʻllanadi.
Analizning fotometrik usullari optik usullar bo'lib, moddadan yoki uning eritmasidan o'tgan yorug'lik oqimining intensivligini o'lchashga asoslangan. To'lqin uzunligi, nurlanishning tarmoqli kengligi va yorug'lik oqimining intensivligini o'lchash usuliga qarab quyidagi fotometrik usullar ajratiladi. Fotometrik tahlil usuli (Fotometriya) - tanlangan asosidagi mol.-absorbsion spektral tahlil usullari majmui. aniqlanayotgan komponent molekulalari tomonidan ko'rinadigan, IQ va UV hududlarida elektromagnit nurlanishning yutilishi yoki uning mos reagent bilan birikmasi. Aniqlanishi kerak bo'lgan komponentning kontsentratsiyasi Bouger-Lambert-Beer qonuniga muvofiq aniqlanadi. Fotometrik usulga vizual fotometriya, spektrofotometriya va fotokolorimetriya kiradi. Ikkinchisi spektrofotometriyadan yorugʻlikning yutilishi Ch bilan oʻlchanishi bilan farq qiladi. arr. spektrning ko'rinadigan hududida, kamroq tez-tez - yaqin UV va IQ hududlarida (ya'ni, to'lqin uzunligi ~ 315 dan ~ 980 nm gacha), shuningdek mono-xromatorlar va tor diapazonli filtrlar emasligi.
Qurilmalar
Fotokolorimetriya uchun asboblar fotoelektrokolorimetrlar (PEC) bo'lib, ular optik va elektr zanjirlarining soddaligi bilan ajralib turadi. Ko'pgina fotometrlarda 10-15 yorug'lik filtrlari to'plami mavjud bo'lib, ular ikki nurli qurilmalar bo'lib, ularda nurlanish manbasidan (cho'g'lanma lampa, kamdan-kam simob chiroq) yorug'lik nuri yorug'lik filtri va yorug'lik nurini ajratuvchi (odatda yorug'lik nurini ajratuvchi) orqali o'tadi. prizma), bu nurni o'rganilayotgan eritma va taqqoslash eritmasi bilan kyuvetlar orqali yo'naltirilgan ikkita nurga ajratadi. Kyuvetlardan so'ng parallel yorug'lik nurlari yorug'lik oqimlarining intensivligini tenglashtirish uchun mo'ljallangan kalibrlangan attenyuatorlar (diafragma) orqali o'tadi va differensial zanjirda nol ko'rsatkichga (galvanometr, indikator chiroq) ulangan ikkita radiatsiya qabul qiluvchiga (fotosel) tushadi. Qurilmalarning etishmasligi - monoxromatorning yo'qligi, bu o'lchov selektivligini yo'qotishiga olib keladi; Fotometrlarning afzalliklari dizaynning soddaligi va katta yorug'lik tufayli yuqori sezuvchanlikdir. Optik zichlikning o'lchangan diapazoni taxminan 0,05-3,0 ni tashkil qiladi, bu ko'pchilikni aniqlash imkonini beradi. elementlar va ularning aloqalari. keng tarkibda - og'irligi bo'yicha ~ 10-6 dan 50% gacha. Aniqlashning sezgirligi va selektivligini yanada oshirish uchun intensiv rangli kompleks birikmalar hosil qiluvchi reagentlarni tanlash juda muhimdir. analitlar bilan, eritmalar tarkibini tanlash va o'lchash shartlari. Aniqlash xatolari taxminan 5% ni tashkil qiladi. Differensial fotometrik analizda tahlil qilinayotgan eritmaning optik zichligi etalon eritmaning optik zichligiga (0,43 dan kam bo'lmasligi kerak) nisbatan o'lchanadi. Ikkinchisida tahlil qilinadigan eritmada ushbu komponentning konsentratsiyasiga yaqin konsentratsiyada aniqlanishi kerak bo'lgan komponent mavjud. Bu 0,2-1% xatolik bilan v-in nisbatan katta konsentrasiyalarini aniqlash imkonini beradi (spekttrofotometriya holatida). Fotometrik titrlashda optik bog'liqlik olinadi. titrlangan eritmaning qo'shilgan titrant hajmidagi zichligi (titrlash egri chizig'i). Ushbu egri chiziqdagi tanaffus titrlashning oxirgi nuqtasini va shuning uchun eritmadagi sinov komponentining konsentratsiyasini aniqlaydi. Ba'zan fotometrik tahlil deganda IR, ko'rinadigan va ultrabinafsha nurlanish intensivligini sifat va miqdoriy tahlil qilish usullari to'plami tushuniladi, jumladan atomik yutilish tahlili, alangali fotometriya, turbidimetriya, nefelometriya, lyuminesans tahlili, aks ettirish spektroskopiyasi va yutilish spektri. tahlil.
Konsentratsiyani aniqlash
Rangli moddalar eritmalarining rangi bo'yicha, ma'lum bir komponentning kontsentratsiyasini vizual ravishda yoki yorug'lik energiyasini elektr energiyasiga aylantiradigan fotosellar - asboblar yordamida aniqlash mumkin. Shunga ko'ra, ko'pincha kolorimetrik usul deb ataladigan fotometrik vizual tahlil usuli va fotoelementlar yordamida tahlil qilish usuli, to'g'ri fotometrik tahlil usuli o'rtasida farqlanadi. Fotometrik usul ob'ektiv usuldir, chunki uning natijalari kolorimetrik sub'ektiv usul natijalaridan farqli o'laroq, kuzatuvchining qobiliyatiga bog'liq emas.
Fotometrik tahlil usuli fizik-kimyoviy analizning eng qadimgi va keng tarqalgan usullaridan biridir. Uning tarqalishiga zarur jihozlarning nisbatan soddaligi, ayniqsa vizual usullar uchun, yuqori sezuvchanlik va davriy tizimning deyarli barcha elementlarini va ko'p miqdordagi organik moddalarni aniqlash uchun foydalanish imkoniyati yordam berdi. Noorganik ionlar va organik moddalar bilan rangli birikmalar hosil qiluvchi tobora ko'proq yangi reagentlarning kashf etilishi bu usulni hozirgi vaqtda deyarli cheksiz qo'llash imkonini beradi. Fotometrik tahlil usuli aniqlangan konsentratsiyalarning keng doirasi uchun ishlatilishi mumkin. Aniqlangan komponentning 20-30% gacha bo'lgan turli xil murakkab texnik ob'ektlarning asosiy tarkibiy qismlarini aniqlash uchun ham, ushbu ob'ektlardagi 10-3 - 10-4 gacha bo'lgan iz aralashmalarini aniqlash uchun ham qo'llaniladi. %. Fotometrik usullarning ayrim ajratish usullari - xromatografik, ekstraktsiya bilan qo'shilishi aniqlashning sezgirligini 1-2 darajaga oshirish, uni 10-5 gacha etkazish imkonini beradi. Ba'zi hollarda fotometrik usul eritmadagi bir nechta ionlarni bir vaqtning o'zida aniqlash uchun ishlatilishi mumkin, ammo quyida ko'rsatilgandek, uning imkoniyatlari cheklangan. Fotometrik usullardan foydalanish analitik va fizik kimyoning ko'pgina nazariy muammolarini hal qilish uchun juda qimmatlidir.
Eritmadagi moddaning konsentratsiyasini aniqlashning fotometrik usullari.

Graduli grafik usuli: Kalibrlash grafigi usuli yordamida moddaning tarkibini aniqlash uchun turli konsentratsiyali 5-8 ta standart eritmalar seriyasi tayyorlanadi (har bir nuqta uchun kamida 3 ta parallel eritma).

Standart eritmalarning kontsentratsiyasi diapazonini tanlashda ular quyidagi qoidalarga amal qiladi: u tekshirilayotgan eritma konsentratsiyasining mumkin bo'lgan o'zgarishlar maydonini qamrab olishi kerak, sinov eritmasining optik zichligi taxminan mos kelishi maqsadga muvofiqdir. kalibrlash egri chizig'ining o'rtasi; Ushbu konsentratsiya oralig'ida tanlangan kyuveta qalinligi I va analitik to'lqin uzunligi l da yorug'lik yutilishining asosiy qonuni kuzatilishi ma'qul, ya'ni D = /(C) grafigi chiziqli edi; standart echimlar oralig'iga mos keladigan D ish qiymatlari diapazoni o'lchov natijalarining maksimal takrorlanishini ta'minlashi kerak. Yuqoridagi shartlarning kombinatsiyasi bilan standart eritmalarning optik zichliklari erituvchiga nisbatan o'lchanadi va D = / (C) bog'liqlik grafigi chiziladi.
Olingan egri chiziq kalibrlash (kalibrlash grafigi) deb ataladi.Eritmaning Dx optik zichligini aniqlab, uning ordinata o'qi bo'yicha qiymatlarini, so'ngra abscissa o'qi bo'yicha - Cx konsentratsiyasining mos keladigan qiymatini toping. Bu usul ketma-ket fotometrik tahlillarni o'tkazishda qo'llaniladi. Qo'shish usuli: Qo'shish usuli - taqqoslash usulining o'zgarishi. Eritmaning konsentratsiyasini bu usul bilan aniqlash tekshiriluvchi eritmaning optik zichligini va analitikning ma'lum miqdori qo'shilishi bilan bir xil eritmani solishtirishga asoslangan. Qo'shish usuli odatda ishni soddalashtirish, begona aralashmalarning aralashish ta'sirini bartaraf etish va ba'zi hollarda fotometrik aniqlash protsedurasining to'g'riligini baholash uchun ishlatiladi. Qo'shimchalar usuli yorug'lik yutilishining asosiy qonuniga majburiy rioya qilishni talab qiladi. Yorug'likning yutilishining asosiy qonuni va doimiy qatlam qalinligini hisobga olgan holda, sinov eritmasi va qo'shimchali sinov eritmasining optik tekisliklarining nisbati ularning konsentratsiyalari nisbatiga teng bo'ladi.
Uskunalar
Yorug'lik manbai yig'ilishi o'zining yorug'lik manbasidan, kuchlanish stabilizatoridan va ba'zi hollarda nazorat qilish moslamalaridan - oqim va kuchlanishning doimiyligini nazorat qilish uchun ampermetr va voltmetrdan iborat. Kolorimetrlarning eng oddiy konstruksiyalarida, masalan, KOL-52, FM fotometr va boshqalarda stabilizatorlar va boshqaruv moslamalari mavjud emas. Yorug'lik manbalari sifatida ishlatiladigan spektrning hududiga qarab turli xil qurilmalar qo'llaniladi. 220-230 nm uzoq ultrabinafsha mintaqasida yorug'likni olish uchun yaqin ultrabinafsha mintaqa va spektrning ko'rinadigan qismi 320-800 nm uchun vodorod chiroq yoki cho'g'lanma chiroq ishlatiladi. Xorijiy spektrofotometrlarda bu maqsadda volfram va deyteriy razryadli lampalar ishlatiladi. Spektrning ko'rinadigan hududida yorug'likni olish uchun an'anaviy akkor lampalar ishlatiladi. Spektrning infraqizil hududida yorug'likni olish uchun kremniy karbididan yasalgan globar novda yoki Nernst pinasi ishlatiladi - noyob tuproq elementlari oksidlari aralashmasidan tayyorlangan tayoq. Bu novdalar elektr toki bilan 1200 - 20000S gacha qizdirilganda infraqizil nurlarning intensiv oqimini chiqaradi. Barcha fotometrik o'lchovlar yorug'lik nurlarining barqaror oqimini talab qiladi. Bu birinchi navbatda barqaror porlash rejimi bilan ta'minlanadi. Shuning uchun, fotometrik asboblarning eng yaxshi modellari, albatta, nurlanish oqimining manbasiga qo'llaniladigan kuchlanish stabilizatori bilan jihozlangan. Stabilizatorning ishlashini yoritgichdan o'tadigan oqim kuchini yoki unga berilgan kuchlanishni o'lchash orqali nazorat qilish tavsiya etiladi. Ba'zi hollarda, ushbu qurilmalar zavod modellarida mavjud bo'lmaganda, ular qo'shimcha ravishda ulanadi. Bundan tashqari, yorug'lik intensivligini aniqlash moslamasi yordamida yoritgichning barqarorligi ham kuzatilishi mumkin. Monoxromatizatsiya filtrlar, prizmalar va diffraktsiya panjaralari yordamida amalga oshirilishi mumkin.
Fenotiazin siklda oltingugurt va azot atomlarini o'z ichiga olgan geterotsiklik birikma (boshqa nomlar tiodifenilamin, dibenzotiazin, paradibenzotiazin, 10H-dibenzo-[b, e]-1,4-tiazin). Yalpi formulasi S12N9NS. Bu fenoksazinning oltingugurt analogidir. Fenotiazin hosilalari antikolinerjik (dietazin), neyroleptik (xlorpromazin [8]), antigistamin (diprazin [9]) yoki antiaritmik (etmozin [10]) ta'siriga ega bo'lgan dorilar, shuningdek, bo'yoqlar.
Fenotiazin birinchi marta 1883 yilda Berntsen tomonidan difenilaminni oltingugurt bilan qizdirish orqali sintez qilingan.

Fenotiazinni oltingugurtni difenilamin bilan katalizator - yod yoki alyuminiy xlorid ishtirokida reaksiyaga kiritish orqali olish mumkin. Oltingugurt qo'shish uchun oltingugurt dixlorid yoki tionilxlorid ham ishlatilishi mumkin, ammo bu holda xlorlanishning yon reaktsiyasi paydo bo'ladi. Reaktsiya 180-250 ° S haroratda sodir bo'ladi. Ushbu reaksiya yordamida fenotiazin hosilalarini ham olish mumkin, ammo ba'zi difenilaminlar, ayniqsa 2-almashtirilganlar unga kirmaydi va 3-almashtirilganlar ham 2- va 4-almashtirilgan fenotiazin hosilalarini berishi mumkin. Fenotiazin va uning hosilalarini olishning umumlashtirilgan usuli 2-aminodifenil sulfidning 2'-galo- yoki -nitro hosilalarini kuchli asoslar (KNH2, suyuq ammiak) ishtirokida geterosikl hosil qilish uchun aylantirishdir.

3-almashtirilgan fenotiazin hosilalari o-nitrodifenil sulfidlarni trietilfosfit bilan qizdirish orqali olinadi.

Fenotiazin sariq rangli kristall, oksidlanish natijasida havoda yashil rangga ega, ta'msiz, engil xarakterli hidga ega. Texnik fenotiazin kulrang-yashil kukundir [5] Erish nuqtasi, turli manbalarga ko'ra, 182 dan 189 ° C gacha [13] [1]. 371 ° S da parchalanish bilan qaynatiladi; 40 mm Hg da qaynash nuqtasi. Art. - 290°S. Suvda, dietil efir va benzolda yomon eriydi; qizdirilganda biz etanol va sirka kislotasida eriydi. Uchuvchi, suv bug'i bilan distillangan.[13] Oktanol / suv tizimidagi taqsimlash koeffitsienti 4,2 ni tashkil qiladi.

Mis bilan qizdirilganda, fenotiazin oltingugurt atomini ajratib, karbazolga o'tadi.

Butillitiy bilan ishlov berilganda, fenotiazin 1,10-dilitiy hosilasini beradi, uning karboksillanishi natijasida fenotiazinkarboksilik-1 kislota hosil bo'ladi:

Oksidlanish
Fenotiazin tiklovchi xususiyatga ega. Kaliy permanganat va vodorod peroksid ta'sirida oltingugurt atomida oksidlanish beqaror, osonlik bilan fenotiazin fenotiazin oksidi-5 va undan barqaror fenotiazin dioksid-5,5 hosil bo'lishi bilan sodir bo'ladi:

Boshqa oksidlovchi moddalar (sulfat kislota, Fe (III), Ce (IV)) bilan o'zaro ta'sirlashganda C-oksidlanish 3 va 7 pozitsiyalarda sodir bo'ladi:

Elektrofil almashtirish
Aromatik birikma bo'lgan fenotiazin elektron donor bo'lib, elektrofil almashtirish reaktsiyalariga osonlikcha kiradi.

Fenotiazinning sirka kislotasida xlorlanishi vodorod atomlarining xlor bilan almashinishiga olib keladi, avval 3 va 7, keyin esa 1 va 9. Xlorlashning yakuniy mahsuloti 1,3,7,9-tetraxlorfenotiyazindir:

Nitrobenzol muhitida xlorlanganda, 11 tagacha xlor atomlari qo'shilishi va halqalardan birining aromatikligini yo'qotishi bilan chuqur xlorlanish sodir bo'ladi:

180 ° C gacha qizdirilganda, bu mahsulot uchta xlor atomini parchalab, barqaror erkin radikal hosil qiladi, qisman dimerlanadi, natijada 10,10'-bi- (oktaklorfenotiyazinil) hosil bo'ladi.

Erkin radikal va 10,10'-bi-(oktaklorfenotiyazinil)a ning 180°C da nisbati 30:70 ni tashkil qiladi.
Fenotiazin sirka kislotada bromlanganda ketma-ket 3,7-, 1,3,7- va 1,3,7,9-bromo hosilalari hosil bo'ladi. Nitrobenzolda bromlanish 1,2,3,7,8,9-geksabromofenotiyazin hosil bo'lishiga olib keladi.
Fenotiazinning temir (III) xlorid bilan natriy p-toluensulfonat, natriy nitrit yoki tiokarbamid ishtirokida oksidlanishi mos ravishda 3-(p-toluensülfonil)fenotiyazin va 3-nitrofenotiyazinni hosil qiladi va izotiyotenazin tuzi-3-nimeri gidrolizdan so'ng, . Aktiv metilen guruhlarini o'z ichiga olgan birikmalar mavjud bo'lganda, xinoid tuzilishga ega bo'yoqlar, masalan, indanedion-1,3 bilan o'zaro ta'sir qilish natijasida hosil bo'ladi:

Fenotiazindagi elektrofil almashinuvi oksidlanish bilan ham birga bo'lishi mumkin. Shunday qilib, fenotiazinni nitrat kislota bilan nitrlashning yakuniy mahsuloti 3,7-dinitrofenotiyazin oksidi-5:

Fenotiazin, agar yutilsa, qorin og'rig'iga, ko'ngil aynishi va qayt qilishga olib kelishi mumkin [15], jigar va buyraklarning shikastlanishiga olib keladi va gemolitik anemiyaga olib keladi [16]. Og'iz orqali yuborilgan fenotiazinning 40% siydik bilan o'zgarmagan holda chiqariladi [5]. Nafas olish paytida bug'lar va chang yo'tal va tomoq og'rig'iga sabab bo'ladi[15]. Mahalliy ta'sir qilish bilan u qo'llar, bilaklar, yuzlar, bo'yinlar, qorin va bel mintaqasida terining shikastlanishiga olib keladi, kamroq tez-tez ko'krak, boldir va sonlarda. Dastlab, teri quruq va porloq bo'ladi va yog 'va terlash kamayadi, keyin teri tozalana boshlaydi, ba'zida qichishish paydo bo'ladi. Palmalarda terining keratinizatsiyasi va yoriqlar mavjud. Soch va tirnoqlar to'q sariq rangga bo'yalgan Fenotiazin bilan ishlashda himoya kiyim, qo'lqop, niqob va ko'zoynakdan foydalanish kerak. Ishdan keyin qo'lingizni va yuzingizni yuving va dush oling.
Fenotiazin va uning 2,10 o'rnini bosuvchi hosilalari kuchsiz asoslardir, shuning uchun ularni substratlardan ajratib olish ishqoriy eritmalardan organik erituvchilar bilan ekstraktsiya yo'li bilan amalga oshiriladi. Fenotiazin hosilalarini qattiq substratlardan ajratib olishda (dozalash shakllari, murdalar a'zolari) ekstragent sifatida dietil efir, suyuqliklardan (qon, siydik, suvli eritmalar) - n-geptan 3% izopropil spirti qo'shilgan holda olinadi. Fenotiazinni rangli reaksiyalar yordamida aniqlash mumkin - temir (III) xlorid eritmasi qo'shilganda, fenotiazinli eritmalar yashil rangga, vodorod peroksid qo'shilganda qizil rangga ega bo'ladi.[11] Fenotiazin hosilalari uchun reaktivlar sifatida FPN reaktivi (temir (III) xlorid, perklorik va nitrat kislotalarning eritmasi) ishlatiladi, bu ularning o'rnini bosuvchi moddalarga qarab qizil, pushti, ko'k yoki qizil-binafsha rang beradi. Shuningdek, fenotiazinning 2,10 hosilalarini sifat jihatidan aniqlash uchun ularning konsentrlangan sulfat kislota bilan oksidlanish mahsulotlari va spektrning ultrabinafsha va ko'rinadigan qismlarida Mandelin reagentining yutilish spektrlaridan foydalanish mumkin. Shuningdek, yupqa qatlamli xromatografiya fenotiyazin hosilalarini ajratish va aniqlash uchun, etil asetat, aseton va etanoldagi ammiak eritmasi aralashmasi harakatchan faza sifatida, sulfat kislota va etanol aralashmasi esa xromatogrammani ishlab chiqish uchun ishlatiladi.
Fenotiazin hosilalarini miqdoriy aniqlash uchun kolorimetrik usullar (mandelin reaktivi bilan fenotiazin hosilalarining reaksiya mahsulotlarining optik zichligini aniqlash) va gaz-suyuqlik xromatografiyasi (GLC) usuli qo'llaniladi.
Spektrning ko'rinadigan hududida fotometriya
Ushbu usullar fenotiazin hosilalarining rangli reaksiya mahsulotlarining so'rilishini o'lchashga asoslangan: kons. bilan. H2SO4 - bu texnika eng keng qo'llanilishini topdi. Usulning nochorligi - birgalikda ekstraksiya qiluvchi moddalar ishtirokida, ayniqsa chirigan biologik materialdan (xlorpromazin, diprazin) foydalanganda ko'mirlash imkoniyati;
Mandelin reaktivi va konsentratsiyasi bilan. H2SO4. Texnika kons. bilan fenotiazin hosilalari uchun ishlatiladi. H2SO4 qayta tiklanmaydigan optik zichlik qiymatlari (tioridazin, levomepromazin) bilan beqaror binoni beradi;
Xlorid kislotaning 1 m eritmasi va mishyak kislotasining 1 m eritmasi bilan.Reaksiya sezuvchanligi bo'yicha birinchi ikki usuldan kam emas, ammo engil oksidlanish sharoitlari birgalikda ekstraksiya qiluvchi moddalarni (tioridazin, frenolon) karbonizatsiya qilish imkoniyatini istisno qiladi.
Spektrning UV mintaqasida fotometriya
Bu usul ekstraktni yuqori darajada tozalashni talab qiladi va odatda TLC bilan birlashtiriladi. O'lchov 0,5 M. H2SO4 eritmasida lmax 250-255nm da amalga oshiriladi. Fenotiazin hosilalari (asosiy birikmalar) biologik materialdan oksalat kislotasining 10% li spirtli eritmasi (pH=2-3) bilan kislotalangan etil spirti bilan ajratib olinadi, suyuqlik-suyuqlik ekstraktsiyasi bilan tozalanadi. Tahlil 1,4-benzodiazepinlarda bo'lgani kabi amalga oshiriladi - 100-120 0C da 6 M. HCl muhitida 30-60 daqiqa davomida yo'q qilinadi, so'ngra - organik erituvchi yoki ichiga ekstraktsiya qilinadi. Stas-Otto usuli.
Siydik va qondan izolyatsiya
Alohida 5-10 ml siydik va 2 ml qon 50% li natriy gidroksid eritmasi bilan pH 13 ga ishqorlanadi va aralashma suv hammomida 10 daqiqa qaynatiladi. Olingan gidrolizat xona haroratiga qadar sovutiladi va ikki marta (har biri 20 ml) 3% izoamil spirti bo'lgan n-geptan bilan ekstraktsiya qilinadi. Siydikdagi geptan ekstraktlari birlashtirilib, geptan bilan to'yingan suv bilan yuviladi va ikkita teng qismga bo'linadi. Bir qismida 3 va 4-tizimlarda yupqa qatlamli xromatografiya yordamida fenotiazin hosilalarini aniqlash, ikkinchisida esa miqdoriy aniqlash amalga oshiriladi. Qonning ekstrakti miqdoriy aniqlash uchun to'liq iste'mol qilinadi, chunki. ozroq miqdorda birgalikda ekstraksiya qiluvchi moddalarni o'z ichiga oladi.
Yupqa qatlamlarda xromatografik tozalash va aniqlash
Organik erituvchi organik ekstraktning bir qismidan iliq havo oqimida chiqariladi. Quruq qoldiq 0,2-0,5 ml xloroformda eritiladi va hosil bo'lgan eritma ikkita Silufol plastinkasiga teng ravishda qo'llaniladi. Markerlar sifatida aminazin (zarur) va dastlabki tadqiqot davomida topilgan fenotiazin hosilalari qo'llaniladi. Xromatografiya 1 va 2 tizimlarda amalga oshiriladi. Yugurishning uzunligi 10 sm.Bir plastinka kons eritmasi bilan püskürtülür. Etanoldagi H2SO4 (1:9) va ikkinchi plastinkada ijobiy natija bilan aniqlash Mark reaktivi bilan tomizish orqali amalga oshiriladi.
Fenotiazin hosilalari dog'larining kattaligi va rangi

1-tizim: benzol-dioksan-25% ammiak - (60:35:5)
2-tizim: etil asetat-aseton-25% etanoldagi ammiak (1:1) - (50:45:5)
Fenotiazinning hosilalari. Kimyoviy-toksikologik tahlil
Dastlabki sinov.
2 ml siydikga 1 ml FPN reaktivini qo'shing. Sinov namunasida fenotiazin hosilalari mavjud bo'lganda, sinov namunasi tarkibidagi birikmaning tuzilishi va miqdoriga qarab pushti rangdan ko'k ranggacha bo'yash darhol rivojlanadi.
FPN reaktivi bilan sinov o'ziga xos emas va faqat salbiy qiymatga ega. Agar test natijasi salbiy bo'lsa, fenotiazin hosilalari mavjudligi uchun keyingi siydik tekshiruvi o'tkazilmaydi.
Izolyatsiya.
5-10 ml siydik yoki 2 ml qon 50% li natriy gidroksid eritmasi bilan pH 13 ga ishqorlanadi va aralashma suv hammomida 10 daqiqa qaynatiladi. Olingan gidrolizat xona haroratiga qadar sovutiladi va ikki marta (har biri 20 ml) 3% izoamil spirti bo'lgan n-geptan bilan ekstraktsiya qilinadi. Siydikdagi geptan ekstraktlari birlashtirilib, geptan bilan to'yingan suv bilan yuviladi va ikkita teng qismga bo'linadi. Bir qismida yupqa qatlamli xromatografiya yordamida fenotiazin hosilalarini aniqlash, ikkinchi qismida esa miqdoriy aniqlash amalga oshiriladi. Qon ekstrakti miqdoriy aniqlash uchun to'liq iste'mol qilinadi, chunki u kamroq miqdorda birgalikda olinadigan moddalarni o'z ichiga oladi.
Xromatografik tozalash va aniqlash.
Organik erituvchi organik ekstraktning bir qismidan iliq havo oqimida chiqariladi. Quruq qoldiq 0,2-0,5 ml xloroformda eritiladi va hosil bo'lgan eritma ikkita Silufol plastinkasiga teng ravishda qo'llaniladi. Belgilar sifatida aminazin (kerakli) va dastlabki tadqiqot (TLC skriningi) davomida topilgan fenotiazin hosilalari qo'llaniladi. Xromatografiya 1 va 2 tizimlarda amalga oshiriladi. Yugurish uzunligi 10 sm.
Tizim -1: benzol - dioksan - 25% ammiak eritmasi (60: 35: 5).
Tizim -2: etil asetat - aseton - etanoldagi 25% ammiak eritmasi (1:1) (50:45:4).
Plastinani ishlab chiqish uchun ishlatiladigan reagentlar:
Bitta plastinkaga konsentrlangan sulfat kislotaning etanoldagi eritmasi (1:9) püskürtülür va agar ikkinchi plastinkada natija ijobiy bo'lsa, Mark reaktivi yordamida aniqlash amalga oshiriladi.
Ba'zi fenotiazin hosilalari dog'larining o'lchami va rangi

Tabiiy suvlarda og'ir metallarni aniqlash usulidan foydalanishga misollar.
Suvdagi tabiiy jarayonlarning borishiga undagi og'ir metallarning miqdori katta ta'sir ko'rsatadi. Tadqiqotlar olib borildi, uning maqsadi Kalmius daryosining og'ir metallar bilan ifloslanishini aniqlash edi. Ushbu tadqiqot natijalari shuni ko'rsatdiki, operatsion nazoratni talab qiladigan og'ir metallardan biri Cr + 6 bo'lib, u suv omborlariga mashinasozlik, aviatsiya, elektrokaplama sexlarining oqava suvlari bilan kiradi, avtomobil zavodlari, kimyo, charm sanoati korxonalari va boshqalar. Ifloslangan va ozgina ifloslangan daryo suvlarida Cr + 6 konsentratsiyasi mg/dm3 ning bir necha o'ndan bir qismidan bir necha mg/dm3 gacha. Yuqori toksiklik tufayli suv havzalarida Cr + 6 ning miqdori normallashadi va 0,05 mg / dm3 ga teng MPC dan oshmasligi kerak. Tabiiy suvlarda Cr + 6 miqdorini kuzatishning majburiy shartlaridan biri bu uni aniqlashning samaradorligi, Anaerob sharoitda +6 ning Cr+3 ga o'tishi tufayli namunalarni saqlash imkonsiz bo'lganligi sababli, ushbu usulning metrologik xususiyatlariga ko'ra, Cr + 6 ning minimal belgilangan konsentratsiyasi atigi 30 mg / dm3 ni tashkil qiladi. sezuvchanlikni oshirish (30 marta) uchun ekstraktsiya-fotometrik usul qo'llaniladi, bu esa tahlil qiluvchi moddani keyinchalik fotometrik aniqlash bilan ekstraktsiya qilishdan iborat. Bu usul murakkab aralashmalarni tahlil qilishda, ba'zi moddalarning oz miqdorini ko'p miqdorda boshqalari ishtirokida aniqlash zarur bo'lganda, asosiy komponentlar ishtirokida aralashmalarni aniqlashda, shuningdek, aralashmalarni aniqlashda qo'llaniladi. aralashmadagi qiziqish elementini bevosita aniqlash katta qiyinchiliklar bilan bog'liq. Kichik miqdordagi aralashmalarni olishda nafaqat ularning izolyatsiyasi, balki kontsentratsiyasi ham sodir bo'ladi. Shuning uchun yadroviy va yarimo'tkazgichlar texnologiyasida keng qo'llaniladigan yuqori darajadagi tozalikdagi moddalardagi kichik miqdordagi aralashmalarni aniqlash bilan bog'liq holda ekstraksiya-fotometrik usul alohida ahamiyatga ega. Ekstraksion-fotometrik tahlil usullari juda sezgir usullar bo'lib, ular tez rivojlanib bormoqda va juda istiqbolli. Shuning uchun ekstraksiya-fotometrik usul er usti suvlaridagi Cr+6 ning 1-30 MPC darajasidagi miqdorini aniqlash imkonini beradi va operativ nazorat qilish uchun, shu jumladan mobil gidrokimyoviy laboratoriya sharoitida foydalanish mumkin. Ushbu usul yordamida suv oqimida o'lchovlarni amalga oshirish mumkin, namuna ketma-ket bir nechta turli kyuvetlardan o'tishi mumkin, bu erda boshqa parametrlarni o'lchash mumkin, tushirish joyidagi o'rnatishdan foydalanish mumkin, o'lchovlar vaqti-vaqti bilan amalga oshirilishi mumkin, doimiy monitoringga ehtiyoj yo'q, suvdagi xrom kontsentratsiyasini aniqlash uchun ekstraktning ortiqcha miqdori AOK qilinadi, bu xrom ionlarining deyarli 100% ni bog'laydi, bu esa aniqroq o'lchash imkonini beradi. Ekstrakt sifatida suspenziya tanlanganligi sababli, u orqali o'tadigan oqim tezda parchalanadi va shuning uchun nurlanish manbasining to'lqin uzunligiga va xrom ionlarining kontsentratsiyasiga bog'liq bo'lgan aks ettirilgan oqim informatsion parametr sifatida tanlangan.
Radiatsiya manbai chastotaga bog'liq va yutilish spektri cheklangan bo'lgani uchun nurlanish manbai sifatida to'lqin uzunligi l = 540 nm bo'lgan yorug'lik chiqaradigan diod (LED) tanlanadi, u yutilish spektrining maksimal darajasiga mos keladi va nurlanishning selektivligini ta'minlaydi. usuli. Selektivlik funksiyasini to‘lqin uzunligi l=540 nm bo‘lgan 25±10 nm tarmoqli kengligi bilan qo‘shimcha optik filtrni kiritish orqali oshirish mumkin.
Fotometr - oqava suvlarni o'lchashning avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimining kanali uchun qurilma (bunday tizimlarga 2 haftada bir marta xizmat ko'rsatiladi), unda Cr+6 xrom ionlari konsentratsiyasi o'lchanadi. Shuningdek, ushbu tizimda boshqa miqdorlarni o'lchash uchun kanallar bo'lishi mumkin. Masalan, Cr + 6 ni o'lchash pH darajasiga ta'sir qiladi (bu omilni hisobga olgan holda xatolikni 6-7% dan 3-4% gacha kamaytirishga imkon beradi). Cr+6 xrom ionlarining kontsentratsiyasini o'lchashda pH darajasini hisobga olish va optimallashtirish uchun namunaga H2SO4 kislotasining kerakli (dozalangan) miqdorini kiritish maqsadga muvofiqdir. Harorat pH o'lchoviga ham ta'sir qiladi. Shuning uchun pH va haroratni o'lchash kerak. Natijada, bizda kamida uchta o'lchash kanalidan iborat ko'p kanalli tizim mavjud: pH, harorat va Cr + 6 xrom ionlarining kontsentratsiyasi.
Fenotiazin olti a'zoli geterosiklatiazin va ikkita benzol yadrosidan iborat birlashtirilgan geterotsiklik tizimdir. 1 Fenotiazinning umumiy formulasi
Fenotiazin zamonaviy farmatsevtika va farmakologiyada eng muhim va istiqbolli dori vositalaridan biridir. Dori vositalari sifatida "N" dagi vodorod atomi alkilaminoalkil yoki alkilaminoatsil radikallari bilan almashtiriladigan fenotiazin hosilalari katta qiziqish uyg'otadi. Ular uyqu tabletkalari, og'riq qoldiruvchi vositalar va mahalliy anestezikalarning ta'sirini kuchaytiradigan sedativ ta'sirga ega neyroleptiklardir.
Bundan tashqari, ular antigistamin faolligi, antikolinerjik ta'sir va boshqa farmakologik xususiyatlarga ega (yurak-qon tomir, antiaritmik). XX asrning 60-yillariga kelib, xorijiy va mahalliy olimlar (M.N. Shchukina, A.P. Skoldinov, S.V. Juravlev, N.V. Savitskaya) ko'plab almashtirilgan fenotiazin hosilalarini sintez qildilar, ularning bir qatori tibbiy amaliyotda keskin hayajonlangan bemorlarga ta'sir qiluvchi samarali vosita sifatida qo'llanilishini topdi. ularning tashvish, qo'rquv, befarqlik (xlorpromazin, propazin va boshqalar) tuyg'ularini kamaytirish. Bular katta trankvilizatorlar - antipsikotiklar edi. Ushbu dori vositalaridan foydalanish ruhiy kasalliklarni davolashda yangi davrni ochdi.
Shunday qilib, kimyoviy tuzilishga va aniq farmakologik ta'sirning tabiatiga ko'ra, fenotiazin hosilalarini ikki guruhga bo'lish mumkin. Ulardan birinchisi fenotiazinning 10 alkil hosilalarini o'z ichiga olishi kerak: promazin, levomepromazin, prometazin, xlorpromazin, antipsikotik va antigistamin ta'siriga ega trifluoperazin va ikkinchisi - 10 - fenotiazinning asil hosilalari: yurak-qon tomir kasalliklarini davolashda samarali bo'lgan moratizin, etatizin.
N-almashtirilgan aminoalkil hosilalarini quyidagi guruhlarga bo'lish mumkin:
1. Fenotiazinning dialkilaminoalkil hosilalari (propazin, aminazin, diprazin va boshqalar).
2. Yon zanjirda piperazin siklini o'z ichiga olgan preparatlar (triftazin, frenolon, etapirazin, florofenazin va boshqalar).
3. Yon zanjirda piperidin siklini o'z ichiga olgan preparatlar (tioridazin va boshqalar).
Antipsikotik (neyroleptik) xususiyatga ega bo'lgan fenotiazin seriyasining dorivor moddalari klinikada shizofreniya, psixoz va boshqa qo'zg'aluvchan vaziyatlarni davolash uchun taxminan 50 yil davomida ishlatilgan. Fenotiazin hosilalarining farmakologik ta'siri dopamin retseptorlari blokadasi bilan bog'liq. N10 o'rnini bosuvchining tuzilishiga ko'ra, fenotiazin seriyasining neyroleptiklari quyidagilarni o'z ichiga olganlarga bo'linadi:
- alifatik radikal (xlorpromazin, propazin, tizersin va boshqalar);
- piperidin fragmenti (neuleptil, sonapax va boshqalar);
- tarkibida piperazin bo'lagi (triftazin, fluorofenazin, etaperazin va boshqalar).
N10 o'rnini bosuvchining tabiati ham farmakologik ta'sirga ta'sir qiladi.
Jahon tibbiyot amaliyotida 5000 dan ortiq sintezlangan birikmalardan fenotiazin seriyasining 40 ga yaqin antipsikotiklari qo'llaniladi. Ushbu seriyaning yangi dori vositalarini qidirish davom etmoqda. FNT ning 10-alkil hosilalarining farmakokinetikasi ancha murakkab. Og'iz orqali qabul qilinganda qon plazmasidagi preparatning maksimal darajasi qabul qilinganidan keyin o'rtacha 2-4 soat o'tgach qayd etiladi. Parenteral yuborish bilan FNT hosilalarining so'rilishi tezroq va to'liqroq sodir bo'ladi. Mushak ichiga yuborilganda terapevtik ta'sir 15-20 daqiqadan so'ng kuzatiladi va maksimal ta'sir 30-60 daqiqadan so'ng kuzatiladi. Vena ichiga yuborish bilan terapevtik ta'sir 56 daqiqadan so'ng qayd etiladi va maksimal terapevtik ta'sir 20-30 daqiqadan so'ng kuzatiladi. FNT hosilalari qon plazmasi oqsillari bilan yuqori darajada (85-90%) bog'lanadi. Qoida tariqasida, ular qon aylanish tizimidan tezda chiqariladi va turli organlarda notekis to'planadi. Qon-miya to'sig'iga osonlikcha kirib boradi va miya to'qimalarida yuqori konsentratsiyalarga erishish mumkin. Miyadagi FNT kontsentratsiyasi qon plazmasiga qaraganda yuqori. Jigarda intensiv metabolizmga uchraydi. Ba'zi metabolitlar faoldir. Buyraklar va safro bilan chiqariladi. Odatda FNT hosilalarining yarim yemirilish davri 18 dan 40 soatgacha. Ko'pgina FNT hosilalari jigarda demetillangan va gidroksillangan shakllarga metabollanadi. Ular ota-ona birikmalariga qaraganda ko'proq suvda eruvchanlikka ega va buyraklar tomonidan tanadan osonroq chiqariladi. Gidroksillangan birikmalar asosan glyukuron kislotasi bilan konjugatsiya orqali metabollanadi. Fenotiazinlarning gidroksillangan va demetillangan metabolitlarining aksariyati dopamin retseptorlarini blokirovka qilish qobiliyatiga ega.
Xlorpromazinning metabolizmi juda murakkab. Uning biotransformatsiyasi 150 ga yaqin metabolitlarni hosil qiladi, ulardan faqat 20 tasi aniqlangan [5]. Metabolizm jarayonida aminazin molekulalarida gidroksillanish, sulfoksidlanish, N-demetillanish, yon zanjirning uzilishi va boshqa o'zgarishlar sodir bo'ladi. Adabiyotlarga ko'ra, hozirgacha 20 ga yaqin xlorpromazin metabolitlari ajratilgan. Odamlarda aminazinning asosiy metabolitlari quyidagilardir: 7 - gidroksi hosilasi, desmonometilaminazin va ushbu metabolitlarning tegishli sulfoksidlari [4]. Yuqorida sanab o'tilgan metabolitlar siydik bilan chiqariladi. Ulardan ba'zilari siydik bilan sulfatlar va glyukuron kislotasi bilan konjugatlar shaklida chiqariladi. Xlorpromazinning qabul qilingan dozasining taxminan 20% kuniga chiqariladi. O'zgarmagan xlorpromazinning bir qismi (1-6%) ham siydik bilan chiqariladi. Siydikda bir qator metabolitlar topilgan, ular hali aniqlanmagan. Xlorpromazin metabolitlarining izlari siydikda davolanishni to'xtatgandan keyin 12 oy yoki undan ko'proq vaqt o'tgach aniqlanishi mumkin.
Fenotiazin guruhining antiaritmik preparatlari (etmozin, etazin, nonahlazin) N10-atsil hosilalaridir. Etmozin va etatsizin ham karbamid (uretan tarkibida) guruhini o'z ichiga oladi. Psixotrop va antiaritmik farmakologik ta'sir bilan bir qatorda, fenotiazin guruhining dorilari boshqa faoliyat turlariga ham ega: antigistamin, antikolinerjik, hipotermik va boshqalar. Farmakologik ta'sir asosan N10 da radikalning tuzilishiga bog'liq. Shunday qilib, neyroleptiklar (xlorpromazin, propazin, triftazin va boshqalar) alifatik fragmentning asosiy zanjirida uchta uglerod atomini o'z ichiga oladi; antigistamin ta'siriga ega bo'lgan diprazin ikkita uglerod atomiga ega; antiaritmik preparatlar (etmozin, etazin, nonahlazin) N10 da karbamid guruhiga ega. C2 dagi radikallar farmakologik faollikni kuchaytiradi.
Tashqi ko'rinishiga ko'ra, fenotiazin seriyasining preparatlari soyali oq kristalli kukunlar, hidsiz, suvda eriydi, ba'zi preparatlar xloroformda eriydi; Suvli eritmalarning pH qiymatlari 3 - 4 (alkil hosilalari) va 4 - 6 (atsil hosilalari) oralig'ida. Preparatlarning o'zlari (ularning ko'pchiligi gidroxloridlar), ularning asoslari va asosiy pikratlari xarakterli erish nuqtalariga ega.
Barcha preparatlar ma'lum UV va IQ yutilish spektrlariga ega. Ushbu guruhdagi dori vositalarini tahlil qilishda boshqa fizik-kimyoviy usullar ham qo'llaniladi (NMR spektroskopiyasi, HPLC, TLC va boshqalar). Fenotiazin guruhining aksariyat dorivor moddalari kuchli mineral kislotalar va organik azotli asoslarning tuzlaridir. Ishqorlar, karbonatlar, ammiakning suyultirilgan eritmalari ta'sirida asoslar preparatlar eritmalaridan ajratiladi.
Azotli asoslarning tuzlari sifatida ular umumiy alkaloid cho'kma reagentlari (Mayer, Dragendorf, Bouchard, Vagner, tanin, pikrik kislota va boshqalar) bilan o'zaro ta'sir qiladi. Cho'kmalarning bir qismi yaxshi kristallanadi va aniq erish nuqtasiga ega. Fenotiazin guruhidagi dorilarning asoslari kristalli bo'lmaganligi sababli, va amorf yoki yog'li bo'lsa, u holda umumiy alkaloid reagentlar bilan komplekslarning erish nuqtasini aniqlash ularning sifatini tahlil qilishda muayyan ahamiyatga ega. GF to pl ning ta'rifini tavsiya qiladi. triftazin pikrat. Ushbu dorilar guruhining Dragendorff reaktivi bilan ba'zi murakkab birikmalari toksikologik kimyoda qo'llaniladigan xarakterli kristall shaklga ega.
Palladiy xlorid (II) bilan o'rganilgan preparatlar ko'k rangli komplekslarni hosil qiladi, ular fotoelektrokolorimetriya yordamida dozalash shakllarini miqdoriy aniqlash uchun ham qo'llaniladi.
Xulosa
Fenotiazin alkilamino hosilalari qatorida birinchi bo'lib antigistaminlar sifatida foydalanish mumkin bo'lgan "etizin" nomi bilan ma'lum bo'lgan 10-(2-dimetilaminoetil)-fenotiazin gidroxloridi parkinsonizmni davolashda ishlatiladi. Keyingi tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, 10-(2-dimetilaminopropil)-fenotiyazin gidroxloridi yoki diprazin juda kuchli antigistamin ta'siriga ega. Ushbu va boshqa shunga o'xshash fenotiazin hosilalarini batafsilroq o'rganishda ularning markaziy va periferik asab tizimiga ko'p qirrali ta'siri aniqlandi. Diprazin nafaqat antigistamin, balki adrenolitik faollik bilan ham ajralib turadi, tinchlantiruvchi xususiyatlarga ega, dorilar, gipnozlar, analjeziklar va mahalliy anesteziklarning ta'sirini kuchaytiradi, tana haroratining pasayishiga olib keladi va antiemetik ta'sir ko'rsatadi. Markaziy asab tizimining funktsiyalariga faolroq va selektiv ta'sir ko'rsatadigan moddalarni qidirishda yadroning C2 pozitsiyasini xlor atomi yoki boshqa o'rnini bosuvchi moddalar bilan almashtirish orqali fenotiazin hosilalari sintez qilindi. Eng faollaridan biri 2xloro-10-(3-dimetilaminopropil)-fenotiyazin gidroxloridi yoki xlorpromazin edi. Keyinchalik, boshqa fenotiazin hosilalari olingan.
Ko'pgina fenotiazin hosilalari neyroleptik preparatlardir. Shu bilan birga, fenotiazinlar orasida yangi antidepressantlar, koronar kengaytiruvchilar, antiaritmiklar va antiemetiklar ham sintez qilingan. Fenotiazin seriyasining antipsikotiklari odatda kimyoviy tuzilishining xususiyatlariga qarab uch guruhga bo'linadi:

1. 
   fenotiazin yadrosining azot atomida dialkilaminoalkil zanjirini o'z ichiga olgan birikmalar, alifatik hosilalar (xlorpromazin, propazin, levomepromazin va boshqalar);
   
2. 
   yon zanjirda piperazin yadrosini o'z ichiga olgan birikmalar - deb ataladigan piperazin hosilalari (metrazin, etaperazin, triftazin, flufenazin va boshqalar).
   
3. 
   yon zanjirida piperidin yadrosi bo'lgan birikmalar (tioridazin, peritsazin va boshqalar) piperidin hosilalaridir.
   

Ushbu guruhlarning har qandayiga kiritilgan dorilar, ularning har biriga xos xususiyatlar bilan bir qatorda, ba'zi umumiy xususiyatlarga ega. Shunday qilib, birinchi guruhning dorilari (alifatik lotinlar) aniq antipsikotik ta'sirga ega va shu bilan birga inhibitor komponentning mavjudligi - letargiya, intellektual va motorli rivojlanish, passivlik, apatik holatni (gipnozlashtiruvchi ta'sir) keltirib chiqarish qobiliyati. Sedativ ta'sir kuchi bilan ular boshqa fenotiazin neyroleptiklaridan ustundir. Ular keltirib chiqaradigan nisbatan o'rtacha darajadagi ekstrapiramidal buzilishlar rasmida letargiya, gipokineziya (akinetik sindromgacha) ham ustunlik qiladi. Ikkinchi guruhning dorilari (piperazin hosilalari) antipsikotik ta'sir bilan bir qatorda ogohlantiruvchi komponentning mavjudligi bilan ajralib turadi va aniq ekstrapiramidal buzilishlar rasmida giperkinetik va diskinetik hodisalar ustunlik qiladi. Uchinchi guruh dorilari (piperidin hosilalari) kamroq kuchli antipsikotik ta'sirga ega, gipnoz qiluvchi ta'sirga ega emas va kamdan-kam hollarda ekstrapiramidal kasalliklarni keltirib chiqaradi.
Fotometrik o'lchash natijalariga pH ning ta'siri. Muhitning kislotaligining pasayishi, ya'ni eritmaning pH qiymatining oshishi bilan metall kationlari, qoida tariqasida, OH ionlari bilan o'zaro ta'sir qiladi va natijada kam eriydigan gidroksidlar yoki asosiy tuzlarni hosil qiladi. Bu holda rangli birikma yo'q qilinadi [6]. Yomon eriydigan birikma hosil bo'lmasligi mumkin, ammo OH ionlari bilan konjugatsiyalangan kompleks hosil bo'lishida aniqlanishi kerak bo'lgan kationlarning ishtiroki rangli kompleksning shartli barqarorlik konstantasini sezilarli darajada kamaytiradi va shuning uchun: aniqlanayotgan ionning rangli birikmaga bog'lanish darajasining pasayishiga olib keladi. Eritmaning pH qiymatining oshishi bilan butunlay yo'q qilinishi mumkin bo'lgan past quvvatli komplekslar uchun ayniqsa kuchli ta'sir kuzatiladi. Shuning uchun kuchli kislotalar anionlari bilan metall ionlarining rangli birikmalarini hosil qilish reaksiyalarini etarli darajada kislotali muhitda o'tkazish maqsadga muvofiqdir, bu erda rangli kompleksning shartli barqarorlik konstantasi o'zining eng yuqori qiymatini saqlab qoladi.
Kuchsiz kislotalarning anionlari bilan rangli komplekslar. Zaif organik kislotalar HR (salitsil kislotasi, alizarin, dimetilglioksim va boshqalar) reaktivlar sifatida ishlatilganda, eritmaning pH qiymatining o'zgarishi tashqi va har doim ham sezilmasa ham, juda kuchli ta'sirga ega. M ionining rangli birikma MRn bilan bog‘lanishining to‘liqligi eritmadagi R– reaktivi anionlarining konsentratsiyasiga, bu esa eritmadagi H+ konsentratsiyasiga bog‘liq. Kislotali eritmalarda R- konsentratsiyasi kichik, chunki kuchsiz kislota HR ning ionlanish muvozanati reaktivning dissotsilanmagan (kislotali) shakliga kuchli siljiydi. Reaktivning umumiy konsentratsiyasini oshirish orqali R- konsentratsiyasini oshirish har doim ham mumkin emas, chunki zaif organik kislotalar ko'pincha cheklangan eruvchanlikka ega. Bunda konsentratsiya eritmaning pH qiymatini oshirish orqali ortadi, bu kislotaning ionlanish muvozanatini uning tuz shakli R ga siljitadi. Shunday qilib, zaif kislotalar anionlari bilan metall ionlarining rangli birikmalarini hosil qilish reaktsiyalari, agar iloji bo'lsa, kamroq kislotali muhitda o'tkazilishi kerak. Biroq, H + kontsentratsiyasining pasayishi juda ehtiyotkorlik bilan amalga oshirilishi kerak, chunki eritmaning pH qiymatining oshishi bilan aniqlanayotgan metallarning asosiy tuzlari yoki gidroksidlari paydo bo'lishi mumkin; rangli birikmaning tarkibi bosqichma-bosqich kompleks shakllanishi tufayli o'zgarishi mumkin. Ba'zi hollarda, OH ionlarining raqobatdosh kompleks hosil bo'lishining ta'siri reagentning deprotonatsiyasi ta'siridan ustun bo'lganda, eritmaning pH qiymatining oshishi qarama-qarshi natijalarga olib kelishi mumkin, ya'ni ionlarning bog'lanish darajasining pasayishiga olib keladi. M ioni rangli birikmaga aylanadi. Shuning uchun yorug'likni yutuvchi kompleksning maksimal chiqishi faqat eritmaning ma'lum bir pH qiymatlari oralig'ida kuzatiladi.