Applikatsiyada qirqishni har XIL usullarini bajarish

APPLIKATSIYADA QIRQISHNI HAR XIL USULLARINI BAJARISH

• Applikatsiya tushunchasi xususiyatlari va materiallariga ko‘ra xilma-xil bajarilish texnikasining o‘xshashligi bilan birlashgan ba- diiy asarlarni yaratish usullarini o‘z ichiga oladi. Har bir material ap- plikatsiyaning bajarilish texnikasiga jiddiy ta’sir ko'rsatuvchi xusu- siyatlarga ega, masalan, qog‘oz, limon, daraxtlar po‘stloqlari fonga turli yelimlar bilan yopishtiriladi Applikatsiya - tasvirlash texnikasining turli formalami qirqish va ulami fon tarzida qabul qilingan materiallar hisobiga mustah- kamlashga asoslanuvchi turidir. Applikatsiya - badiiy asar yaratishning eng sodda va oson usulidar. Bunda applikatsiyadan faqat bezash maqsadlaridagina ko‘rgazmali qurollar, turli o‘yin uchun qo‘lIanmalar, o‘yinchoqlar, bayroqchalar, bezaklar va shu kabilami yaratishda keng qo‘llash imkonini beradi. Dekorativ applikatsiya - u naqsh, gullardan tashkil topib, alo- hida-alohida tasvirlardan tarkib topuvchi predmetli, hodisa, harakatlar uyg‘unligini aks ettiruvchi sujetdan iborat bolishi mumkin.

• Applikatsiya 2500 yil muqaddam ko‘chmanchi xalqlar orasida pay- do boMgan. Ular applikatsiyadan kiyim-bosh, turarjoylarini bezatishda foydalaganlar. Applikatsiya turli xalqlarda turli materiallardan tayyorlangwi, Masalan, yoqutlar applikatsiya ishida po‘stloqdan foydalanlshgtn. bo‘yalgan po'stloqdan qilingan applikatsiyalar bilan ular o‘tovlarini bezashgan. Xanti-mansi, evenk va boshqa shimoliy xalqlar applikat- siyada teri, mato, mo‘yna ishlatishgan. Komi, qozoq, qalmiq, osetin, buryat va boshqa xalqlar applikatsiyadan milliy kiyim, uy-ro‘zg‘or predmetlarini bezashda foydalanishgan Qog'ozning yaltiraydigan marmar, bosma gul tushirilgan-barxat, kumush va bronza, rasm solish va chizmachilik qog‘ozi navlari appli­katsiya uchun yaroqlidir.

• Eng oddiy applikatsiyalar bu geometrik figuralardan qilingan orna­mental applikatsiyalardir. Applikatsiyada avval eskiz tuziladi, so‘ngra kerakli detallar o‘ lchami va miqdori hisoblanadi. Detallarni tayyorlab ma’ lum tartibdl joylashtiriladi va yopishtirishni qaysi detaldan boshlash kerakllgl aniqlanadi. So‘ngra tayyorlangan materiallar bir-biriga yopishtiriladi. Geometrik shakllar: kvadrat, to‘g‘ri to'rtburchak, uchburchak, aylananing qog‘oz bo‘lagidan va o'lchov asboblari yordamida hosil boMishi haqidagi mavjud bilimlarni mustahkamlaydilar. Geometrik shaklli applikatsiyalar. Bajarilish texnikasiga ko‘ra applikatsiyalarning eng oddiy turlaridan biri geometrik shaklli ap- ilikatsiyalardir. 1- va 3-sinf o‘quvchilari geometrik shaklli applikat­siyalar bajarishda quyidagi bilimlarni egallaydilar.

• Badiiy didni o‘stiradi, rasm darslarida yo‘l-yo‘1 chiziq, doira, kvadratda omamentlar tuzish bo‘yicha olingan bilimlarni chuqur- lashtiradilar. Ayrim predmetlarni detalma-detal tahlil qilib geometrik shakllar- ni to‘g‘ri idrok etishni o‘rganadilar. Geomterik shaklli applikatsiyalarni ham dekorativ-omament, pred- met, sujetli applikatsiyalarga ajratish mumkin. Doira, kvadrat va ovaldan omamentlar yasash. Ornament detallari: turli o‘lchamdagi kvadrat, uchburchaklar tayyorlanadi. Kvadratda naqsh diogonal bo'yicha tuziladi - bunda shakllami simmetrik joy- lashtirish qulay. Doirada naqsh markazdan radiuslar bo‘ylab tuziladi.