Аудиторнинг касб этикаси ва унга қўйилган талаблар

• Касб этикаси ҳақида;
• Ўзбекистон аудиторларининг этика Кодекси;
• Аудиторнинг этика принциплари.

Аудиторнинг касб этикаси ва унга қўйилган талаблар
АУДИТОРЛИК ФИРМАЛАРИ ХОДИМЛАРИНИНГ ХУЛҚ-АТВОРИ
Аудитнинг умум-қабул қилинган стандартлари (GAAS)
Узлуксиз профессионал тайёргарлик
Юридик жавобгарлик
Аудиторлик фирмаларини турлари
Профессионал аҳлоқ кодекси
Қимматли қоғозлар ва биржа опера-циялари бўйича комиссия (SEC)
Сифат назорати
Аудиторлар малакавий имтиҳони
Профессионал аудиторлар ва жамият томонидан жамоат бухгалтерларнинг хулқ-атвори тартибга солинадиган усуллар[1]
[1] Манба: Аренс Э. А., Лоббек Ж. К. Аудит: пер. с англ./Гл. Редактор серии проф. Я. В. Соколов – М.: Финансы и статистика, с.71.
Ушбу ҳужжатлар талабларига мувофиқ аудитор ўзининг касб мажбуриятларини бажариш чоғида қуйидаги ахлоқ принципларига риоя қилиши лозим: мустақиллик, ҳалоллик, холислик, профессионал малакалилик, махфийлик, техник стандартлар.
Аудитнинг ахлоқий принциплари ЎзР “Аудиторлик фаолияти тўғрисидаги қонуни” ва “Ўзбекистон аудиторларининг касб этикаси Кодекси”да белгиланган.

“Ўзбекистон аудиторларининг касб этикаси Кодекси” таркиби

1-модда. Виждонлилик ва объективлик.

2-модда. Аҳлоқий низоларни ҳал этиш.

3-модда. Профессионал компетентлилик.

4-модда. Махфийлик.

5-модда. Солиқ амалиёти.

6-модда. Халқаро фаолият.

7-модда. Омма учун ахборотни тақдим этиш.

8-модда. Мустақиллик.

9-модда. Касбий лаёқатлилик ва аудитор бўлмаган шахслардан фойдаланишга боғлиқ мажбуриятлар.

10-модда. Шартнома бўйича комиссион тўловлар.
11-модда. Аудитор амалиётига мувофиқ келмайдиган фаолият.
12-модда. Бошқа аудиторлар билан муносабатлар. Янги ходимларни қабул қилиш.
13-модда. Реклама ва хизматларни таклиф қилиш.
14-модда. Манфаатлар низоси.
15-модда. Ҳамкасбларни қўллаб-қувватлаш.
16-модда. Профессионал компетентлилик.
17-модда. Ахборотларни тақдим этиш.
18-модда. Интизомий чоралар.

Ҳалоллик.

• Аудитор ўзининг касб мажбуриятларини бажариши чоғида ҳалол бўлиши лозим.

Холислик.

Аудитор адолатли бўлиши ва таассуб, янглишиш ҳамда бошқа омиллар унинг холислигига таъсир кўрсатишига йўл қўймаслиги лозим.

Профессионал малакалилик.

• Аудитор аудиторлик хизмати кўрсатишга розилик бериш чоғида ўзининг профессионал малакаси, билим ва маҳорати етарли даражадалигига ишонч ҳосил қилиши, акс ҳолда ушбу хизматни кўрсатишдан ўзини тўхтатиши лозим.

Махфийлик.

• Аудитор текширилаётган субъектнинг розилигисиз профессионал хизматлар кўрсатилиши чоғида олинган ахборотларни, тижорат сирини ошкор этишга ҳақли эмас. Аудит натижаларини мулкдорга ёки текширувни тайинлаган органга бериш ҳолатлари бундан мустасно.

• Ўзбекистон Республикаси АФМСларига риоя қилишда;
• судлашув жараёнларида аудиторларнинг профессионал манфаатларини ҳимоя қилишда;
• ташкилот, иштирокчи ёки профессионал орган томонидан ўтказилган шартлар сифатининг мувофиқлигини текширишда;
• ташкилот, иштирокчи ёки тартибга солувчи орган томонидан ўтказилган сўров ёки тергов жараёнида саволларга жавоб беришда.

Махфий ахборотларини чоп этиш ва бошқа шаклда ошкор қилиш профессионал этикани бузиш ҳисобланмайди:

Профессионал хулқ-атвор.

• Аудитор ўз касбининг яхши обрўсига мос иш тутиши, касбни обрўсизлантирадиган ҳар қандай ҳатти-ҳаракатдан ўзини тийиши лозим.

Техник стандартлар.

• Аудитор профессионал хизматларни техник ва профессионал стандартларга мувофиқ бажариши лозим.