Bank foizi va

Bank foizi va ular bilan bog’liq risklar

Kirish

Kirish

Asosiy qism

1.Bank foiz siyosati

2.Foiz stavkalari va ularni hisoblash usullari

3. Foiz riski va ularni baholash.

Xulosa

Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish

Bozor iqtisodiyoti sharoitida tijorat banklarining o’rni muhim hisoblanadi. Har qanday iqtisodiy faoliyat foyda olishga qaratilganidek, tijorat banklarining faoliyatida ko’zlangan natija - bu birinchi navbatda foyda olishdir. Albatta u risk bilan bo’g’liq bo’ladi. Shu tufayli tijorat banklari oldida turgan birinchi masala risk va foydalilik o’rtasidagi optimal darajaga erishishdir. Bankning risksiz operatsiyasi yo’q, uning barcha operatsiyasi ma’lum bir risk bilan bog’liq.

Bank risklari orasida foiz riski alohida o’rin tutadi.

1.Bank foiz siyosati

Banklarning foiz siyosatining bank umumiy siyosatining muhim elmentlaridan biri sifatida pul mablag’larini jalb qilish va joylashtirish sohasida foizlar o’rnatish bilan bogliq chora-tadbiralar majmuasidan iborat bo’lib,bank likvidligi va rentabelligini ta’minlashga yo’naltirilgan.

Banklarning foiz siyosati va uni amlaga oshirishga ichki va tashqi omillar ta’sir ko’rsatadi

Foiz siyosatiga ta’sir qiluvchi omillar

Tashqi omillar

Ichki omillar

• Moliya bozori
• Mamlakatda mavjud inflatsiya
• Banklararo raqobat
• Pul bozoridagi taklif
• Markaziy bank monetar siyosati
• Iqtisodiyotni riviojlanish holati

• Bank xizmatlarining ko’lami va turlari
• Bank mijozlarining tarkibi va moliyaviy holati
• Bank hodimlarining malakasi va tajribasi
• Bank resurs bazasining barqarorligi, miqdori, hajmi, mudati, va h,k.

Bank foiz siyosati

• Foizlar bo’yicha maqsadni belgilash
• Bank boshqaruvi va bo’linmalari, rahbarlari vakolatlarini belgilash
• Bank aktiv va passiv operatsiyalari foiz stavkalaribelgilash va ko’rib chiqish tartibi bo’yich qaror qabul qilish
• Foiz riski bo’yicha ma’sul bo’lim va hodimlarni belgilash
• Foiz riskini baholash usullarini, foizlar hisobini yuritish
• Foiz riskini cheklash va oldini olish vositalarini tanlash
• Foiz riskini monitoring qilish

2.Foiz stavkalari va ularni hisoblash usullari

Foiz satvkasi - kreditga berilgan mablag’lardan ma’lum bir miqdorda foyfdalanganlik uchun to’lanadigan foiz to’lovlarining nisbiy ko’rsatkichidir. U kreditning narxini belgilab beradi.

Foizning bozorda yuzga keladigan holat yoki o’zgarishlari banklarning foiz stavkalariga hamm o’z ta’sirini ko’rsatadi. Bozorda foiz stavkasining o’zgarishiga qarab foiz stavkasi ikki turga bo’linadi

Foiz stavkasi turlari

• Qat’iy belgilangan foiz stavkasi- qarz mablag’laridan foydalanish davrida qayta ko’rib chiqish huquqisiz o’rnatiladigan stavka
• Suzib yuruvchi foiz stavkasi – qarz berilga nmuddat ichida vaqti vaqti bilan ko’rib chiqiladigan stavkadir

Foiz stavkalarini aniqlash usullari

Milliy iqtisodiyotimizda foiz stavkasini aniqlashning eng oddiy shartnoma usuli keng tarqalgan. Uni quyidagi formula yordamida aniqlanadi.

F=

F- foiz miqdori

a- hisobidagi mablag’larning o’rtacha qoldi’gi

i- kredit uchun foiz stavka

d- davrdagi kunlar soni

•  

Kredit foiz stavkasini quyidagi usullarda belgilashi mumkun

• Yillik foiz stavkasi
• Oddiy foiz stavkasi
• Diskont foiz stavkasi
• Murakkab foiz satvkasi
• Qo’shish usuli

3.Foiz riski va ularni baholash.

Foiz riski - foiz stavkalarining o’zgarishi ta’sirida bankning moliyaviy zarar ko’rsish ehtimolidir. Bu risk banklarda uning sof daromadining kamayishidan tortib to bank kapitali qiymatining yo’qotilishigacha namoyon bo’lishi mumkin.

Bazel qo’mitasi foiz riskini yuzaga kelishida quyidagi sabablarni qayd qiladi

• Bahoning o’zgarishi riski
• Daromad chizig’ining o’zgarishi
• Opsionlar bilan bog’liq risklar

Marja

Marja – bank oladigan va to’laydigan foiz o’rtasidagi farq foiz marjasi deb ataladi.

Marja ikki turga bo’linadi foizli va foizsiz.

Foizli marja

Foizli marja- bu daromad keltiruvchi aktivlardan keladigan foiz daromadlari) bilan bank tomonidan jalb qilingan resurslar bo’yicha foiz majburiyatlari)

•  

Foizsiz sof marja

Foizsiz marja - bank tomonidan ko’rsatilgan xizmatlar bo’yicha olinadigan haq )bilan bank tomonidan to’lanadigan komission to’lovlar ()o’rtasidagi farq.

•  

Xulosa

Xulosa o’rnida shuni aytish kerakki, bank foiz riskini kamaytirishning asosiy tashkiliy yo’li bu foiz riskini vaqtida baholash va unga qarshi chora-tadbirlar ishlab chiqish hisoblanadi. Buning uchun bank foiz riskini baholovchi, nazorat qiluvchi va boshqaruvchi tashkiliy tuzilmaga ega bo’lishi lozim. Qisqa qilib aytadigan bo’lsak bank o’z foiz siyosatini to’gri to’g’ri tashkil qila olsa, bu o’z o’rnida foiz riskini minimallashtirishga yordam beradi.

Foydalanilgan adabiyotlar

1.”Moliyaviy risklar nazariyasi” Xidirov.N va Fozilchayev.Sh

2. “Bank ishi” Sh.Abdullayeva

3. “Risk menegment” Duetchbank

4. www.tfi.uz

5. www.denemetr.com

E’tiboringiz uchun rahmat!!