Bolalar stomatologiyasi fakultituti 106-a guruh talabasi Jo’rayev Bexruzning

Bolalar stomatologiyasi fakultituti
106-a guruh talabasi Jo’rayev Bexruzning
Mustaqil ishi
SIFAT VA UNING GRAMMATIH KATEGORIYALARI. SIFATLARNING IHHI GURUHI. LUG‘AT SHAHLI. MOSLASHGAN ANIQLOVCHI


Maqsad. Lotin tilida sifatning grammatik kategoriyalari bilan tanishish; ikki guruh sifatlarining lug‘at shaklini bilish va sifatlarni otlar bilan moslashtirish; moslashgan aniqlovchi bilan kelgan atamalarni lotin tilidan o‘zbek tiliga va o‘zbek tilidan lotin tiliga tarjima qila olish; leksik minimumni o‘zlashtirish.
Lotin tilida sifat rus tilidagi kabi rod, son va kelishiklarda o‘zgarib o‘zi aniqlagan ot bilan rodda, sonda va kelishikda moslashadi. Sifat rod qo‘shimchalariga ko‘ra ikki guruhga bo‘linadi:

I guruh sifatlari — uchta qo‘shimchaga ega:	m	f	n
	us,	a	um
	er,	a	um
uzun — longus, a, um
o‘ng — dexter, tra, trum
II guruh sifatlari — ikkita qo‘shimchaga ega:	m, f is,	n e

qovurg‘aga tegishli — costalis, e umurtqaga oid — vertebralis,e

SIFATLARNING LUG‘AT SHAHLI

Sifatlar lug‘atda mujskoy rodda to‘la yoziladi. keyin jenskiy va sredniy rod qo‘shimchalari yoziladi.

Maxalan:		m	f	n
	longus,	a	um	uzun
	liber	era	erum	erkin
	dexter	tra	trum	o‘ng

Mujskoy va jenskiy rodda bir xil qo‘shimchaga ega bo‘lgan sifatlarning lug‘at shakli ikki komponentdan: mujskoy va jenskiy roddagi bir xil shakldan hamda sredniy rod qo‘shimchasidan iborat.

Maxalan: m, f n

vertebralis, e umurtqaga oid


MOSLASHGAN ANIQLOVCHI
Moslashgan aniqlovchi sifat, ravish, olmosh va sonlar bilan ifodalanadi, aniqlovchi o‘zi aniqlagan ot bilan rodda, sonda va kelishikda moslashadi va gapda aniqlanmishdan keyingi o‘rinda keladi.

1. 
   k. OT SIFAT
   

kim? nima? qanday? qanaqa?
Maxalan: xif. ot
qanday? nima?
uzun muskul musculus longus longus, a, um musculus, i m
uzun vena vena longa longus, a, um vena, ae f
uzun suyak os longum longus, a, um os, ossis n
umurtqaga oid kanal canalis vertebralis vertebralis,e canalis,is,m
umurtqaga oid plastinka lamina vertebralis vertebralis, e lamina, ae, f
umurtqaga oid tana corpus vertebrale vertebralis, e corpus,oris,n
do‘mboqcha, teshik); ponasimon (bo‘shliq, chig‘anoq, suyak); peshonaga tegishli (burchak, chok, do‘mboq); qanotsimon (muskul, chuqurcha); yonoqqa tegishli (yoy, suyak).

1. 
   g‘alvirsimon (teshik, taroq, labirint); ko‘z kosasiga oid (kanal, teshik, egat); iyakka oid (bo‘rtiq, do‘mboqcha, teshik).
   

1. 
   Lotin tiliga tarjima qiling:
   

1. 
   oval teshik, ko‘krak qafasiga tegishli yuza, ichki kapsula, nayza o‘qsimon teshik, kallaning tepasiga tegishli bo‘lak, yuzaki vena, o‘rta chakkaga tegishli arteriya, toshsimon shox, ko‘ndalang tanglayga tegishli chok, hiqildoqqa oid o‘rim, bo‘yinga oid chuqur limfa tuguni.
   
2. 
   dumg‘azaga oid shox, yelka o‘sig‘ining bo‘g‘im yuzasi, suyaklarga oid bo‘g‘im yuzasi, qizil yadro, yonbosh ichakka oid o‘q, yonbosh ichakka oid do‘mboqcha, dumg‘azaga oid segment, o‘rta dumg‘azaga oid qirra, taroq, tashqi ensaga oid qirra.