Toshkent arxitektura qurilish instituti: qurilishni boshqarish fakulteti
Download 255.33 Kb.
|
Statitika 31-17 Daminov
- Bu sahifa navigatsiya:
- Statistik jadvallarning ahamiyati
- Jadval turlari va tuzish
- 2. Jadvalning umumiy nomi undagi ega va kesimlar mazmunini ifodalashi lozim, uni qisqartirib yozish mumkin emas.
- Statistik grafik va tahlili
- Statistik grafiklar quyidagicha tasniflanadi
- 2. Grafik tasvirni geometrik shakliga ko’ra : nuqtali; chiziqli; yassi
- Statistik to’plam tarkibi ham mutlaq, ham nisbiy ko’rsatkichlar
Mavzu: Ijtimoiy-iqtisodiy hodisalarni o’rganishda statistik jadvallarni tuzish va tahlil qilishTOSHKENT ARXITEKTURA QURILISH INSTITUTI:QURILISHNI BOSHQARISH FAKULTETI :IQTISODIYOT VA KO’CHMAS MULKNI BOSHQARISH KAFEDRASI:GURUH: 31-17 BAJARDI: DAMINOV SH. TEKSHIRDI: TURDIYEV A. REJA:
Statistik jadvallarning ahamiyati
etishga qaraganda o’rganilayotgan voqealarni ravshan va jozibali qilibtasvirlaydi.tubdan farq qiladi. Ular ijtimoiy - iqtisodiy hayotimiz,turmushimizning turli tomonlarini ta’riflovchi ko’rsatkichlarni yaqqolva ixcham shaklda, o’zaro bog’lanishda ifodalab, umumiy va o’ziga xos xususiyatlarini oydinlashtiradi.ko’rsatkichlari joylashtiriladi. Har bir qator va ustun o’z nomiga, jadval esa umumiy sarlavhalarga ega bo’lib, bular jadvalning asosiy unsurlari hisoblanadi.Agarda jadval qatorlari va ustunlari o’z nomlariga hamda umumiy sarlavhaga ega bo’lib, sonlar bilan to’ldirilmagan bo’lsa, u jadval maketi deb ataladi. Har bir jadval qisqa, aniq va tushunarli, shu bilan birga ma’lumotlar ma’nosini oydinlashtiradigan sarlavhaga ega bo’lishi kerak.
Jadval turlari va tuzish
Gruppaviy jadval deganda o’rganilayotgan ob’ektlarni bir belgi asosida guruhlash natijalarini ifodalaydigan jadval nazarda tutiladi. Ayrim paytlarda voqea va hodisalarni bir belgisi bo’yicha guruhlaganda ularni to’liq o’rganishning iloji bo’lmaydi. Bunday paytda voqea va hodisalar ikki va undan ortiq belgisi asosida guruhlarga ajratilib o’rganiladi.
belgisi bo’yicha, keyin har qaysi guruh boshqa belgi bo’yicha ichik guruhchalarga ajratiladi.
guruhlarga, ular yana guruhcha osti guruhlariga ajratilgan, jadval kesimi ham guruhlangan ko’rinish olgan jadvallar tushuniladi. Jadval kesimini ishlab chiqish muhim masalalardan biridir. Kesim birinchidan ega bilan uzviy bog’liqlikda o’rganiladi. Jadval o’rganish ob’ekti kesim bo’lib hisoblanmaydi. Kesimni to’g’ri va aniq tanlash bilan, uning ko’rsatkichlari yordamida ajratilgan guruhlarning xarakterini va ajratib turuvchi eng muhim belgilarini ifodalash mumkin.Kombinatsion jadval – bu ega qismida ob’ektlarni ikkita va undan ortiq belgilari asosida guruhlash natijalarini aks ettiradigan jadvaldir : Voqea va hodisalarni o’rganish jarayonida va qo’yilgan vazifalarga qarab ega va kesim o’z o’rinlarini almashtirib turishi mumkin. Statistik jadval ixcham va ko’rimli chiqishi uchun,uni tuzishda quyidagi qoida va tartiblarga amal qilish kerak: 1. Jadvallar hajmi katta bo’lmasligi kerak. Murakkab to’plamlarni o’rganishda jadval hajmini kengaytirmasdan, yaxshisi ikki va undan ortiq o’zaro bog’langan jadvallar tuzish kerak. Jadvallar aniq, tushunarli va o’qishga oson ko’rinishda tuzilishi kerak.1. Jadvallar hajmi katta bo’lmasligi kerak. Murakkab to’plamlarni o’rganishda jadval hajmini kengaytirmasdan, yaxshisi ikki va undan ortiq o’zaro bog’langan jadvallar tuzish kerak. Jadvallar aniq, tushunarli va o’qishga oson ko’rinishda tuzilishi kerak.2. Jadvalning umumiy nomi undagi ega va kesimlar mazmunini ifodalashi lozim, uni qisqartirib yozish mumkin emas.3. Jadvalda bir-biri bilan bog’liq ko’rsatkichlar birin-ketin, sodddan murakkabga o’sib borish tartibida joylashtirilishi lozim.4. Jadvaldagi ma’lumotlar mazmunini anglash oson bo’lishi uchun ularni bir xil aniqlik darajasi bilan butunlashtirib, kattaroq sonlar orqali ifodalash lozim.5. SHartli belgilashlarga katta e’tibor berish kerak. Zarur bo’lganda ayrim ko’rsatkichlar yoniga yulduzcha yoki raqamlar qo’yilib, ularni qaerdan yoki qanday hisoblab olinganligi ilova tarzida berilishi kerak.6. Hodisa sodir bo’lganligi to’g’risida ma’lumotlar bo’lmasa, jadvalda shu ko’rsatkich o’rniga “ma’lumot yo’q” yoki nuqtalar (...) qo’yiladi, agarda hodisa umuman sodir bo’lmagan bo’lsa, tire (-) belgisi bilan ifodalanadi.Statistik grafik va tahlili
Statistik grafiklar quyidagicha tasniflanadi:
1. Mazmuni yoki vazifasiga ko’ra: taqqoslovchi grafiklar; turli nisbiymiqdorlar (tarkib, dinamika va h.k.) grafiklari; dinamika qatorlari grafiklari; variatsion qatorlar grafiklari; hududlar joylashuvi grafiklari (xaritalar); o’zaro bog’lanishdagi ko’rsatkichlar grafiklari va boshqalar.2. Grafik tasvirni geometrik shakliga ko’ra : nuqtali; chiziqli; yassi(ustunli, lentali yoki tasmali, kvadrat, doira, sektor, figura va hokazo);hajmli.3. Grafik tasvirni ifodalash usuliga ko’ra (5-rasm): diagrammalar; statistika xaritalari (xaritogramma va xaritodiagrammalar).Statistik to’plam tarkibi ham mutlaq, ham nisbiy ko’rsatkichlar
yordamida grafik shaklda ifodalanishi mumkin. Birinchi holatda nafaqat alohida qismlar o’lchamlari, balki grafik o’lchami ham statistika miqdorlari bilan belgilanadi va oxirgilarining o’zgarishiga muvofiq o’zgaradi. Ikkinchi holatda esa – butun grafik o’lchami o’zgarmaydi (chunki har qanday to’plamning barcha qismlari yig’indisi 100% ni tashkil etadi), faqat uning alohida qismlari o’lchamlari o’zgaradi. To’plam tuzilmasini tasvirlash uchun grafik shakl sifatida to’g’ri to’rtburchaklardan (ustunli va tasmali diagrammalardan, hamda doiralardan – sektorli diagrammalardan) foydalaniladi.XulosaStatistik jadvallar deb o’rganilayotgan hodisa va voqealar to’g’risidagi ma’lumotlarni tartibli, ko’rgazmali ifodalashga aytiladi. Tashqi ko’rinishidan statistik jadval gorizontal va vertikal chiziqlarning kesishmasidan iborat bo’lgan tuzilmada ifodalanadi. Gorizontal chiziqlar qatorlar, vertikal – ustunlar deyiladi. Tuzilgan, lekin raqamlar bilan to’ldirilmagan jadvalni, statistik jadvalni maketi deyiladi.Statistik jadvallar o’z egasi va kesimiga ega bo’lishadi. Jadvalda gap nima ustida borayotgan bo’lsa, o’sha hodisa jadvalning egasi deyiladi. Egani tavsiflovchi ko’rsatkichlar esa jadvalning kesimi deyiladi. Statistik jadvallar, ega xarakteriga qarab: oddiy; guruhiy (gruppali); kombinatsion jadvallarga; kesim xarakteriga qarab: kesimi oddiy ishlab chiqilgan; kesim kombinatsiya ishlab chiqilgan; guruhlash maqsadi bo’yicha: informatsiya tavsifli; analitik; tipologik; maxsus tayinlangan jadvallarga bo’linadi. Statistik ma’lumotlarni keng omma uchun tushunarli, ta’sirchan, diqqatga sazovor va lo’nda qilib bayon etish juda muhimdir.Download 255.33 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling