Qurbonov Dilshod 1 savol javobi
Download 20.48 Kb.
|
2 mavzu
|
Qurbonov Dilshod Ilmiy boshqaruv to'g'risida yozgan mualliflar o'z tadqiqotlarini asosan
ning mualliflari katta biznesda menejmentning oliy bo‘g‘ini rahbar- lari sifatida bevosita ish tajribasiga ega edilar. Ismi shu maktabning vujudga kelishi bilan bogliq bo'lgan va ba’zan menejmentning ota- si deb atashadigan Anri Fayol ko'mir qazib oluvchi katta fransuz kompaniyasiga rahbarlik qilgan. Urvik Angliyada menejment masalalari bo'yicha maslahatchi bo'lgan. A.K. Reyli bilan birgalikda ilmiy ishlarni yozgan Jeyms D. M uni Alfred P. Sloun boshchiligida «Jeneral Motors» kompani- yasida ishlagan. Ilmiy menejment nazariyasini yaratuvchilar kabi klassik maktabning tarafdorlari ham menejmentning ijtimoiy jihat- lari to'g'risida unchalik tashvishlanmaganlar. Bundan tashqari, ularning ishlari ilmiy uslubiyotga asoslanmagan holda ma’lum darajada shax- siy kuzatishlardan kelib chiqadi. «Klassiklar» tashkilotlarga porloq kelajak nuqtai nazaridan qarashga harakat qilardilar, shuningdek, ular tashkilotlarning umumiy tavsiflarini va qonuniyliklarini aniqlash- ga urinar edilar. Klassik maktabning maqsadi menejmentning uni versal tamoyillarini ishlab chiqishga, shu bilan birga, bu tamoyilar- ga amal qilish tashkilotni shubhasiz muvaffaqiyatga olib keladi de- gan g'oyaga asoslangan edi. Bu tamoyillar ikkita asosiy jihatlarga to'xtalib o'tadi. Ularning biri tashkilot boshqaruvining oqilona tizimini ishlab chiqish edi. Biznesning asosiy tamoyillarini aniqlab, nazariyotchi «klassiklar» tashkilotni bo'linmalar va ishchi guruhlarga bo'lishning eng yaxshi usulini topishlariga ishonch hosil qilganlar. Bu funksiyalar an’anaviy bo'lib, moliya, ishlab chiqarish va marketing hisoblanar edi. Bu bilan menejmentning asosiy funksiyalarini aniqlash ham chambar- chas bog'liqdir. Fayolning menejment nazariyasiga qo'shgan asosiy hissasi - u menejmentni universal protsess kabi ko'rib chiqdi, bu protsess rivojlantirish va tashkil qilish kabi bir nechta bir-biri bi lan bog'langan funksiyalardan iborat edi. Klassik tamoyillarning ikkinchi kategoriyasi tashkilot tuzil- masining shakllanishiga va ishchilarni boshqarishga tegishli bo'lgan. Bunga misol bo'lib yakkaboshchilik tamoyili xizmat qilishi mumkin, shunga muvofiq inson faqatgina bitta boshliq tomonidan buyruq olishi va faqatgina unga buysunishi kerak. Misolda Anri Fayolning menejment bo'yicha 14 ta tamoyillarining qisqacha bayoni keltiril- gan, ulardan ko'plari, Fayol ularni birinchi bor ta’riflab bergan payt- dan beri sodir bo'lgan o'zgarishlarga qaramay, hozirgacha foyda- lidir. Misol: A nri Fayolning menejment tam oyillari1 1. M ehnat taqsimoti. Ixtisoslashtirish, odatdagidek, tabiiy- dir. Mehnat taqsimotining maqsadi shu tirishishda ishni ko‘p hajmda va sifatliroq bajarishdir. Bunga e’tibor va kuchlar yo'naltirilgan maqsadlar soni qisqarishi hisobiga erishiladi. 2. Vakolat va javobgarlik. Vakolat bu buyruq berish huqu- qi, javobgarlik esa uning qarama-qarshisining tuzuvchisidir. Qayerda vakolat berilsa, u yerda javobgarlik paydo bo'Iadi. 3. Intizom . Intizom firma va uning ishchilari o'rtasida erishil- gan bitimlarga bo'ysunish va hurmatni ko'zda tutadi. Intizomiy rasmiyatchilikni keltirib chiqaradigan firma va ishchilarni bog'lovchi bu bitimlarni o'rnatish industriya rahbarlarining eng muhim vazi- falaridan biri bo'lib qolishi kerak. Intizom adolatli qo'llaniladigan sanksiyalarni ham ko'zda tutadi. 4. Yakkaboshchilik. Ishchi buyruqlarni faqat bevosita bir boshliqdan olishi kerak. 5. Y o'nalishning birligi. Bir maqsad doirasida amalda bo'lgan har bir guruh yagona reja bilan birlashgan bo'lishi va bir rahbarga ega bo'lishi kerak. 6. Shaxsiy m anfaatlarning um um iylarga bo'ysunishi. Bir ishchining yoki ishchilar guruhining manfaatlari katta masshtab- dagi kompaniya yoki tashkilotning manfaatlaridan ustun kelishi mumkin emas. 7. X odim larni mukofotlash. Ishchilarning vafodorligini va madadini ta’minlash uchun ular o'z xizmati uchun adolatli ish haqi olishlari kerak. 2 savol javobi Teylor shuni aniqladi-ki, agar ishchilar 21 funt (8,6 kg
imkoniyati ham ko'zda tutilgan edi, shu sababli, belgilangan top- shiriqlarni bajarishga ajratilgan vaqt miqdori realistik va adolatli belgilangan edi. Bu rahbariyatga ishlab chiqarishning bajarilishi mumkin bo'lgan me’yorlarni belgilashga imkoniyat bergan va kirn belgilangan minimumdan oshgan bo'lsa, ularga qo'shimcha haq to'lanardi. Bu yondashuvda muhim element shuki, kim ko'p ishlab chiqarsa, o'sha ko'p taqdirlanardi. Ilmiy menejmentga oid ishlar mualliflari ham o'zlari bajarayotgan ishlarga jismoniy va ma’naviy jihatdan mos keladigan insonlarni tanlashning muhimligini tan olar- dilar va ular, shuningdek, yo'qotishning ulkan ahamiyatini ta’kidlab o'tganlar. Ilmiy menejment, shuningdek, rejalashtirish va chuqur mulo- haza qilish funksiyalarini ishlarni haqiqatan bajarishdan ajratishni himoya qilgan. Teylor va uning zamondoshlari menejment bo'yicha ish - bu aniq mutaxassislik va agar har bir ishchilar guruhi o'zi muvaffaqiyatli qiladigan narsaga e’tiborini mujassam etsa, unda tashkilot umuman yutuqqa erishishini tan olganlar. Bu yondashuv ishchilar o'z ishlarini o'zlari rejalashtiradigan eski tizimga keskin qarama-qarshi edi. Ilmiy menejment konsepsiyasi keskin burilish bosqichi bo'lib qoldi, shu tufayli menejment ilmiy tadqiqotlarning mustaqil sohasi kabi keng tan olindi. Birinchi bor omilkor rahbarlar va olimlar ilm- fan va texnikada foydalaniladigan usullar va yondashuvlar tashki lot maqsadlariga erishish amaliyotida ham samarali ishlatilishi mumkinligini ko'rdilar. 3 savol javobi Teylorning zamondoshi va ishining davomchisi amerikalik iqtisodchi G.Emerson mehnatni ilmiy tashkil qilish bo’yicha yirik mutaxassislardan bo’lib, u boshqarish va mehnatni tashkil qilishning kompleks, sistemali tizimini ishlab chiqqan. Uning tamoyillari “Mehnat unumdorligining 12 tamoyili” nomli asarida yoritilgan. Ular:
Aniq qo’yilgan maqsad va g’oyalar Oqil va sog’lom fikr Jozibali va e’tiborli mahsulot Intizom Xodimga nisbatan e’tiborli bo’lish Tezkor, ishonchli, to'liq, aniq va muntazam hisobot Dispetcherlash Me'yor va jadvallar Sharoit bilan ta'minlash Jarayonlarni me'yorlash Standart yo'riqnomalar tayyorlash Unumdorlikni rag'batlantirish 4-savol javobi Bizga tarixdan ma’lumki, yurtimiz uzoq yillik davlatchilik asoslariga ega. Eng qadimgi davrlarda ham vatanimiz hududida Xorazm, Sug’diyona, Parfiya, Baqtriya davlatlari hukm surgan. Keyinchalik Amir Temur davriga kelib o'zbek davlati dunyoning eng kuchli mamlakati bo’lgan.Hozirgi kunda hamyurtimiz o’zining boshqaruv prinsiplariga ega davlat hisoblanadi. Misol tariqasida marhum yurtboshimiz Islom Karimovning muallifligi asosida ishlab chiqilgan O'zbekistonning bozor iqtisodiyotiga bosqichma-bosqich o'tish rejasi – “O’zbek modeli”ni aytib o'tish mumkin. Ushbu model 5ta asosiy yo’nalishni o’z ichiga oladi: Iqtisodiyotning siyosatdan ustunligi; Davlat – bosh islohotchi; Qonunning barcha sohalarda ustuvorligi; Kuchli ijtimoiy siyosat; Bozor iqtisodiyotiga bosqichma – bosqich o’tish. Download 20.48 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|