Imom G'azzoliyning falsafa ilmiga oid qarashlari

Mavzu;Abu Nasr Farobiy va G’azoliyning falsafa ilmiga oid qarashlarini qiyosiy tahlil etish [Farobiyning “Siyosat falsafasi”
Va G’azoliyning “Kimyoi saodat”asarlari asosida ].
1.Abu nasr Farobiyning falsafa ilmiga oid qarashlarini qiyosiy tahlil etish .
2.G’azzoliyning falsafa ilmiga oid qarashlarini qiyosiy tahlil etish [farobiyning “siyosat falsafasi “va G’azzoliyning “Kimyoi saodat”asarlari asosida .
Gʻazzoliy oʻz asarlarida islom ilohiyotini falsafiy jihatdan asoslashga harakat qilgan. Gʻazzoliy xudoni aql orqali anglash mumkin emas, uni maxsus ruhiy, jismoniy harakatlar — sigʻinish va ibodatlar orqali anglash mumkin deb hisobladi. Sunniylik aqidalarini tasavvuf ideallari bilan birga qoʻshib talqin qilgan. Gʻ. fikricha, insonning Alloh buyurgan amallardan oʻziga maqbulini tanlab olishi oʻz ixtiyo-ridadir, shu bois mazkur xatti-hara-katlari oldindan belgilab qoʻyili-shiga qaramay ular uchun aynan in-sonning oʻzi masʼuldir. Gʻazzoliyga koʻra, jon xudo singari fazodan tashqari-da, olam xudo tomonidan yaratilgan. Gʻ.ning diniy tizimi tasavvufni anʼanaviy islom bilan birlashtirdi. Gʻazzoliy gʻoyalari islom tafakkuriga va oʻrta asr Yevropa falsafasiga taʼsir koʻrsatdi. Gʻazzoliyni zamondoshlari "Hujjat ul-islom" ("Islom dalili") deb ulugʻlashgan.
Farobiy
G’azzoliy
Imom G'azzoliyning falsafa ilmiga oid qarashlari

• Sharqda G'azzoliyni bilganlari uchun buyuk faylasuf Dekartning nazariyasiga o'xshash gapni aytgan shaxs ham borligini eslab qo'yadilar. Ba'zi birlari jur'at qilib Dekart va G'azzoliyning shaklarini solishtirib ham qo'yadilar. Ammo bu boradagi xaqiqatni xech kim bilmaydi. Ushbu xaqiqat ila bu satrlarning kotibi ustoz Muhammad Sa'id Ramazon Butiyning «Shaxsiyotun istavqafatni» nomli kitoblaridan bildi. U kishi mazkur kitobning 99 - 100 betlarida quyidagilarni yozadilar: «So'ngra bu masalada barcha ikkilanish va noaniqlikka chek qo'yadigan vasiqa - xujjat yuzaga chiqdi. Uni ustoz Maxmud Biyju doktor Zakzukdan naql qildi. Unda aytilishicha, tunislik tadqiqotchi Usmon al-Kaok raxmatulloxi alayx Dekartning kutubxonasida «al-Munqiz minaz Zolal» kitobining tarjimasini topgan.

Imom G’azzoliy qoldirgan ijtimoiy-falsafiy meros.

• Imom Muhammad G’azzoliyning asarlari sho‘rolar davrida falsafa fanida o‘qitilmay, ta’qiqlab kelindi. Tilga olinsa ham «yomon, reaktsion faylasuf» deb qoralandi.2 Mustaqqilligimizga erishganimizdan so’ng boshqa sharq mutafakkirlari kabi Imom G’azziliyning hayot yo’li va merosiga haqqoniy ilmiy jihatdan yondashishga yo’l ochildi
• Imom G'azzoliy o’z davrida odamlar mashg'ul bo'lib turgan ilmlarni birma bir o'rganib chiqdilar. O'sha paytda odamlar asosan, ilmi kalom, botiniyya, falsafa va tasavvufga qiziqar edilar. Imom G'azoliy mazkur ilmlarni chuqur egallashga va ulardan qaysi birini tanlash maqsadga muvofiq ekanini aniqlashga kirishdilar

Abu Nasr Farobiy[873-950]Musulmon sharqida Arastudan keyin “Ikkinchi ustoz”unvoniga muyassar bo’lgan yirik mutafakir va alloma.Uning qalamiga 160 dan ziyod asar mansub bo’lib ,ular asosan tabiy- ilmiy va falsafiy muamolarni sharxlash hamda bu sohalarning dolzarb masalalarini taxlil qilishga bag’ishlangan.Mutaffakir talqinida aqliy bilish ikki jihatga ega ;birinchidan u konkretdan uzoqlashish va undan umumiy tomon va jixatlarni ajratib olishni ikkinchi tomondan esa ,ushbu umumiylik ko’magida konkret jixatlarning moxiyatiga chuqurlashishishni taqozo etadi.Aql vositasida inson ilm –fani yaratadi.Fan tufayli xodisalar moxiyati ochib beriladi.Xar bir fan insoning muayyam ehtiyojlarini qondirishga xizmat qiladi.Bundan tashqari farobiy bilish talimotining boshqa jixatlarini ham o’rgangan .U ilmiy tadqiqotda kuzatuv baxs-munozara ,bilish metodlari ,jonli mushohadaning cheklanganligi to’g’risida qiziqarli g’oyalarni ilgari surgan .Farobiy tufayli musulmon sharqi falsafiy taffakurida mantiq ilmi chuqur iz qoldirdi.Mutaffakir o’z asarlarida komil inson ,fozil fuqoro,odil hukumdor,baxt-saodat ,unga erishish yo’llari ,davlatning xususuyatlari ,axloqiy va aqliy tarbiya ,ijtimoiy istiqbol to’g’risida ilg’or g’oyalarni ilgari surgan .

• Abu Nasr Farobiy[873-950]Musulmon sharqida Arastudan keyin “Ikkinchi ustoz”unvoniga muyassar bo’lgan yirik mutafakir va alloma.Uning qalamiga 160 dan ziyod asar mansub bo’lib ,ular asosan tabiy- ilmiy va falsafiy muamolarni sharxlash hamda bu sohalarning dolzarb masalalarini taxlil qilishga bag’ishlangan.Mutaffakir talqinida aqliy bilish ikki jihatga ega ;birinchidan u konkretdan uzoqlashish va undan umumiy tomon va jixatlarni ajratib olishni ikkinchi tomondan esa ,ushbu umumiylik ko’magida konkret jixatlarning moxiyatiga chuqurlashishishni taqozo etadi.Aql vositasida inson ilm –fani yaratadi.Fan tufayli xodisalar moxiyati ochib beriladi.Xar bir fan insoning muayyam ehtiyojlarini qondirishga xizmat qiladi.Bundan tashqari farobiy bilish talimotining boshqa jixatlarini ham o’rgangan .U ilmiy tadqiqotda kuzatuv baxs-munozara ,bilish metodlari ,jonli mushohadaning cheklanganligi to’g’risida qiziqarli g’oyalarni ilgari surgan .Farobiy tufayli musulmon sharqi falsafiy taffakurida mantiq ilmi chuqur iz qoldirdi.Mutaffakir o’z asarlarida komil inson ,fozil fuqoro,odil hukumdor,baxt-saodat ,unga erishish yo’llari ,davlatning xususuyatlari ,axloqiy va aqliy tarbiya ,ijtimoiy istiqbol to’g’risida ilg’or g’oyalarni ilgari surgan .