Jamoa shartnomalari va kelishuvlarining tushunchasi va maqsadi

---

Jamoa shartnomalari va kelishuvlarining tushunchasi va 
maqsadi 
Korxonalarda jamoa shartnomalari va kelishuvlarini ishlab chiqish tartibi
О‘zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining IV bob berilgan bо‘lib, ushbu 
bobga tegishli bо‘lgan moddalarga kо‘ra:
-jamoa shartnomasi- korxonada ish beruvchi bilan xodimlar о‘rtasidagi 
mehnatga oid, ijtimoiy-iqtisodiy va kasbga oid munosabatlarni tartibga soluvchi 
normativ hujjatdir. 
-jamoa kelishuvi - muayyan kasb, tarmoq, hudud xodimlari uchun mehnat 
shartlari, ish bilan ta’minlash va ijtimoiy kafolatlar belgilash borasidagi 
majburiyatlarni о‘z ichiga oluvchi normativ hujjatdir. 
Jamoa shartnomalari va kelishuvlari xodimlar bilan ish beruvchilarning 
mehnatga oid munosabatlarini shartnoma asosida tartibga solishga va ularning 
ijtimoiy - iqtisodiy manfaatlarini muvofiqlashtirishga yordam berish maqsadida 
tuziladi. 
Jamoa shartnomalari va kelishuvlari tuzishning asosiy prinsiplari 
quyidagilardir: 
-qonunchilik normalariga amal qilish; 
-taraflar vakillarining vakolatliligi; 
-taraflarning teng huquqliligi; 
-jamoa shartnomalari, kelishuvlari mazmunini tashkil etuvchi masalalarni 
tanlash va muhokama erkinligi; 
-majburiyatlar olishning ixtiyoriyligi; 
-olinayotgan majburiyatlarning haqiqatda bajarilishini ta’minlash; 
-tekshirib borishning muntazamligi; 
-javobgarlikning muqarrarligi. 
Har qaysi taraf jamoa shartnomasi, kelishuvini tuzish va о‘zgartirish 
yuzasidan muzokaralar olib borish tashabbusi bilan chiqishga haqlidir. Kasaba 
uyushmasi, xodimlarning boshqa vakillik organi о‘zlarini vakil qilgan xodimlar 
nomidan muzokaralar olib borish, jamoa shartnomasiga, kelishuviga о‘zlarini vakil 

---

qilgan xodimlarning manfaatlarini himoya qiluvchi ilovalar taklif etish va ularni 
imzolashga haqlidir. Agar xodimlar tomonidan bir vaqtning о‘zida xodimlarning 
bir nechta vakillik organi qatnashayotgan bо‘lsa, ular muzokaralar olib borish, 
jamoa shartnomasi yoki kelishuvining yagona loyihasini ishlab chiqish va bunday 
shartnoma yoki kelishuvni tuzish uchun birlashgan vakillik organi tashkil etadilar. 
Jamoa shartnomasi, kelishuvini tuzish, о‘zgartirish va tо‘ldirish uchun ish 
beruvchi, ish beruvchilar birlashmasi (ularning vakillari) bilan kasaba uyushmalari 
yoki xodimlarning boshqa vakillik organlari о‘rtasida muzokaralar olib boriladi. 
Zarur hollarda muzokaralarda ijro etuvchi hokimiyat organlari ishtirok etadilar. Ish 
beruvchilar, ijro etuvchi hokimiyat organlari kasaba uyushmalari yoki 
xodimlarning boshqa vakillik organlari kо‘rib chiqish uchun taklif etgan mehnatga 
oid va ijtimoiy-iqtisodiy masalalar yuzasidan muzokaralar olib borishga 
majburdirlar. 
Tegishli yozma xabar olgan taraf yetti kunlik muhlat ichida muzokaralarga 
kirishishi shart. Avvalgi jamoa shartnomasi, kelishuvining amal qilish muddati 
tugashiga qadar uch oy mobaynida yoki bu hujjatlar bilan belgilab qо‘yilgan 
muddatda har qaysi taraf boshqa tarafga yangi jamoa shartnomasini, kelishuvini 
tuzish yuzasidan muzokaralar boshlash tо‘g‘risida yozma xabar berishga haqlidir. 
Muzokaralar olib borish va jamoa shartnomasi, kelishuvining loyihasini 
tayyorlash uchun taraflar teng huquqlilik asosida tegishli vakolatlarga ega bо‘lgan 
vakillardan iborat komissiya tuzadilar. 
Komissiyaning tarkibi, muzokaralarning muddati, о‘tkaziladigan joyi va kun 
tartibi taraflar qarori bilan belgilanadi. Muzokaralarda ishtirok etayotgan taraflarga 
jamoa shartnomasi, kelishuvining mazmunini tashkil etuvchi masalalarni tanlash 
va muhokama qilishda tо‘la erkinlik beriladi. 
Ish beruvchilar va ularning birlashmalari, ijro etuvchi hokimiyat organlari 
kasaba uyushmalariga, xodimlarning boshqa vakillik organlariga muzokaralar 
uchun о‘zlaridagi zarur ma’lumotlarni berishlari shart. Muzokaralarning 
qatnashchilari, muzokara olib borish bilan bog‘liq bо‘lgan boshqa shaxslar, 
basharti о‘zlari olgan ma’lumotlar davlat yoki tijorat siri bо‘lsa, ularni oshkor 

---

qilmasliklari kerak. Bu ma’lumotlarni oshkor qilgan shaxslar qonunchilikda 
belgilangan tartibda javobgarlikka tortiladilar. Agar muzokaralar jarayonida 
taraflar о‘zlariga bog‘liq bо‘lmagan sabablarga kо‘ra murosaga kela olmagan 
bо‘lsalar, bayonnoma tuzilib, unga taraflarning bu sabablarni bartaraf etish uchun 
zarur choralar haqidagi tugal ravishda bayon etilgan, shuningdek muzokaralarni 
qayta tiklash muddatiga doir takliflari kiritiladi. 
Muzokaralar chog‘ida kelib chiqadigan ixtiloflar jamoalarga doir mehnat 
nizolarini kо‘rib chiqish uchun belgilangan tartibda hal etiladi. Ish beruvchining 
manfaatlarini ifoda etuvchi shaxslar quyidagilar uchun javobgar bо‘ladilar: 
1) jamoa shartnomasi, kelishuvini tuzish, о‘zgartirish yoki tо‘ldirish 
yuzasidan olib borilayotgan muzokaralarda qatnashishdan bо‘yin tovlaganlik yoki 
ularni ishlab chiqish va tuzish muddatini buzganlik yoxud taraflar belgilagan 
muddatda tegishli komissiyaning ishini ta’minlamaganlik uchun; 
2) muzokaralar olib borish va jamoa shartnomasi, kelishuviga rioya etilishi 
ustidan tekshirish olib borish uchun kerakli axborot taqdim etmaganlik uchun; 
3) jamoa shartnomasi, kelishuvi majburiyatlarini buzganlik va bajarmaganlik 
uchun. Kasaba uyushmasi, xodimlarning boshqa vakillik organi talabiga kо‘ra 
mulkdor yoki u vakil qilgan shaxs jamoa shartnomasi majburiyatlari buzilishida 
yoki bajarilmasligida aybdor bо‘lgan rahbarga nisbatan qonunchilikda nazarda 
tutilgan choralarni kо‘rishi shart. 
Yuqorida sanab о‘tilgan harakatlar (harakatsizliklar) mehnat tо‘g‘risidagi 
qonunchilikning buzilishi tariqasida baholanadi va qonunda nazarda tutilgan 
tartibda javobgarlikka tortishga sabab bо‘ladi.