Kiberxavfsizlik asoslari

CYSF16MBK

KIBERXAVFSIZLIK ASOSLARI

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI


HISOB

3-MAVZU

KIBERXAVFSIZLIK ASOSLARI

AMALIY
KO‘NIKMA

Tuzuvchilar: Axborot xavfsizligi kafedrasi o‘qituvchilari.
Ass Umurzaov O.Sh.
Ass Shakarov A.A.

Klassik shifrlash algoritmlarini ishlash tartibini o‘rganish.

Ishdan maqsad: Talabalarda shifrlash algoritmlari to‘g‘risida nazariy va amaliy bilim va ko‘nikmalar hosil qilish.
Masalani qo‘yilishi: Klassik shifirlash algoritimlarini o’rganish.


Uslubiy ko‘rsatmalar:
I. Gamilton marshrutlariga asoslangan usulda ham o‘rin almashtirishlardan foydalaniladi. Ushbu usul quyidagi qadamlarni bajarish orqali amalga oshiriladi.
1-qadam. Dastlabki axborot bloklarga ajratiladi. Agar shifrlanuvchi axborot uzunligi blok uzunligiga karrali bo‘lmasa, oxirgi blokdagi bo‘sh o‘rinlarga maxsus xizmatchi simvollar-to‘ldiruvchilar joylashtiriladi(masalan, *).
2-qadam. Blok simvollari yordamida jadval to‘ldiriladi va bu jadvalda simvolning tartib raqami uchun ma’lum joy ajratiladi. (1 - rasm)
3-qadam. Jadvaldagi simvollarni o‘qish marshrutlarning biri bo‘yicha amalga oshiriladi. Marshrutlar sonining oshishi shifr kriptoturg‘unligini oshiradi. Marshrutlar ketma-ket tanlanadi yoki ularning navbatlanishi kalit yordamida beriladi.

1-rasm. 8-эlementli jadval va Gamilton marshrutlari variantlari.
4-qadam. Simvollarning shifrlangan ketma-ketligi belgilangan L uzunlikdagi bloklarga ajratiladi. L kattalik 1-qadamda dastlabki axborot bo‘linadigan bloklar uzunligidan farqlanishi mumkin. Rasshifrovka qilish teskari tartibda amalga oshiriladi. Kalitga mos holda marshrut tanlanadi va bu marshrutga binoan jadval to‘ldiriladi.
Misol. Dastlabki matn T₀ «O‘rin almashtirish usuli»ni shifrlash talab эtilsin. Kalit va shifrlangan bloklar uzunligi mos holda quyidagilarga teng: K=<2,1,1>, L=4. Shifrlash uchun 1-rasmda keltirilgan jadval va ikkita marshrutdan foydalaniladi. Berilgan shartlar uchun matriцalari to‘ldirilgan marshrutlar 2-rasmda keltirilgan ko‘rinishga эga.

2 - rasm. Gamilton marshruti yordamida shifrlash misoli.

1. 
   qadam. Dastlabki matn uchta blokka ajratiladi. B1=, B2=, B3=;
   
2. 
   qadam. 2,1,1 marshrutli uchta matriцa to‘ldiriladi;
   
3. 
   qadam. Marshrutlarga binoan simvollarni joy-joyiga qo‘yish orqali shifrmatnni hosil qilish.
   

T₁=

4. 
   qadam. Shifrmatnni bloklarga ajratish. 
   

T₁=