Kimyo fanining sanoat va xalq xo‘jaligi rivojidagi ahamiyati

NDKTU KIMYO METALLURGIYA FAKULTETI KIMYO TEXNOLOGIYA YO`NALISHI SIRTQI BO`LIM 33SB-22KT GURUH TALABASI O`ROQOVA HUSNIGULNING UMUMIY VA MOORGANIK KIMYO FANIDAN TAYYORLAGAN MUSTAQIL ISHI

KIMYO FANINING SANOAT VA XALQ XO‘JALIGI RIVOJIDAGI AHAMIYATI

• KIMYO FANINING SANOAT VA XALQ XO‘JALIGI RIVOJIDAGI AHAMIYATI
• Reja:
• 1. Kimyo fani asoslari.
• 2. Kimyoning axamiyati va xalq xo‘jaligidagi roli.
• 3. Kimyo fanining tarixi.
• 4. Kimyoning asosiy qonunlari.

Kimyo tabiatni o‘rgatuvchi fanlardan biridir. Tabiatdagi jism va xodisalar juda xilma xilligiga qaramay, ular orasida birlik mavjud, bu birlik olamning moddiyligidan iborat. Bizni o‘rab turgan olam, borliq kishi ongiga boQliq bo‘lmagan xolda mavjuddir.

• Kimyo tabiatni o‘rgatuvchi fanlardan biridir. Tabiatdagi jism va xodisalar juda xilma xilligiga qaramay, ular orasida birlik mavjud, bu birlik olamning moddiyligidan iborat. Bizni o‘rab turgan olam, borliq kishi ongiga boQliq bo‘lmagan xolda mavjuddir.
• Jismlar turli moddalardan tuzilgandir. Moddalar - o‘z xossalari jixatidan bir-birlaridan farq qiladi. Moddalarning xossalarini eng sezgi organlarimiz va tafakkurimiz orqali bilamiz. Masalan: qant, tosh, suv va xokazo.
• Moddalarning ichki boQlanishlarini (qonuniyatlarini) fikr yuritish va tajriba o‘tkazish yo‘li bilan bilamiz.
• Moddalarni xossalariga qarab bir necha sinflarga bo‘linadi.
• 1. Elementlar zarrachalar (elektron, proton, neytron, pozitron, mezon va xokazo) bo‘lib, ularning soni 100 dan ortiq.
• 2. Oddiy moddalar. Kimyoviy elementlarni erkin xolatda mavjud bo‘ladigan turi. Xar qaysi oddiy modda bir elementdan iborat ularning soni 400 dan ortiq (kimyoviy elementlarni izotoplari bilan xisoblanganda).
• 3. Murakkab moddalar. Kimyoviy birikmalar buni o‘z navbatida organik va anorganik birikmalarga bo‘linadi.
• 4. Aralashmalar.

Kimyo fani-shu moddalarni tarkibi tuzilishi va xossalarini, shuningdek, ularning bir turdan ikkinchi turga o‘tishidagi sodir bo‘ladigan xodisalarni o‘rgatadigan fandir.

• Kimyo fani-shu moddalarni tarkibi tuzilishi va xossalarini, shuningdek, ularning bir turdan ikkinchi turga o‘tishidagi sodir bo‘ladigan xodisalarni o‘rgatadigan fandir.
• Shularga misol tariqasida bir qancha tajribalarni ko‘rib chiqamiz.
• 1. Birikish reaksiyasi: NH3 + HCl NH4Cl
• 2. Ajralish reaksiyasi: (NH4)2Cr2O7 t Cr2O3 + 4H2O + N2
• Vulqon paydo bo‘ladi.
• 3. Almashinish reaksiyasi: FeCl3+3KCNS Fe(CNS)3+3KCl
• Јon rangli birikma xosil bo‘ladi. sariq qizil
• 4. KMnO4+H2SO4 K2SO4+H2O+Mn2O7
• Mn2O7+3C2H5OH 2MnO2+6CO2+9H2O
• Gugurtsiz alanga xosil bo‘ladi.
• 5. “Faraon iloni” xosil qilish:
• 4Hg(CNS)2+15O2 2HgS+2HgO+6SO2+2N2
• 6. Rangli fontan xosil qilish:
• Ca(OH)2+2NH4Cl CaCl2+2H2O+NH3 (fenoftalin)
• 7. o‘chiruvchi gaz (SO2) xosil qilish:
• CaCO3+2HCl CaCl2+2H2O+CO2