Kompyuter tarmoqlari fanidan

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

Kompyuter tarmoqlari fanidan

MUSTAQIL ISH

Mavzu: Bluetooth arxitekturasi va uning protokollari steki.
Bajardi: 212-20 Ne’matov Kamoliddin
Tekshirdi: Abdurashidova Kamola
Toshkent-2022
Reja:

1. Bluetooth arxitekturasi.

2. Bluetooth protokollar steki.
3. Bluetooth haqida

Bluetooth arxitekturasi.
Bluetooth texnologiyasi pikotarmoq qoidasidan foydalanadi. Nomidan bilinib turibdiki, hudud jihatdan katta bo’lmaydi, ya’ni uzatuvchi qurilmaning nurlanish quvvatiga qarab 10 dan 100 metrgacha bo’ladi. Pikotarmoqlarda 255 tagacha qurilma kirishi mumkin, faqat ulardan 8 tasi belgilangan vaqt oralig’ida aktiv bo’lishi va ma’lumot almashishi mumkin. Pikotarmoqda bitta qurilma yetakchi, qolganlari esa bo’ysunuvchi hisoblanadi (5.18-rasm).
Aktiv bo’ysunuvchi qurilma faqat yetakchi qurilma bilan axborot almashishi mumkin bo’lib, bo’ysunuvchilar o’rtasida to’g’ridan-to’g’ri ma’lumot almashib bo’lmaydi. Ushbu pikotarmoqdagi yettita aktiv qurilmadan boshqa barcha bo’ysunuvchi qurilmalar kam energiya iste’mol qilish holatida bo’lishlari kerak bo’lib, aktiv holatga o’tish uchun davriy ravishda yetakchi qurilma buyrug’ini qabul qilib turishadi.
Yetakchi qurilma pikotarmoqning ajratiladigan muhitidan erkin foydalanishga javob beradi. U 2,4 GGs lisenziyalanmagan chastota diapazoniga ega bo’ladi. Ajratiladigan muhit ma’lumotlarni 1 Mbit/s tezlikda uzatadi, fakat paket sarlavhasiga va chastotani foydali tezlikka o’zgartirish evaziga muhitda ma’lumot uzatish 777 Kbit/s tezlikdan yuqori bo’lmaydi. Muhitning o’tkazuvchanlik qobiliyati yettita bo’ysunuvchi qurilma o’rtasida TDM (Time Division Multiplexing – kanallarni vaqtli multiplekslash) texnikasi asosida yetakchi qurilma tomonidan taqsimlanadi. Bunday arxitektura bo’ysunuvchi (misol uchun radionaushniklar) vazifasini bajaruvchi qurilmalarda bir muncha oddiy protokollarni qo’llash imkonini beradi va pikotarmoq kompyuteriga ushbu tarmoqning yetakchi qurilmasi vazifasini bajaruvchi bir muncha murakkab funksiyani beradi.

Pikotarmoqqa bog’lanish dinamik ravishda amalga oshiriladi, yetakchi qurilma so’rov amalidan foydalanib pikotarmoq hududiga kiruvchi qurilmalar haqidagi axborotlarni yig’ib oladi. Yangi qurilma aniqlanganidan so’ng yetakchi qurilma u bilan muloqot o’tkazadi. Agar bo’ysunuvchi qurilmaning pikotarmoqqa bog’lanish xohishi yetakchi qurilma xohishi bilan mos kelsa (bo’ysunuvchi qurilma autentifikasiya tekshiruvidan o’tdi va ruxsat etilgan qurilmalar ro’yxatida uchradi), u holda yangi bo’ysunuvchi qurilma tarmoqqa ulanadi. Xavfsizlik qurilma autentifikasiyasi va uzatilayotgan trafikni shifrlash hisobiga ta’minlanadi.

O’zaro ma’lumot almashuvchi bir necha tarmoq masofaviy bo’laklaridan tashkil topgan tarmoqni hosil qiladi. Bir necha bo’lakli tarmoqlarda o’zaro aloqa ko’prik deb ataluvchi bitta bog’lama orqali amalga oshiriladi va o’z navbatida bu bog’lama bir necha pikotarmoq a’zosi hisoblanadi. Bu bog’lama bitta pikotarmoqda yetakchi qurilma vazifasini va boshqa bo’ysunuvchi qurilma esa boshqasiga yetakchilik vazifasini bajarishi mumkin (5.19-rasmda qurilmalar ikki xil qalinlikda ko’rsatilgan).
Tavsifdan ko’rinib turibdiki, bo’laklarga ajratilgan tarmoq FHSS (Frequency Hopping Spread Spectrum – chastota spektrlarini sakrashsimon qayta qurish) texnologiyasi asosida CDMA erkin foydalanish usulini amalga oshiradi.

Bluetooth protokollar steki. Bluetooth yakunlangan, elektron shaxsiy qurilmalarda mustaqil qo’llashga mo’ljallangan noyob texnologiya hisoblanadi. Shuning uchun bu texnologiya o’zining amaliy protokollarini qo’shgan holda to’liq protokollar stekini qo’llab-quvvatlaydi. Shu bilan uning yuqorida ko’rilgan faqat fizik va kanal pog’ona vazifasini bajaruvchi Ethernet kabi texnologiyalardan farqi ana shunda hisoblanadi.

Bluetooth texnologiyasi uchun o’zining amaliy protokollarini yaratish yaratuvchilarning ushbu texnologiyani turli xil oddiy qurilmalarda amalga oshirishga harakati bilan tushuntiriladi. Amaliy protokollarga qo’shimcha tarzda tarmoqning alohida qurilmalarining o’zaro aloqa qoidalarining aniq to’plamidan iborat ko’p sonli talablar yaratilgan (kompyuter va mobil telefon, RS-232 ketma-ket portini emulyasiya qiluvchi talablar).