Lаborаtoriya ishI №5 Ionli tenglаmаlаr tuzlаr gidrolizi. Ishning maqsadi

---

LАBORАTORIYa IShI № 5 
Ionli tenglаmаlаr. tuzlаr gidrolizi. 
Ishning maqsadi: Eritmalarning elektr oʼtkazuvchanligini, elektrolit 
eritmalar orasida boradigan jarayonni oʼrganish. 
Tajriba № 1. Kuchli va kuchsiz elektrolit eritmalarining elektr 
oʼtkazuvchanligi. 
100-200 ml xajmli 5 ta stakan olib, unga 50-60 ml 0,1 n li quyidagi 
eritmalardan soling: birinchisiga xlorid kislota, ikkinchisiga – osh tuzi, 
uchinchisiga – sirka kislotasi, toʼrtinchisiga – ammoniy gidrooksidi, 
beshinchisiga – natriy gidrooksidi eritmalaridan solib, eritmalarning elektr 
oʼtkazuvchanligini kuzating va qaysi eritmalar kuchli va kuchsizligini 
lampochkaning choʼgʼlanishiga qarab tushuntiring. 
Tajriba № 2. Kam eruvchan asos xosil qilish. 
Ikkita probirka olib ularga 5-6 tomchi temir xlorid (FeCl
3
) eritmasidan 
soling. Ularning biriga bir necha tomchi natriy gidrooksidi (NaOH) dan, 
ikkinchisiga bariy gidrooksidi (Ba(OH)
2
) dan bir necha tomchi tomizing va 
choʼkma temir gidrooksidining qanday rangga oʼtganligini kuzating. 
Ikkala probirkada qaysi ionlar bir-biri bilan birikadi. Reaktsiyaning 
molekulyar va ionli tenglamasini tuzing. 
6- rasm. Eritmalarning elektr oʼtkazuvchanligini aniqlovchi qurilma 
Tajriba № 3. Kam eruvchan tuz xosil qilish. 
Uchta probirka olib, 3-4 tomchidan natriy karbonat tuzidan soling. 
Probirkalarning birinchisiga bir necha tomchi MgSO
4
ikkinchisiga 3-4 
tomchi ZnSO
4
, uchinchisiga 2-3 tomchi FeCl
3
eritmalaridan soling. Xar kaysi 
probirkada qanday choʼkma tushishini kuzating va Reaktsiyaning molekulyar 
va ionli tenglamasini yozing. 
Tajriba № 4. Tuzlarning gidrolizi. 

---

Ettita probirka olib, xar biriga 10 ml dan distillangan suv quying va 
ularning ustiga aniq binafsha rang xosil boʼlguncha lakmusning neytral 
eritmasidan quying. Bitta probirkani kontrol uchun qoldiring, qolgan 
probirkalarga bir mikroshpatelqdan: birinchisiga – NaCl, ikkinchisiga – 
Na
2
CO
3
(natriy karbonat), uchinchisiga Al
2
(SO
4
)
3
(alyuminiy sulfat), 
toʼrtinchisiga CH
3
COONa (natriy agʼetat), beshinchisiga – CuCl2 (mis 
xlorid), oltinchisiga – (NH
4
)
2
CO
3
(ammoniy karbonat) soling. Eritmalarni 
shisha tayoqcha bilan aralashtiring. Lakmus rangining oʼzgarishiga qarab, xar 
bir tuz eritmasining Reaktsiya muxiti xakida xulosa chiqaring. 
Tuzlarning qaysi biri gidrolizlanadi, qaysi biri bosqichli gidrolizlanadi, 
qaysi biri gidrolizga uchramaydi? Reaktsiyalarning molekulyar va ionli 
tenglamasini yozib, Reaktsiya muxitini (rN-ni) koʼrsating. 
Sаvol vа mаsаlаlаr. 
1. H
3
PO
4
kislotasining boskichli dissogʼiagʼiyasini yozing. 
2. CH
3
COOH – sirka kislotasining dissogʼiagʼiya konstantasi qanday 
yoziladi? 
3. Quyidagi 
Reaktsiyaning 
ionli 
tenglamasini 
yozing:
a) AgNO
3
+ HCl = ↓AgCl + HNO
3
; b) KOH + H
2
S =KHS + H
2
.