Маъруза – 8 Микроконтроллер қўшимча аппарат воситалари

---

Маъруза – 8 

Микроконтроллер қўшимча аппарат воситалари. 

Микроконтроллерлар асосида рақамли қурилмаларни лойиҳалаш 

хусусиятлари 

Калит  сузлар:  Аппарат  воситалар,  тактли  генераторлар,  кварцли  ва  RC  –

занжирли  резонаторлар. 

Универсаль 

киритиш/чиқариш 

портлари, 

таймерлар,  компараторлар,  АЦП,  USART  порти,таянч  кучланиш 

манбаи. 

Sistemaning  juda  kam  miqdorda  energo  sarfini  kamaytirishni  MK 

asosida tashkil etish. 

Raqamli boshqariladigan sistemalarni amalga oshirish usullarini tan lash 

ko’pincha ko’rsatilgan (belgilangan) faktor bo’yicha kam darajada energiya 

sarflashga olib keladi. 

Zamonaviy  MK  lar  energiya  sarfini  tejash  rejasi,  undan  (foydalanish 

qoidasi) foydalanuvchilarga bir qator qulayliklarni, energiya sarfini tejashni 

rejasi,  undan  foydalanish  qoidalari  va  quyidagi  asosiy  ishlash  rejimlarini 

taqdim etdi: 

- 

Faol  tuzim  (ishlash  yo’sini)  -  MK  ning  asosiy  ish  tizimi.  Bu 

tizimda  MK  programma  ishini  bajaradi,  va  uning  hamma  imkoniyatlari 

kirishuvchan.  RRUN  ning  iste’mol  qilish  quvvati  katta  ahamiyatga  ega. 

Ko’pchilik zamonaviy MK KMOP - texnologiya bo’yicha amalga oshirilgan. 

Shuning  uchun  faol  tizimdagi  qabul  qiluvchi  kuch  taktli  tezligiga  juda 

(kuchli tezligi) bog’liq. 

- 

Kutish rejimi (kutish yo’sini, sekin yo’sini, to’xtatish yo’sini). Bu 

rejimda  (usulda)  markaziy  protsessor  ishini  to’xtatish,  lekin  perifiriya 

moduli  vazifasini  davom  ettirish,  qaysiki  buyumning  harakatdagi  holatini 

nazorat  qiladi.  Zaruriyat  paytida  signallar  perifiyali  moduldan  faol 

tizimdagi  MK  ga  almashtiriladi  va  ishchi  programma  zaruriyatdagi 

boshqaruvchi ta’simi shakllantiradi. Kutish rejimidan 

MK  ni  o’tishi,  ishchi  tizimida  to’xtatib  qo’yishni,  tashqi  manbadan 

amalga  oshiradi  yoki  perifiyali  moduldan  MK  tomonga  yuboriladi.  Kutish 

rejimidagi  MK  PWAIT  qabul  qiluvchi  kuch  taqqoslash  natijasida  faol  tizim 

bilan 5 ... 10 marta pasayadi. 

-  To’xtash  rejimi  (to’xtash  yo’lini,  kutish  yo’lini  yoki  POWER  DOWN 

yo’sini).  Shunday  qilib,  ko’pchilik  periferiyali  modullar,  bu  tizimdagi 

markaziy  protsessor  ishni  to’xtatadi.  MK  toextash  holatidan  ishchi  holatiga 

oetishi shunday  qoida,  faqat tashqi  manbaning  uzilishi boeyicha  yoki signal 

---

berishdan  keyin  bcelishi  mumkin.  Kutish  tizimidagi  MK  RSTOP  qabul 

qiluvchi  kuch  taqqoslash  natijasida  faol  tizim  bilan  pasayadi,  masalan,  3   ta 

qva birlik mikrovattdan tashkil topgan. 

Ikkita  oxirgi  tizim  pasayuvchi  energiya  qabul  qiluvchi  deb  nomlanadi. 

Minimizatsiyalash  energiya  qabul  qiluvchi  sistemalarda  MK  raqamga 

optimallashtirish  kuch  qabul  qiluvchi  faol  tizimga  erishadi.  Shuningdek, 

energiya  qabul  qiluvchi  tizimlami  kamaytirilgan  holda  foydalanish. 

Shuningdek,  o’zini  ko’rinishiga  ega,  kutish  tizimlari  va  to’xtatish  mavjud 

faol  tizimdagi  pasaygan  energiya  qabul  qiluvchi  tizimi  vaqt  o’tishi  bilan 

farq  qiladi.  O’sha  vaqtda  to’xtash  tizimidan  go’yo  chiqish  ushlanib  qolishi 

bir  qancha  mingta  sinxronlash  davrlarini  tashkil  qiladi.  Qo’zg’atuvchi 

kuchni  pasayishdan  tashqari  sistemalami  ishlashida  kuch  vaqt  o’tishi  faol 

tizimida qo’shimcha quvvat harakatlari sababini keltirib chiqaradi. 

Faol  tizimdagi  qabul  qiluvchi  kuch  MK  ning  muhim  boshqaruvchi 

xossalardan  biri  hisoblanadi.  U  ko’p  darajadagi  MK  ni  qabul  qilish 

harakatiga va taktli to’lqinga bog’liq. Bog’lanishdagi qabul qiluvchi harakat 

asosan 3 ta guruhga bo’linadi: 

• 

MK  5,0  V-f-10%  kuchlanish  bilan  ishga  tushadi.  Bu  MK  qoidaga 

ko’ra  sanoatlashdan  qabul  qiluvchi  usukuna  bilan  yoki  maishiy  texnika 

bilan  rivojlanish  vazifasi  imkoniyatiga  ega  va  katta  darajadagi  energiya 

qabul qiladi. 

• 

MK  bilan  uzaytirish  darajasidagi  qabul  qiluvchi  xarakat:  2,0  . .. 

3,0  V  dan  5,0  ч-7,0  gacha  bo’ladi.  MK  qatnashuvchi  guruhlar  aloqalarga 

o’xshash qo’shimcha uskunalar, o’zidan-o’zi qabul qiluvchilar bilan ishlashi 

mumkin.  

•  Qabul  qiluvchi  harakat  bilan  MK  ni  pasayishi:  1,8  dan  ...  3  V  gacha. 

Bu  MK  uskunalar  ishini  o’z-o’zidan  qabul  qilish  va  qabul  qiluvchi 

quvvatning  elementlarini  (quvvatning  tarkibiy  qismini)  tejamkor  harajatini 

ta’minoti oldindan belgilab qo’yilgan. 

MK  qabul  qilish  harakatidan  tokning  qabul  qiluvchi  bog’liqligi  deyarli 

to’g’ri  proportsional.  Shuning  uchun  qabul  qiluvchi  harakatni  pasayishi 

nihoyatda  MK  ni  qabul  qiluvchi  kuchini  jiddiy  ravishda  pasaytiradi.  Qabul 

qilish harakatini  ko’p turdagi MK bilan  to’lqin taktli  maksimal  kamayishga 

yo’l  qo’yadi,  biroq  ko’rinishga  ega,  unda  sistemalar  ishlab  chiqa rish, 

pasayishi hamkorlikda qabul qiluvi kuch yutuqqa erishadi.