Материалшунослик ва Машинасозлик

Тошкент Давлат Транспорт Университети

“Материалшунослик ва Машинасозлик”

Кафедраси

1. 
   Болғалаш цехи
   
2. 
   Пайвандлаш цехи
   
3. 
   Механик цехи
   
4. 
   Чилангарлик цехи
   

Бажарди: 1-курс _TVV-730______ гурух талабаси Иммоилов Мухаммадбобур
Текширди: “Материалшунослик ва Машинасозлик” кафедрами мудири,Т.Ф.Н доцент

Турсунов Н.К

ТОШКЕНТ 2020

Bolģalash va payvandlash sexlari tezxnika xavfsizlik qoidalariga rioya qilish
Texnika xavfsizlik qoidalari- mehnat muhofazasi boʻlimlaridan biri; i.ch( ishlab choqarish) .dagi jarayonlarda vujudga keladigan xavfli omillarning ishlovchilarga zararli taʼsiri oldini olishga doyr tashkiliy va texnik tadbirlar qamda vositalar majmui. Ularni yaratish va i.ch.da qoʻllash ishlari belgilangan tartibda tasdiqlangan meʼyoriytexnik hujjatlar (standartlar, qoidalar, meʼyorlar, instruksiyalar) asosida amalga oshiriladi. Tashkiliy tadbirlar: ishchilarga xavfsiz va zararsiz ish usullari toʻgʻrisida yoʻlyoʻriqlar berish, i. ch. sanitariyasi va mehnat gigiyenasi asoslarini oʻrgatish; mehnat qilish va dam olish qonunqoidalarini ishlab chiqish va i.ch.ga tatbiq qilish.

Texnik tadbirlar maʼlum meʼyorlar va qoidalarga asoslanadi. Bunda insonning ruhiy, anatomik, fiziologik xususiyatlari hisobga olinadi. Mas, mashinaning boshqarish organlarini inson uchun qulay yerga joylashtirish, ish vaqtida zararli chang , gaz chiqmasligini taʼminlash zarur, xavfli taʼsirlardan himoya qilish uchun toʻsiqlar qilinadi, ogohlantiruvchi belgilar va plakatlar osib qoʻyiladi. Koʻpincha ishlayotgan mashinalarning uzellari bilan bogʻliq qurilmalar (elektron qurilmalar, fotoelement, avtomatik saqlagich) dan foydalaniladi. Bularga saqlagich klapanlari, vklyuchatellar, eruvchan saqdagichlar, shtiftlar va boshqa kiradi. Xavfli, zararli ishlarni bajarishda jarayonlarni uzokdan turib boshqarish usuli yaxshi samara beradi. Himoya qilishda signalizatsshdan foydalaniladi. Jihozlarni yurgizib yuborishdan oldin ularning ishi tekshiriladi hamda sinaladi. Juda xavfli jihozlar (bosim ostida ishlaydigan idishlar, yuk koʻtarish mashinalari) davlat inspeksiyasi nazorati ostida boʻladi, namlik, tra, havoning tozaligi, shovqinlar, nurlanish taʼsiri va boshqa doimo nazorat qilinadi. Xavfsizlik texnikasi ning muayyan sohalarida ishlaydigan kishilar qoidalarga muvofiq shaxsiy himoya vositalari (kiyimbosh, poyabzal, ehtiyot belbogʻi, koʻzoynak va boshqalar)dan foydalanadi. Xar bir korxonada Xavfsizlik texnikasi uchun maʼmuriyat javobgar hisoblanadi.

Texnika xavfsizligi bo‘yicha qo‘llanma

MUHIM EHTIYOTKORLIK CHORALARidan asosiylari quyidagilar:

1. Barcha ko’rsatmalarni diqqat bilan o’qib chiqing. Qurilmani yoqishdan avval elektr ta’minot

zanjiridagi kuchlanishning changyutgich tag qismidagi texnik ma’lumotlar ko’rsatilgan

yorliqdagi kuchlanishga mos kelishiga ishonch hosil qiling.

2. OGOHLANTIRISH. Agar pol yoki gilam xo’l bo’lsa, changyutgichdan foydalanmang.

Changyutgichdan suv yig’ish uchun foydalanmang.

3. Har qanday maishiy asboblardan bolalar ishtirokida foydalanganda ayniqsa e’tiborli bo’lish

lozim. Bolalarning chanyutgich bilan o’ynashlariga yo’l qo’ymang. Hech qachon bolalarga

chanyutgichni kattalar nazoratisiz yoqishlariga ruxsat bermang. Changyutgichdan faqat ushbu

qo’llanmada bayon qilingani kabi maqsadlarda foydalaning.

4. Changyig’gichsiz changyutgichdan foydalanmang. Qurilmaning eng yuqori samaradorlik bilan

ishlashi uchun changyig’gichni to’lib ketishidan avval bo’shatishga harakat qiling.

5. Changyutgichdan sachrab yotgan gugurt donalari, yonayotgan kul yoki sigareta qoldiqlarini

yig’ish uchun foydalanmang. Changyutgichni oshxona plitasi yoki boshqa issiqlik manbalari

yaqinida saqlamang. Issiq havo qurilma plastik qismlarining deformatsiyalanishi yoki

rangsizlanishiga olib kelishi mumkin.

6. Changyutgich yordamida qattiq va o’tkir buyumlarni yig’mang, chunki ular qurilma qismlarini

shikastlashi mumkin. Shlangni bosib olmang. Shlang ustiga og’ir buyumlarni qo’ymang.

So’ruvchi yoki chiqaruvchi tirqishlarni to’sib qo’ymang.

7. Vilkani tarmoq rozetkasidan uzishdan avval changyutgichni qurilma korpusidagi pereklyuchatel

yordamida o’chiring. Chang konteynerini almashtirishdan avval qurilmani albatta tarmoqdan

uzing. Shikastlanishning oldini olish uchun vilkani rozetkadan uzishda kabeldan emas, balki

vilkaning o’zidan ushlab torting.

8. Agar ular nazorat ostida bo’lsalar yoki ularga xavfsizlik uchun javobgar shaxs tomonidan ushbu

mashinadan foydalanish to’g’risida ko’rsatmalar berilgan bo’lsa, bu qurilmadan (bolalarni

ham qo’shganda), jismoniy yoki aqliy qobiliyatlari cheklangan yoki bilimi va tajribasi yetarli

bo’lmagan shaxslar foydalanishlari mumkin.

9. Bolalarning ushbu qurilma bilan bolalar nazoratsiz qolmasinlar.

10. Tozalash va texnik xizmat ko’rsatish bolalar tomonidan nazoratsiz tarzda o’tkazilmasligi kerak.
11. Uzaytirgichdan foydalanish tavsiya qilinmaydi.
12. Changyutgich ishida buzilishlar sodir bo’lgan hollarda uni tarmoq manbasidan uzing va rasmiy

xizmat ko’rsatish markaziga murojaat qiling.

13. Agar elektr tarmog’iga ulash kabeli shikastlangan bo’lsa, xavfli holatlarning vujudga kelishini

oldini olish uchun u ishlab chiqaruvchi yoki uning xizmat ko’rsatuvchi agenti yoki vakolatli

mutaxassis tomonidan almashtirilishi kerak.

14. Uning shlangidan ushlagan holda changyutgichni harakatlantirmang.

Bunday maqsadlar uchun changyutgich korpusidagi dastadan foydalaning.

15. Agar changyutgichdan foydalanmasangiz elektrota’minot vilkasini razetkadan sug‘irib oling.

Bu ishni qilishdan avval changyutgichni o‘chiring

Xavfsizlikni ta’minlash uslublari. Xavfsizlikni

ta’minlovchi uslublarni o‘rganishdan oldin ishchi zona va

xavf zonasi kabi iboralarga tushuncha beramiz. Mehnat

jarayoni davrida ishchi turadigan yoki harakat qiladigan joy,

ishchi zona – gomosfera deb yuritiladi.

Doimiy yoki davriy ravishda xavf sodir bo‘ladigan

zona–noksosfera deb yuritiladi.

Mehnat jarayoni davrida xavfsizlikni ta’тinlash

uslublarini quyidagi 3 turga ajratish mumkin:

1. Gomosfera va noksosferani fazoviy va (yoki) vaqt

bo‘yicha ajratishga asoslangan uslub. Bu asosan distansion

boshqarish, аv- tomatlashtirish, robotlashtirish va boshqa

tashkiliy tadbirlar orqali, amalga oshiriladi.

2. Xavfni bartaraf etish orqali noksosferani

me’yorlashtirish uslubi. Bunga insonni shovqin, gazlar,

changlar ta’siridan himoya qilishga qaratilgan tadbirlar majmui va jamoa himoya vositalari kiradi.

3. Мa’lum muhitda insonni himoyalash darajasini

oshirishga qaratilgan usullar va vositalar majmui. Bu uslub

ishchilarni xavf- sizlik texnikasi bo‘yicha o‘qitish, ShHVdan

foydalanish, psixologik ta’sir etish va boshqa shu kabi

tadbirlar orqali amalga oshiriladi.

Xavfsizlikni ta’minlovchi vositalar – bu xavfsizlik

tamoyillari va uslublarini amalga oshirishdagi konstruktiv,

tashkiliy namda material mujassamlikdir.

Tamoyillar, uslub va vosita – bu xavfsizlikni

ta’minlovchi mantiqiy bosqichdir. Ularni tanlash

faoliyatning aniq shart- sharoitlariga, xavf darajasiga,

iqtisodiy ko‘rsatkichlarga va shu kabi bir qancha mezonlarga

bog‘liq bo‘ladi.

Xavfsizlikni ta’minlovchi vositalar jamoa himoya

vositalari (JHV) va shaxsiy himoya vositalariga (ShHV)

bo‘linadi. 0'z o‘rnida JHV va ShHVlar ham xavfning

xususiyati, amalga oshish tartibi, ishlatilish sohasi va shu

kabi ko‘rsatkichlarga bog‘liq holda bir necha guruhlarga

bo‘linadi.

Temirchilik ishlab chiqarish haqida malumotlar va temirchilik ish joyini tashkil qilish. Temirchilik sexida texnika xavsizligi. Alangali va qizdirgich pechlari va qurilmalari.