Mavzu: birgalikda ishlashga doir masalalar

MAVZU: BIRGALIKDA ISHLASHGA DOIR MASALALAR
REJA:

1. 
   Birgalikda ishlashga doir masalalar
   
2. 
   Proportsional miqdorlarga doir yoki uchlik qoidasiga asoslangan masalalar
   

1. Birgalikda ishlashga doir masalalar. Quyidagi masalalarni qaraylik. Turli miqdordagi yuk ko’tarish qobiliyatiga ega bo’lgan 3 ta yuk mashinasi bor. Bazadagi yukni har bir mashina yolg’iz o’zi tashiganida: birinchi mashina 10 soatda, ikkinchi mashina 12 soatda va uchinchi mashina 15 soatda tashiy oladi. Bu mashina birga ishlaganda shu yuk necha soatda tashib olinadi. Masalani shartini tuzamiz:
1) avt yolg’iz - 10 soatda
2) avt yolg’iz – 12 soatda birgalikda necha soatda?
3) avt yolg’iz – 15 soatda
1) Birinchi avtomabil yolg’iz o’zi bir soatda yukning qanday qismini tashiydi.
1 : 10 = (qism)

2) Ikkinchi avtomabil yolg’iz o’zi bir soatda yukning qanday qismini tashiy oladi.

1 : 12 = (qism)
3) Uchinchi avtomabil yolg’iz o’zi bir soatda yukning qanday qismini tashiydi?
1 : 15 = (qism)
4) Uchala avtomabil bir soatda yukning qanday qismini tashiydi.
+ + = (qism)
5) Uchala avtomabil birgalikda butun yukni necha soatda tashiydi?
1 : = 4 (qism)
Javob: 4 soat.
Bir ishchi topshiriqni 12 kunda bajarish kerak edi. U ish boshlagandan 4 kun o’tgach, unga boshqa bir ishchi yordamga keldi va butun ish 8 kunda o’tkazildi. Ikkinchi ishchining yakka o’zi ishlaganida butun ishni necha kunda bitkaza olardi? Masalaning qisqacha sharti:
I. ishchi yolg’iz – 12 kunda
II. ishchi yolg’iz - 4 kun + II ishchi - 8kun II ishchi yolg’iz - ?
1) Birinchi ishchi birkunda ishni qanday qismini bajara oladi.?
1 : 12 = (qism)
2) Birinchi ishchi 4 kunda ishning qanday qismini bajargan?
4 * = (qism)
3) Ishning qancha qismi qolgan?
1 - = (qism)
4) Ikkala ishchi birgalikda necha kun ishlagan?
8 - 4 = 3 (kun)
5) Birinchi ishchi 3 kunda ishning qanday qismini bajargan?
3 * = (qism)
6) Ikkinchi ishchi 3 kunda ishning qanday qismini bajargan?


- = (qism)
7) Ikkinchi ishchi yolg’iz o’zi ishni necha kunda bajara oladi.
3 : = 11(kun)
Javob: 11 kun.


Quyidagi masalalar yechilsin:

1. 
   Hovuzni birinchi hovuzni nasos 13 soatda, ikkinchi nasos shu vaqtning qismida to’ldira boshladi. Uchinchi nasos esa ikkinchi nasosning hovuzni to’ldirish uchun sarf qilgan vaqtining qismiga vaqt ichida hovuzni to’ldira oladi. Uchala nasos birgalikda ishlaganida hovuz necha soatda to’ladi?
   
2. 
   Bir birnchi brigada 12 kunda, ikkinchi brigada
   
3. 
   16 kunda bajara oladi. Birinchi brigada odamlarining qismi va ikkinchi brigada odamlarining qismi ishga tushdi. Ular birgalikda bo’lishsa necha kunda bajara oladilar?
   
4. 
   Oltita traktor bilan fermer xo’jalikda yer haydashni 8 kunda tomomlashi kerak. Ish boshlangach, ikki kundan so’ng 2 ta traktor kelib qo’shildi. Barcha traktorlarning ish unumi bir xil bo’lsa, ish necha kunda bajarilgan?
   
5. 
   168ta kursi yasash kerak.Birinchi usta bu ishni 28 kunda, ikkinchisi esa 21 kunda bajara oladi. Bu ishni ikki usta necha kunda bajara oladi?
   
6. 
   Otabek 2 soatda 10 kv.m yer maydonini, uning do’sti Oybek 4 soatda 24kv.m yer maydonini chopiq qildi.Ular birgalikda ishlab, 33kv.m mfydonni qancha vaqtda chopiq qiladi?