Mavzu: bolalar jamoasini shakllantirishda axloqiy sifatlarni tarbiyalash reja

TOSHKENT KIMYO XALQARO UNIVERSITETI M-PRE-U1 guruh magistri O`RAZALIYEVA SOJIDA Toshkent 2023

MAVZU: BOLALAR JAMOASINI SHAKLLANTIRISHDA AXLOQIY SIFATLARNI TARBIYALASH REJA:

1. Intizom va madaniy axloqni tarbiyalash usullari

2. Vatanga muhabbatni tarbiyalash va baynalmilalchilik tarbiyasi

Bolalarni axloqiy tarbiyalashda oilaning o’rni va oila, bog’cha. mahalla hamkorligi Intizom va madaniy axloqni tarbiyalash usullari. Bolalarga beriladigan har qanday axloq qoidasi ularning yoshiga mos va tushunarli bo’lishi, man etish shaklida emas, balki ko’rsatish tarzida bo’lishi kerak. Tarbiyachi har doim eslatib, ogohlantirib turishi lozim.

Masalan, “Yechinish xonasiga kirishdan oldin hammangiz oyoqlaringizni artib kiringlar, enagamiz polni tozalab yuvib qo’ygan, uni iflos qilmaslikka haarkat qilamiz” yoki “Zuhra birinchi bo’lib xonaga kirdi, u oyog’ini artishni unutmadi. Men ishonamanki, hamma bolalar ham shunday qilishadi”.

Axloq qoidalari birin –ketin o’rgatib, singdirib boriladi, aks holda bola birdaniga hammasini o’zlashtirib ololmaydi. Bolalarning axloq qoidalarini o’zlashtirib olishini tarbiyachining nazorat qilib turishi muhim ahamiyatga egayu nazorat qilib turish baholash bilan qo’shib olib boriladi. Tarbiyachi bolalar xulqini qo’llab –quvvatlaydi yoki ayrimlari qaytarilmasligi uchun ogohlantiradi.

Vatanparvarlik tarbiyalash. Vatan hissi... U bolada oilaga, eng yaqin kishilari –ota, ona, buva, buvi, aka –uka, opa –singillariga bo’lgan munosabatdan boshlanadi. Bu uni qadrdon uyi va yaqin kishilari bilan bog’laydigan ildizlardir.

Eramizdan oldin yashagan yunon adiblaridan biri “Vatan sha’niga” asarida: “Mening bu gaplarim g’oyat eski gaplardir. Lekin haqiqat shunday: o’z otasini sevmagan farzand o’zganing otasini ham hurmat qila olmaydi, o’z vatanini sevmagan kishi o’zgalar vatanini qadrlay olmaydi”, deb yozgan ekan.

Vatan deganda nimani anglash mumkin? Vatan – arabcha ona yurt degani. Vatan – bu odam tug’ilib o’sgan, tarbiyalangan, mehnat quvonchini totgan, shu odam mansub bo’lgan xalq tarixi bilan bog’langan hamda tarixan shakllangan ijtimoiy – iqtisodiy, siyosiy va madaniy muhitdir.

Vatan – ko’p qirrali tushunchadir, bu ma’lum xalq yashaydigan hudud, ijtimoiy –iqtisodiy va siyosiy tuzum, milliy hayot, madaniyat, til, milliy an’analar, ya’ni kishi mansub bo’lgan jamiyatning moddiy va ma’naviy sharoitlari yig’indisini o’z ichiga oladi.

Vatanparvarlik –vatanga muhabbat, unga sodiqlik, uning manfaatlari yo’lida xizmat qilishga tayyor turish demakdir.

O’zbekiston xalq shoiri Erkin Vohidov o’zining “O’zbegim” qasidasida ona vatanni chiroyli ta’riflagan: Tarxingdir ming asrlar ichra pinhon o’zbekgim, Senga tangdur Pomir-u oqsoch Tyanshon o’zbegim, So’ylasin Afrosiyobu so’ylasun O’rxun xati, Ko’hna tarix shodasida bitta marjon o’zbegim. Men buyuk yurt o’g’lidurman, men bashar farzandiman, Lekin avval senga bo’lgum sodiq o’g’lon o’zbekgim.

Vatanga muhabbatni tarbiyalash. Vatanga muhabbat –eng chuqur ijtimoiy hislardan biridir. Bizning davlatimizda Vatanga muhabbat hissi baynalmilalchilik hissi bilan uyg’unlashib ketadi.

Baynalmilal tarbiya. Bizning respublikamiz o’z mohiyati bilan baynalminaldir. Shuning uchun maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarda baynalmilalchilik, xalqlar do’stligi hislarini tarbiyalab borish muhim ahamiyatga egadir.

Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarni baynalmilalchilik ruhida tarbiyalash asosida boshqa millat va xalqlarga ijobiy munosabat va do’stona his –tuyg’ular uyg’otish, turli xalqlar hayotiga qiziqish hissini paydo qilish maqsadi yotadi. Bunday his –tuyg’ularni rivojlantirish asosan taqlid qilish orqali mukammallashib boradi.

Guruhda baynalmilalchilik tuyg’ularning shakllanishini ta’minlovchi ijobiy muhit yuzaga keltirilishi lozim. Bu bolalarning ezgu hislarini, jamoatchilik munosabatini, insonparvarlikni, birovlarga beminnat xizmat qilishni ta’minlash sharoitida o’tadi.

Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarni baynalmilalchilik his –tuyg’ulari asosini shakllantirishda:

• har bir millat vakillari bilan uchrashuvlar o’tkazish;
• ular bilan yozishmalar olib borish;
• maxsus mashg’ulotlarda ularning urf –odatlari, madaniyati, san’ati, tabiati to’g’risidagi adabiyotlarni o’qib berish;
• suhbat o’tkazish, rasmlarni ko’rsatish, diafilmlar namoyish qilish;
• , millat bolalari hayoti to’g’risidagi, turli millat kishilarining mehnati va turmushi haqidagi hikoyalardan o’qib berish foydali bo’ladi.

XULOSA. Xulosa qilib aytganda maktabgacha yoshdagi bolalarda insonparvarlik hissini tarbiyalash, insoniylikka xos ijobiy sifatlarni tarkib toptirish, yasab turgan ona yurtiga mehr muhabbatni tarbiyalash har bir pedagog uchun eng asosiy vazifalardandir..

E`tiboringiz uchun rahmat