Mavzu: Falsafiy tafakkur taraqqiyoti bosqichlari g'arb falsafasi va Borliq ontologiyasi,rivojlanish falsafasi

Mavzu: Falsafiy tafakkur taraqqiyoti bosqichlari g'arb falsafasi va Borliq ontologiyasi,rivojlanish falsafasi

Saparova Madina

29-23guruh

IJTIMOIY VA SIYOSIY FANLAR INSTITUTI

Reja

• 1. Qadimgi G’arbda falsafiy bilimlarning paydo bo‘lishi.
• 2. Markaziy Osiyoda “Avesto” ta’limotidagi falsafiy fikrlar.
• 3. Qadimgi Yunon–Rim falsafiy maktabi. Milet maktabi, uning Misr-Bobil
• 4. Borliq ontologiyasi va rivojlanish falsafasi

Qadimgi G’arbda falsafiy bilimlarning paydo bo‘lishi

• Hozirgi adabiyotlarda falsafaning vujudga kelishini marksizmning sinfiylik tamoyillariga asoslanib, quldorlik tuzumining shakllanishi bilan bog‘lab, uning tarixini uch ming yil deb hisoblanadi. Fikrimizcha, qadimgi asotirlardayoq falsafiy fikrlashlar, olam va undagi hodisalarga aql ko‘zi va tajriba mezoni bilan qarash unsurlari mavjuddir. SHu bilan birga falsafa tarixining rivojlanish bosqichlarini ijtimoiy taraqqiyotning u yoki bu davrlari bilan bog‘lab tushuntirish xam o‘zini oqlamaydi.

Tasavvufning muhim jihatlari yirik musulmon ilohiyotchisi Abu Homid Fazzoliyning (1059-1111) «Diniy ilmlarning tiriltirilishi» asarida bayon etilgan.
Rasmiyatchilik, aqidachilikni tasavvuf ahli qabul qilmagan.
Kubraviya tariqatining asoschisi Najmiddin Kubrodir (1154-1226). Xevada tug‘ilgan, yozgan asarlari orasida «Sharhus-sunna val-masolih", «Usuli ashara», «Favoihul-jamol» kabilar mashhurdir.
Tasavvufda kubraviya, yassaviya, naqshbandiya tariqat-suluklari keng tarqalgan.
Bahouddin Naqshband (1318-1389 yillar) naqshbandiya tariqatining asoschisidir. Bu ta’limotning mohiyati «Dil — ba yoru dast — ba kor» shiorida yaqqol ifodasini topgan.
Tasavvuf va uning tariqatlari. Tasavvuf falsafiy oqim va diniy-ma’naviy hodisa sifatida islom dini doirasida (ko‘pgina ichki sabablar va ba’zi tashqi unsurlar — buddaviylik va hindiylikning ilk diniy tasavvurlari, sharqiy xristian tarkidunyochiligi, neoplatonizm kabilarning ta’siri ostida) paydo bo‘ldi.
Yassaviya tariqatining asoschisi Xoja Ahmad Yassaviydir (1166 yilda vafot etgan). U Turkistonning Sayram muzofotida tug‘ilgan, mashhur mutasavvif Yusuf Hamadoniyning (1140 yilda vafot etgan) ta’lim-tarbiyasi bilan voyaga yetgan, orif maqomiga erishgan.