Mavzu: fotografiya san’ati reja

MAVZU: FOTOGRAFIYA SAN’ATI
REJA:

1. 
   Fotografiya san’ati haqida.
   
2. 
   Fotografiya san’ati tarixi xususida.
   
3. 
   Fotografiya san’ati va badiiy madaniyat.
   
4. 
   Fotografiya san’atida natyurmort tasvirlar tahlili.
   

Fotografiya sanʼati — badiiy ijod turi; asarlari fotografiya (surat) vositalari asosida yaratiladigan tasviriy sanʼat turi. Badiiy madaniyatda Foto sanʼatining alohida oʻrin tutishi fan (fizika, kimyo, optika) va texnikaning maʼlum yutuqlari zaminida yuzaga kelishi mumkin boʻlgan texnikaviy sanʼat tarixida dastlabkisi boʻlganligi bilan belgilanadi. XX-asr oʻrtalarida texnikaviy sanʼat turlari guruhi kinematografiya (kino sanʼati), televideniye, radio sanʼati, dizayn va boshqa bilan boyigan. Foto sanʼati ijodning keng soxasiga aylandi hamda uning tarkibida hujjatli Foto sanʼati, badiiy fotografiya va amaliy Foto sanʼati (plakat, kitob bezagi, reklama va boshqa uchun) mustaqil koʻrinishlar sifatida shakllandi. Bu yangi texnika vositasi — tasvirni muhrlash yuzaga kelgan kundanoq tasviriy sanʼat namoyandalari unga murojaat qildi. Fotografiya ixtirochisi LuiJak Dagger asli rassom boʻlib, uning dastlabki suratlari rangtasvirning anʼanaviy portret, manzara va natyurmort janrlari yoʻlida yaratildi. Ilk davr fotografiyasi ochiqdanochiq rangtasvir asarlariga taklid qildi; 19-asr tasviriy sanʼatidagi fotografiyada oʻzining ikkinchi nusxasiga ega edi. Badiiy fotografiya nomini olgan bu yoʻnalish asoschilari Foto sanʼati yuksak tasviriy madaniyatga erishishi, nafis sanʼatlar bilan uzviy bogʻlanishi uchun qariyb 3 asr davomida tanikli ijodkorlarning katta mehnati singgan.
Foto sanʼati tarixida E. Maybrij (AQSH) tomonidan turli koʻrish nuqtalaridan bir necha kamerada suratga olingan suratlar muhim voqea boʻldi. Bu yangilik tufayli XX-asr 1-choragida Foto sanʼatida real borliqni yangicha talqin qilishga qiziqish ortdi.
Ikkinchi jahon urushi davridagi reportajlar Foto sanʼatining yangi taraqqiyot bosqichi boʻldi. Urush fotoyilnomalarini yaratishda turli mamlakatlar fotoreportyorlari katta xissalarini qoʻshdilar. 1950 — 80 yillar hujjatli F.s, jahonning eng yirik agentliklari tomonidan joʻnatilgan reportyorlarning sayohatda yaratgan janrli fotografiyalari rivoji bilan xarakterlanadi.
Oʻzbekiston hududiga XIX-asrning 2yarmida Yevropadan kelgan koʻplab sayyohtijjorlar va boshqa kasb egalari yurtimizni bebaho madaniy merosi, ayniqsa, ularni hayratga solgan mirobchilik (irrigatsiya) sanʼati, qishloq xoʻjaligi, nafis hunarmandchilik sanʼati va odamlarning yashash tarzi madaniyatini aks ettirgan va bu tasvirlarni tarkatishgan.
Dastlabki oʻzbek fotoustalaridan biri xivalik Xudoybergan Devonov 1907—08 yillar Peterburgga borib bu kasbni chuqur oʻrganish bilan birga oʻsha davrning eng ilgʻor fototexnikasini olib kelgan va juda koʻplab oʻta yuksak tarixiy, badiiy mahorat namunalari boʻlgan fotosuratlar yaratgan.
Haqiqiy hayotni tasviriy san'atning har qanday turidagi eng murakkab janrlardan biri deb atash mumkin. Fotosuratda ham. Masalan, tabiat go'zaldir. Yaxshi landshaftni yaratish uchun rassomga jozibali joyni, boshqacha qilib aytganda, go'zal tabiatni topish va tuvalda tabiatning holatini etkazish kifoya qiladi. Ha, albatta, bu qiyin. Juda qiyin. Rasmdagi kayfiyatni hamma ham bila olmaydi. Buni naturada qilish qiyinroq. Darhaqiqat, natyurmortda, aytaylik, landshaft yoki portretdan farqli o'laroq, rassom o'zi bu tabiatni tartibga soladi, kompozitsiyani o'zi quradi, tasvir uchun moslamalarni tanlaydi ... Bularning barchasi fotograflar uchun amal qiladi. Natyurma ustida ishlayotganda, muallifning ijodiy tasavvurlari, kompozitsion qonunlarni bilish, tuzilish va yorug'lik hissi juda muhim rol o'ynaydi ... Darhaqiqat, tabiat va inson rassomdan oldin yaratgan landshaftdan farqli o'laroq, rassom naturali hayotni noldan yaratadi, uni toza varaqqa joylashtiradi. Ilgari hech narsa bo'lmagan joyda. Ehtimol shuning uchun ham har bir rassom go'zal натюрмalarni yarata olmaydi. Hech bo'lmaganda rassomlarga qarang. Ular orasida haqiqiy hayot ustalari ko'pmi? Portretistlar va peyzaj rassomlari bundan ham ko'proq .... Fotosurat san'ati haqida ham shunday deyish mumkin.
Natyuraviy hayot g'oyadan, ya'ni sodda qilib aytganda, g'oya bilan boshlanadi. Atrofga nazar soling - uyingizda nimalar naturaviy kompozitsiyani yaratish uchun ob'ekt sifatida qiziqish uyg'otadi? Qaysi mavzular "so'raladi"? Eski va "teksturalangan" narsalar ashyoviy hayotda juda yaxshi ko'rinadi - turli xil vazalar, soatlar, eski kitoblar, chinni haykalchalar, stol lampalari, kechki ovqat to'plamlari, shamdon va shamlar, qo'pol va qo'pol matolardan ba'zi narsalar - peçeteler, dasturxon. hali ham meva va sabzavotlarni iste'mol qiladi. Gullar ham natyurmortning eng sevimli narsalaridan biridir. Bundan tashqari, gullar nafaqat tirik, balki quriydi. Xayol uchun chegara yo'q. Turli xil narsalar натюрморт hayotiga mos keladi. Asosiysi, bu narsalarning barchasi shakli, rangi, tuzilishi, ma'nosi jihatidan o'zaro uyg'unlikda bo'lishi kerak ... Xo'sh, masalan, bitta hayot tarzida, masalan, penselkalar va olma bilan vaza nimani uyg'unlashtiradi?

Hech bo'lmaganda eng oddiy kompozitsiyadan boshlaylik: natyurmort, asosiy "belgi" meva vaza bo'ladi. Kimdir aytadiki, bunday natyurmort eng keng tarqalgan, keng tarqalgan va yangi emas. Nima bo'libdi! Qabul qiling, go'zal vaza ichidagi chiroyli mevalardan ko'ra chiroyli va qiziqarli nima bo'lishi mumkin? Bu bizning natyurmortimizning g'oyasi bo'ladi. Keling, bunday go'zallikning yonida qanday buyumlarni joylashtirishimiz mumkinligini aniqlaymiz, qaysi to'qimalar va ranglar mevalarning ranglari va tuzilishiga va vazaning o'ziga mos keladi. Bularning barchasini inobatga olgan holda натюрмортning semantik tarkibini eslang. Axir, natyurmort, boshqa rasmlar singari, biron-bir voqeani aytib berishi kerak. Tasavvur qiling, masalan: olma, nok va gilosli vaza, yonida bir nechta yovvoyi gul va sutli krujka. Bularning barchasi oddiy taxtali rustik stolda joylashgan. Mana qishloqda erta tongning hikoyasi!
Har qanday narsanatyurmort uchun mavzu sifatida xizmat qilishi mumkin. Uyingizdagi har qanday stol bu rolni o'ynashi mumkin. Va nafaqat stol. Hayotiy mavzular derazada, tungi taxtada, hatto shkafdagi tokchada ham joylashtirilishi mumkin. Bu erda asosiy mezon bu fan jadvalining kuchi va uning etarli maydoni. Shunday qilib, sizning ijodiy tasavvuringiz osoyishta his etadigan, u erda keng va oson yashash uchun joy bor. Hatto zaminda ham, siz harakatsiz suratga olish uchun ob'ektlarning kompozitsiyalarini tashkil qilishingiz mumkin. Xo'sh, agar siz ob'ektlaringizni joylashtiradigan yuza notekis bo'lsa yoki siz ishlayotgan natyurmort uchun barcha mumkin bo'lgan belgilarga mos kelmasa, uni chiroyli mato bilan: dasturxon yoki peçete bilan yopishingiz mumkin. Masalan, siz shunchaki qog'oz yoki chiroyli kontrplakni qo'yishingiz mumkin.
Naturali hayotingiz haqida unutmang. Tasviriy san'atning ushbu janridagi fon juda muhim rol o'ynaydi. Axir, bu rasmning butun kayfiyatini (va albatta fotosuratni) o'rnatadigan odam! Xo'sh, masalan, agar siz naturaviy hayotingizning fonida qora, bordo, to'q jigarrang yoki ushbu ranglarning kombinatsiyasidan iborat bo'lsa, unda sizning suratingiz dramatik bo'lib chiqadi, qaysidir ma'noda xira. Yengil fon - oq, pushti, ohak, ko'k - hayotiy mayinlik, noziklik va romantikani beradi. Engil fonda "ayol" натюрмalarni suratga olish yaxshi, qorong'i fonda esa "erkak" harakatsiz rasmlar. Ya'ni, hanuzgacha hayot narsalari ayol yoki erkakka tegishli bo'lib tuyuladigan yoki ular uchun mo'ljallangan narsalar.
Naturali hayot fonida material kontrplak yoki karton bo'lib xizmat qilishi mumkin, kerakli rangga bo'yalgan, boshqa har qanday materiallar, afzal porlashi mumkin emas, balki mat. Yaxshi fotografiya ustalari uchun ham yaltiroq fon bilan ishlash juda qiyin. Agar siz matoni fon sifatida ishlatsangiz, u holda chiroyli tarzda o'ralgan bo'lishi mumkin, ya'ni ajoyib burmalar bilan yotqizilishi mumkin. Ba'zilar mavzu sifatida umuman ishlatmasdan, натюрмalarni suratga olishga muvaffaq bo'lishadi. Agar siz tabiiy yorug'likdan foydalanmasangiz, buni qilishingiz mumkin, ammo faqat qorong'i xonada sun'iy yorug'lik ostida o'qqa tuting. Bunday holda, yoritish moslamalari faqat fotosuratga olingan narsalarning o'zlariga yo'naltirilishi kerak. Shu bilan birga, bu yorug'lik doirasidan tashqarida qolgan barcha narsalar to'liq zulmatga kiradi va chuqur, chiroyli mat qora fonga aylanadi.
Kompozitsiya yaratish, ehtimol naturada ishlashning eng qiyin bosqichidir. Ba'zilar uchun bu bosqich ahamiyatsiz va murakkab ko'rinishi mumkin. Ko'rinishidan, birinchi qarashda hamma narsa sodda: u chiroyli narsalarni chiroyli stolga qo'ydi va ularni suratga tushirishni boshladi. Ammo bu umuman to'g'ri emas. Aniqroq, mutlaqo noto'g'ri! Juda tez tushunasizki, ba'zi ob'ektlar bir-biri bilan uyg'unlashmasligini, masalan, rangi, hajmi, ma'nosi ... Tarkibi nomutanosib, bir yoki boshqa tomonga "tushadi". Xulosa qilib aytganda, natyurmortdagi ishning ushbu bosqichi eng qiyin va eng muhim ekanligini anglab etish sizga ertami-kechmi keladi. Va siz unchalik mukammal emasligini tushunasiz, ammo hattoki naturaga ob'ektlarni to'g'ri qo'yish ham - bu juda qiyin ish. Va har bir fotograf va rassom buni tezda hal qila olmaydi.
Birinchidan, tomoshabin uchun bizning hayotdagi qiziqish markazi nima bo'lishini aniqlashimiz kerak. Oddiy qilib aytganda, bizning rasmimizdagi asosiy ob'ekt nima bo'ladi, butun tarixni o'rab turgan narsa. Xo'sh, biz misol sifatida mevali vaza yordamida natyurmort to'g'risida gaplashishni boshlaganimizdan keyin keling, ushbu mavzuni davom ettiraylik. Mayli, bu vaza butun kompozitsiyaning markaziy ob'ekti bo'lsin.

Sizga qanchalik g'alati tuyulmasin, derazadan tabiiy quyosh nurini boshqarish va boshqarish juda oson. Buni, masalan, karton, kontrplak yoki boshqa materiallardan tayyorlangan turli xil reflektorlar va amortizatorlarni manipulyatsiya qilish orqali qilish juda oson. Reflektor, aytaylik, sizning stolingizdagi narsaga suyangan holda A4 qog'ozining oddiy varag'i bo'lishi mumkin. Ha, hatto "kulba" bilan o'ralgan va uning yoniga joylashtirilgan gazeta ham reflektor bo'lib ishlashi mumkin. Va deraza pardalari yoki pardalari yordamida yorug'likni derazadan soya qilishingiz mumkin.

Agar siz kechqurun natyurmot ustida ishlayotgan bo'lsangiz va kunduzgi yorug'lik sizga imkon bermasa, siz sun'iy yorug'lik bilan ishlashingiz kerak. Bunday yorug'lik manbai sifatida, eng oddiy chiroq yaxshi mos keladi. Faqat diffuzerga qo'ying. Agar bu diffuzersiz bajarilmasa va olib tashlansa, fonda o'tkir, qo'pol va chirkin soyalar paydo bo'lishi mumkin. Agar sizning ixtiyoringizda doimiy sun'iy yorug'likning yaxshi manbai bo'lsa, uni softbox bilan birgalikda ishlatish yaxshidir.

Qo'shimcha yorug'lik manbai sifatida siz stol chiroqidan foydalanishingiz mumkin. Undan yorug'lik nurini, masalan, fonga yo'naltirish mumkin. Ammo bu holda siz uni fondan bir metrga yaqinroq joyga qo'yishingiz kerak. Aks holda, fonda engil nuqta juda o'tkir, qo'pol va chirkin bo'ladi. Stol lampasi siz qurgan narsalar tarkibi orqasida ham o'rnatilishi va uni orqa yorug'lik manbai sifatida ishlatishi mumkin.

Xo'sh, bu erda. Tarkibi qurilgan. Chiroq yoqilgan. Hammasi tayyor. Biz otishni boshlaymiz. Hayotiy rasmlar eng yaxshi tarzda uchburchakdan chiqariladi. Nima uchun? Ma'lum maqsadlarga erishish uchun sizga etarlicha uzoq vaqt davomida ishlash kerak bo'lishi mumkin. Va tripodsiz bunday tortishish shunchaki mumkin emas. Kamera barqaror bo'lishi kerak. O'tgan asr o'rtalarida Vatslav Jiru o'zining studiyasida yoki tashqarida, faqat oy nurida, qo'shimcha yorug'lik manbalaridan foydalanmasdan yaratgan Chexoslovakiya klassik fotosuratining misoli bu erda misol. Xo'sh, va agar siz bunday yuqori maqsadlarni qo'ymagan bo'lsangiz, unda qo'lingizni echib oling, kamerani titramaslik uchun ushlab turishga harakat qiling. Soqol, noaniq hayotdagi aralashmalar chiqarib tashlanadi. Bu san'atdagi bunday janr - hamma narsa aniq bo'lishi kerak.

Hayotiy hayotni suratga olish jarayonida narsalarni joydan-joyga o'zgartirish, yorug'likni jasorat bilan o'zgartirish, manbalarini turli yo'nalishlarda siljitish tavsiya etiladi. Turli xil tortishish tezligida va turli teshiklarni o'qqa tuting. Kamerangizning boshqa sozlamalarini o'zgartiring. Turli burchaklardan, turli nuqtalardan otib tashlang. Turli xil linzalar bilan urish. Yo'lda takomillashtirish! Turli xil variantlarni qidiring! Naturani suratga olish jarayonida ma'lum bir hayajon, jasorat paydo bo'ladi. Naturali tuzilish, tobora ko'proq yangi yoritish sxemalari uchun tobora ko'proq imkoniyatlar yaratishni xohlaysiz. Ijodiy tasavvuringizning parvozini cheklamang! Ehtimol, bugun siz o'zingizning eng yaxshi zarbangizni yaratasiz, shunda u sizni ulug'laydi!
Ha, yana bitta eslatma. Bugungi maslahatimiz. Agar siz hali ham hayotingizda oq rang juda ko'p bo'lsa, suratga olishni boshlashdan oldin, siz kamera sozlamalarida oq balansni to'g'ri o'rnatishni unutmasligingizni maslahat beramiz. Aks holda, keyin kompyuterda tasvirni qayta ishlash jarayonida siz grafik muharririda rangni to'g'irlash bilan yoqimli tinker qilishingiz kerak bo'ladi. Oddiy qilib aytganda, Photoshop-da.
Naturaviy hayot "Sayohatda unutilgan chiroqning qissasi" deb nomlanadi. Ob'ektlarning ushbu harakatsiz hayotini yaratishda, faqat qor bilan qoplangan suv ombori sohiliga olib kirilgan chiroq ishlatilgan. Keyin, Photoshop-da, eski kitobning muqovasi qo'shildi, alangaga urg'u berildi.
Naturaga oid kompozitsiyani tanlashda g'oya juda muhim edi. Hech narsa asosiy ob'ektdan hech narsa chalg'itmasligi uchun hech bo'lmaganda ob'ektlar bo'lishi kerak va qirg'oqning tashqi ko'rinishi bilan fonda landshaft o'qilishi uchun nuqtai nazar tanlangan. To'qimalarning ortiqcha qatlami rasmni yanada dramatik qiladi. Tarkibi diagonal, chiziqli bo'lib, ob'ektlarning shakli va qirg'oqlarini ta'kidlaydi. Tarkibning asosiy yo'nalishi oltindan iborat bo'lib, oltin qism chiziqlari chorrahasida joylashgan. Kompozitsiyaning asosiy qismi chap chetga suriladi, natijada olovdan ko'z qirg'oq chizig'ini o'ng tomonning yuqori burchagiga qarab, u erda diagonal ravishda muvozanatlash joyini qidiradi. Bunday nuqta ufqdagi kema bo'lishi mumkin, u ishda yolg'izlik tuyg'usini kuchaytiradi.
Natyurmort "Qizil va oltin tonlarda simfoniya" deb nomlanadi. Asarning nomi va uslubi badiiy dizaynning asosiy elementlari sifatida ranglar uyg'unligi masalalarini hal qilgan rassom Uistlerning ishidan ilhomlangan. U o'z asarlarini ko'pincha "simfoniyalar" deb atagan. Tarkibi oval shaklidagi narsalarning yumshoq, yumaloq shakllarini ta'kidlash uchun qurilgan, tasvirlar tomosha oynasida davomi bor. Ob'ektlarning konturlari yumshatiladi, yo'q qilinadi, tuman, porlash, deyarli uyquning ta'siri yaratiladi. Ob'ektlarning o'zlari bilimning ramzi sifatida tanlanadi: buzilgan granat - bilimning tuzilishi, kitoblar va o'ram - uning natijalari va soatlar (vaqt belgisi) - zaruriy shart. Asar ohang va rang munosabatlarining birligiga asoslanadi (qorong'u tonlarda).
"Keksa dengizchining hikoyasi" yoki "Eski dengizchining tarixi". Bu natyurmortning tarixi juda oddiy: ob'ektlar janubiy mamlakatlar bilan bog'lanish yo'li bilan tanlanadi, qisman bo'yalgan eski fotosurat uslubida ishlanadi. Ammo natyurmortning o'zi shunday tuzilganki, uning ashyolari butunlay portretga o'xshaydi (Uyg'onish davri rassomi D. Archimboldoning asari asos bo'lgan). Shunga ko'ra, ishlab chiqarish uzoq masofalarga sayohat qilish bilan qo'shma birlikni o'z ichiga oladi: "uzoq joylardan" narsalar va hikoya qiluvchi - "bobo sayohatchisi".
"Kutish". Surat Moskvadagi retro mashinalar muzeyida olingan. Tonal siluet ritmiga ega bo'lgan muvozanatli kompozitsiya. Ishning ma'nosi shundaki, har bir mavzu o'z vaqtiga ega. Ushbu kompozitsiya stollar oldida (soat) yo'lovchilar kutib turadigan stantsiya tuyg'usini uyg'otadigan tarzda qurilgan ...
"Kuz." Kuz mavzusidagi natyurmortlar hamma joyda juda xilma-xil, boy va chiroyli. Agar siz M. Di Karavaggioning go'zal rasmlarini eslasangiz, unda ular "kuz" ning barcha hosildorligini, Baqus zafari timsolini aks ettiradi. Shuning uchun bu natyurmortning tarkibi italiyalik rassom tomonidan qo'llanilgan texnikaga asoslanadi. Mahsulotlar kontur shaklida, dekorativ, kompozitsion "uchburchak" shaklida qurilgan. Qoplamali to'qima shuningdek, asarga klassik ko'rinish beradi.
"Daisies" yoki "Country still life". Tarkibi ham uchburchakda qurilgan, ammo asosiy e'tibor yoritishga qaratilgan - engil, issiq, yumshoq. Rang va rang munosabatlarining birligi (ochiq ranglarda) ishni xotirjamlik, oddiylik va oddiy go'zallik hissi bilan ta'minlaydi.
"Qorag'at". Friz chiziqli kompozitsiyasi smorodina cho'tkalari chiziqlarining go'zalligini, ularning o'tishlarining silliqligini ta'kidlash uchun juda mos keladi. Dumaloq shakllarning ritmi tarqoq boncuklar hissi yaratadi.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Abdullaev S.F, Mahmudov. A.T. Qalam tasvir gips modellarini chizish.
   O’quv qo’llanma. Toshkent, 2011
   
2. 
   Abdullaev N. San’at tarixi. Toshkent: “San’at”, 2001
   
3. 
   Azimov B. Natyurmort tuzish va tasvirlash metodikasi. Toshkent:
   “O’qituvchi”, 1984
   
4. 
   Rabinovich M.Ц. Odam, to’rt oyoqli hayvonlar va parrandalar plastik
   anatomiyasi. Toshkent: “O’qituvchi”, 1980