Mavzu: gaz qonuni. Adiabatik jarayon

MAVZU: GAZ QONUNI. ADIABATIK JARAYON.

Bir gaz muayyan massasining xuddi shunday hajmdagi ik
kinchi gaz (o‘sha sharoitlarda olingan) massasiga nisbati birinchi
gazning ikkinchi gazga nisbatan zichligi deyiladi va D harfi bilan belgilanadi:

• Bir gaz muayyan massasining xuddi shunday hajmdagi ik
kinchi gaz (o‘sha sharoitlarda olingan) massasiga nisbati birinchi
gazning ikkinchi gazga nisbatan zichligi deyiladi va D harfi bilan belgilanadi:

M1/M2 = D, bundan M1=M2D 

Odatda, gazning zichligi eng yengil gaz — vodorodga nisbatan aniqlanadi (DH bilan belgilanadi). Vodorodning molyar massasi 2,016 g/molga yoki taqriban 2 g/molga teng. Shu sababli quyida
gini olamiz:

Odatda, gazning zichligi eng yengil gaz — vodorodga nisbatan aniqlanadi (DH bilan belgilanadi). Vodorodning molyar massasi 2,016 g/molga yoki taqriban 2 g/molga teng. Shu sababli quyida
gini olamiz:

M=2DHi

Moddaning gaz holatidagi molyar massasi uning vodorod bo‘yicha zichligining ikkiga ko‘paytirilganiga teng.

• Moddaning gaz holatidagi molyar massasi uning vodorod bo‘yicha zichligining ikkiga ko‘paytirilganiga teng.
• Gazsimon moddalar bilan bog‘liq hisoblashlarga doir kimyoviy masalalarni yechish uchun ko'pincha maktab fizika kursida o'rganiladigan gaz qonunlaridan foydalanishga to‘g‘ri keladi. Ularni bu yerda batafsil ko‘rib o‘tirmay, ta’riflarini va hisoblashlar uchun
zaruriy formulalarni keltirish bilan kifoyalanamiz.

Issiqlik yoki materiyani tizimga yoki tizimdan uzatmasdan jarayon, shunday qilib Q = 0, adiyabatik deb ataladi va bunday tizim adiabatik ravishda ajratilgan deyiladi. Jarayonning adiyabatik ekanligi haqidagi taxmin tez-tez soddalashtirilgan taxmindir. Masalan, dvigatel silindridagi gazning siqilishi shu qadar tez sodir bo'ladiki, siqilish jarayonining vaqt shkalasida tizimning ozgina energiyasi atrofga issiqlik sifatida uzatilishi mumkin. Tsilindrlar izolyatsiya qilinmagan va juda o'tkazuvchan bo'lsa ham, bu jarayon adiabatik bo'lishi uchun idealizatsiya qilingan. Xuddi shu narsani bunday tizimni kengaytirish jarayoni uchun ham aytish mumkin.

• Issiqlik yoki materiyani tizimga yoki tizimdan uzatmasdan jarayon, shunday qilib Q = 0, adiyabatik deb ataladi va bunday tizim adiabatik ravishda ajratilgan deyiladi. Jarayonning adiyabatik ekanligi haqidagi taxmin tez-tez soddalashtirilgan taxmindir. Masalan, dvigatel silindridagi gazning siqilishi shu qadar tez sodir bo'ladiki, siqilish jarayonining vaqt shkalasida tizimning ozgina energiyasi atrofga issiqlik sifatida uzatilishi mumkin. Tsilindrlar izolyatsiya qilinmagan va juda o'tkazuvchan bo'lsa ham, bu jarayon adiabatik bo'lishi uchun idealizatsiya qilingan. Xuddi shu narsani bunday tizimni kengaytirish jarayoni uchun ham aytish mumkin.